Beni-Hadadi Athira Nkhondo Samariya
1Tsono Beni-Hadadi mfumu ya ku Aramu inasonkhanitsa magulu ake onse a ankhondo. Iye pamodzi ndi mafumu 32, akavalo awo ndi magaleta awo, anapita kukawuzungulira mzinda wa Samariya ndi kuwuthira nkhondo. 2Iye anatuma amithenga ake mu mzindamo kwa Ahabu mfumu ya Israeli, kukanena kuti, 3“Beni-Hadadi akuti, ‘Siliva wako ndi golide wako ndi wanga, ndipo akazi ako okongola ndi ana ako ndi anganso.’ ”
4Mfumu ya Israeli inayankha kuti, “Monga mmene mwanenera, mbuye wanga mfumu, ine pamodzi ndi zonse zomwe ndili nazo ndi zanu.”
5Amithenga aja anabwereranso kwa Ahabu ndipo anamuwuza kuti, “Beni-Hadadi akuti, ‘Ine ndinakulamula kuti undipatse siliva wako ndi golide wako, akazi ako ndi ana ako. 6Koma mawa nthawi ngati yomwe ino ndidzatuma atumiki anga kudzafufuza mʼnyumba yako yaufumu ndi nyumba za akuluakulu ako. Iwo adzatenga chilichonse chimene umachidalira ndi kupita nacho.’ ”
7Pamenepo mfumu ya Israeli inayitanitsa akuluakulu a mʼdzikomo niwawuza kuti, “Taonani momwe munthuyu akufunira kutibweretsera mavuto! Atatumiza mawu oti ndimupatse akazi anga ndi ana anga, siliva wanga ndi golide wanga, ine sindinamukanize.”
8Akuluakulu onse ndi anthu onse anayankha kuti, “Musamumvere kapena kuvomereza zofuna zake.”
9Tsono Ahabu anayankha amithenga a Beni-Hadadi kuti, “Kamuwuzeni mbuye wanga mfumu kuti, ‘Mtumiki wanu adzachita zonse zimene munazifuna nthawi yoyamba ija, koma izi mwazifunazi sindingazikwanitse.’ ” Iwo anachoka nakapereka yankho kwa Beni-Hadadi.
10Pamenepo Beni-Hadadi anatumizanso uthenga wina kwa Ahabu kuti, “Milungu indilange koopsa, ngati mu Samariya mudzakhale fumbi loti nʼkudzaza dzanja la aliyense wa anthu anga.”
11Mfumu ya Israeli inayankha kuti, “Kamuwuzeni kuti, ‘Mwamuna mnzako nʼpachulu, nʼkulinga utakwerapo.’ ”
12Beni-Hadadi anamva uthenga umenewu pamene iye ankamwa ndi mafumu anzake mʼmatenti awo, ndipo analamula anthu ake kuti, “Konzekerani kukathira nkhondo.” Choncho anakonzekera kukathira nkhondo mzindawo.
Ahabu Agonjetsa Beni-Hadadi
13Ndipo taonani, mneneri wina anabwera kwa Ahabu mfumu ya Israeli nadzalengeza kuti, “Yehova akuti, ‘Kodi ukuchiona chigulu chachikulu cha ankhondochi? Taona, ndikuchipereka chimenechi lero mʼdzanja lako, ndipo pamenepo udzadziwa kuti Ine ndine Yehova.’ ”
14Ahabu anafunsa kuti, “Koma ndani adzachita zimenezi?”
Mneneri anayankha kuti, “Yehova akuti, ‘Adzachita zimenezi ndi asilikali a nduna za mʼzigawo.’ ”
Ndipo iye anafunsa kuti, “Kodi ndani adzayambe nkhondoyi?”
Mneneriyo anayankha kuti, “Ndinu.”
15Choncho Ahabu anawerenga asilikali achinyamata a nduna za mʼzigawo ndipo onse analipo 232. Ndipo anawerenganso ankhondo a ku Israeli ndipo onse analipo 7,000. 16Iwo ananyamuka nthawi yamasana pamene Beni-Hadadi ndi mafumu 32 othandizana naye ankamwa mpaka kuledzera mʼmatenti awo. 17Asilikali achinyamata a nduna za mʼzigawo ndiwo amene anayamba kupita ku nkhondo.
Nthawi imeneyi Beni-Hadadi nʼkuti atatumiza anthu oti akazonde, amene anadzafotokoza kuti, “Anthu ankhondo akubwera kuchokera ku Samariya.”
18Iye anati, “Kaya akubwera mwamtendere kapena mwankhondo, muwagwire amoyo.”
19Choncho asilikali achinyamata a nduna za mʼzigawo anatuluka mu mzinda, gulu lankhondo lili pambuyo pawo. 20Ndipo aliyense wa iwo anapha munthu wake. Ataona izi, Aaramu anathawa Aisraeli ali pambuyo pawo kuwapirikitsa. Koma Beni-Hadadi mfumu ya ku Aaramu anathawa atakwera pa kavalo pamodzi ndi ankhondo ena okweranso pa akavalo. 21Mfumu ya Israeli inapita chitsogolo ndi kugwira akavalo ndi magaleta ndipo Aaramu ambiri anaphedwa.
22Zitachitika izi, mneneri wina anabwera kwa mfumu ya Israeli ndipo anati, “Mulimbike ndipo muganize bwino zoti mudzachite, chifukwa chaka chikudzachi mfumu ya Aramu idzakuthiraninso nkhondo.”
23Nthawi imeneyi, akuluakulu a mfumu ya Aramu anamulangiza kuti, “Milungu ya anthu a ku Israeli ndi milungu ya mʼmapiri. Nʼchifukwa chake anali ndi mphamvu zotipambana ife. Koma ngati tidzamenyana nawo ku chigwa, ndithudi ife tidzakhala ndi mphamvu kuposa iwo. 24Inu chitani izi: chotsani mafumu onse pa maudindo awo ndipo mʼmalo mwawo muyikemo atsogoleri a ankhondo. 25Musonkhanitsenso gulu lankhondo lofanana ndi lomwe linaphedwa lija, akavalo monga omwe anaphedwa aja, ndi magaleta monga omwe anawonongedwa aja, kuti tikamenyane ndi Israeli ku chigwa. Pamenepo, ife tidzapambana iwowo.” Beni-Hadadi anagwirizana nawo ndipo anachita momwemo.
26Chaka chinacho Beni-Hadadi anasonkhanitsa Aaramu, napita ku Afeki kukamenyana ndi Israeli. 27Aisraeli atasonkhananso, napatsidwa zakudya zawo anapita kukakumana nawo. Aisraeli anamanga misasa yawo moyangʼanana ndi Aaramu ndipo ankaoneka ngati timagulu tiwiri ta mbuzi, pomwe Aaramu anali atakuta dera lonselo.
28Munthu wa Mulungu anabwera, nawuza mfumu ya Israeli kuti, “Yehova akuti, ‘Popeza Aaramu akuganiza kuti Yehova ndi mulungu wa ku mapiri, osati wa ku zigwa, Ine ndidzapereka chigulu chonsechi kwa iwe, ndipo iwe udzadziwa kuti Ine ndine Yehova.’ ”
29Kwa masiku asanu ndi awiri anakhala moyangʼanana mʼmisasa yawo, ndipo pa tsiku lachisanu ndi chiwiri nkhondo inayambika. Aisraeli anapha Aaramu okwana 100,000 tsiku limodzi lokha. 30Ena onse otsala anathawira ku Afeki, kumene khoma linagwera anthu 27,000. Ndipo Beni-Hadadi anathawira mu mzinda, nakabisala mʼchipinda chamʼkati.
31Atumiki ake anamuwuza kuti, “Taonani, ife tamva kuti mafumu a fuko la Israeli ndi achifundo. Tiyeni tipite kwa mfumu ya ku Israeli titavala ziguduli mʼchiwuno mwathu ndi kumanga zingwe mʼmakosi mwathu. Mwina iye sakakuphani.”
32Atavala ziguduli mʼchiwuno mwawo ndi kumanga zingwe mʼmakosi mwawo, anapita kwa mfumu ya ku Israeli ndipo anayiwuza kuti, “Mtumiki wanu Beni-Hadadi akunena kuti, ‘Chonde loleni kuti ndikhale moyo.’ ”
Mfumu inayankha kuti, “Kodi iye akanali ndi moyo? Iye ujatu ndi mʼbale wanga.”
33Anthuwo ankaganiza kuti mawuwo anali abwino ndipo anavomereza mawuwa mofulumira. Iwo anati, “Inde, Beni-Hadadi ndi mʼbale wanu!”
Mfumu inati, “Pitani kamutengeni.” Beni-Hadadi atatuluka, Ahabu anamukweza mʼgaleta lake.
34Beni-Hadadi anawuza Ahabu kuti, “Ndidzabweza mizinda imene abambo anga analanda abambo anu. Ndipo mutha kumanga nyumba zanu zamalonda mu Damasiko, monga anachitira abambo anga ku Samariya.”
Ahabu anati, “Chifukwa cha mgwirizano umenewu, ine ndidzakumasula.” Choncho anachita naye mgwirizano, ndipo anamulola kuti apite.
Mneneri Adzudzula Ahabu
35Molamulidwa ndi Yehova, mmodzi mwa ana a aneneri anawuza mnzake kuti, “Chonde, menye ndi chida chako,” koma mnzakeyo anakana.
36Choncho mneneriyo anati, “Chifukwa sunamvere Yehova, ukangochoka pano, mkango ukupha.” Ndipo munthuyo atangochoka pamenepo, mkango unamupeza ndi kumupha.
37Mneneriyo anapeza munthu wina ndipo anamuwuza kuti, “Chonde, menye.” Choncho munthuyo anamumenya ndi kumuvulaza. 38Pamenepo mneneriyo anapita nakayima pa msewu kudikirira mfumu. Iye anadzibisa nakulunga nsalu nkhope yake. 39Mmene mfumu inkadutsa pamenepo, mneneriyo anafuwula kwa mfumuyo kuti, “Ine mtumiki wanu ndinalowa pakati pa nkhondo, ndipo munthu wina anabwera kwa ine atatenga mmodzi mwa anthu ogwidwa pa nkhondo, nandiwuza kuti, ‘Sunga munthu uyu. Ngati asowa, ndiye kuti ndidzakupha, kapena udzalipira ndalama 3,000 za siliva.’ 40Pamene ine mtumiki wanu ndinali wotanganidwa apa ndi apa, munthuyo anasowa.”
Mfumu ya Israeli inati, “Chimenechi ndiye chilango chako. Iwe wadziweruza wekha.”
41Pamenepo mneneriyo anachotsa msangamsanga nsalu yomwe anakulunga pa nkhope yake, ndipo mfumu ya Israeli inamuzindikira kuti ndi mmodzi mwa aneneri. 42Iye anawuza mfumu kuti, “Yehova akuti, ‘Chifukwa chakuti mwamasula munthu amene Ine ndinati ndi woyenera kuphedwa, inuyo ndi amene mudzaphedwe mʼmalo mwa iyeyo, anthu anu mʼmalo mwa anthu ake.’ ” 43Mwachisoni ndi mokwiya, mfumu ya Israeli inapita ku nyumba yake yaufumu ku Samariya.
Ginsalakay ni Ben Hadad ang Samaria
1Karon, gintipon ni Haring Ben Hadad sang Aram20:1 Aram: ukon, Syria. ang tanan niya nga soldado agod magpakig-away. Nag-upod sa ila ang 32 ka hari nga kadampig ni Ben Hadad, nga may mga kabayo kag mga karwahe. Kag naglakat sila sa pagsalakay sa Samaria. 2Nagpadala si Ben Hadad sang mga mensahero sa Samaria sa pagsugid sang sini nga mensahi kay Haring Ahab sang Israel: “Amo ini ang ginsiling ni Ben Hadad: 3‘Ang imo mga pilak kag mga bulawan akon, kag ang imo mga asawa kag maayo nga mga kabataan akon man.’ ” 4Nagpadala sang sabat si Haring Ahab nga nagasiling, “Suno sa ginsiling mo, Mahal nga Hari, imo ako kag ang tanan nga akon.”
5Nagbalik liwat ang mga mensahero kay Ahab kag nagsiling, “Amo ini ang ginsiling ni Ben Hadad: ‘Nagsiling na ako sa imo nga ihatag mo sa akon ang imo mga pilak, mga bulawan, mga asawa, kag mga kabataan. 6Pero buwas sa amo sini nga oras, pakadtuon ko dira ang akon mga opisyal sa pag-usisa sang imo palasyo kag sang mga balay sang imo mga opisyal. Kuhaon nila ang tanan nga ginakabig mo nga malahalon.’ ”
7Ginpatawag sang hari sang Israel ang tanan nga manugdumala sang Israel kag ginsilingan, “Nagapangita gid sang paagi si Ben Hadad nga halitan kita. Nagsugot na gani ako sang ginpangayo niya ang akon mga asawa, mga kabataan, mga pilak, kag mga bulawan.” 8Nagsabat ang mga manugdumala kag ang katawhan, “Indi ka na magpasugot sa iya mga ginapangayo.” 9Gani ginsilingan niya ang mga mensahero ni Ben Hadad, “Silinga ninyo ang mahal nga hari nga ihatag ko ang iya una nga ginpangayo, pero ining ikaduha indi ko na mahatag.” Nagpauli ang mga mensahero kag ginsugid nila kay Ben Hadad ang sabat ni Ahab.
10Nagpadala liwat si Ben Hadad sang mensahi kay Ahab, “Kabay pa nga silutan ako sang mga dios sing puwerte gid kon indi ko malaglag sing bug-os ang Samaria. Siguraduhon ko nga bisan yab-ok wala sing mabilin nga sarang mahakop sang akon mga soldado.” 11Nagsabat ang hari sang Israel, “Silinga ninyo siya nga ang soldado nga nagapreparar pa lang sa pagpakig-away indi dapat magpabugal pareho sa soldado nga nakatapos na sa pagpakig-away.” 12Nabaton ni Ben Hadad ang sabat ni Ahab samtang nagainom siya kag ang kaupod niya nga mga hari didto sa ila mga tolda.20:12 sa ila mga tolda: ukon, sa Sucot. Dayon ginmanduan niya ang iya mga tinawo nga magpreparar sa pagsalakay sa Samaria. Kag gintuman nila ini.
Ginpierdi ni Ahab si Ben Hadad
13Sa pihak nga bahin, may nag-abot nga isa ka propeta kay Ahab kag nagsiling, “Amo ini ang ginasiling sang Ginoo: Nakita mo nga puwerte kadamo ang mga soldado ni Ben Hadad. Pero ipapierdi ko sila sa imo subong nga adlaw, kag dayon mahibaluan mo nga ako amo ang Ginoo.” 14Nagpamangkot si Ahab, “Pero sin-o ang magapierdi sa ila?” Nagsabat ang propeta, “Amo ini ang ginasiling sang Ginoo: ‘Ang bataon nga mga soldado, nga sa idalom sang awtoridad sang mga gobernador sang mga probinsya, amo ang magapierdi sa ila.’ ” Nagpamangkot si Ahab, “Sin-o ang una nga magsalakay?” Nagsabat ang propeta, “Kamo.”20:14 Sin-o ang una… “Kamo”: ukon, Sin-o ang magapanguna sa ila sa pagpakig-away? Nagsabat ang propeta, “Ikaw.”
15Gani ginpatawag ni Ahab ang bataon nga mga soldado, nga sa idalom sang awtoridad sang mga gobernador sang mga probinsya— 232 sila tanan. Kag gintipon man niya ang iban pa nga mga Israelinhon— 7,000 sila tanan. 16Udto sila nagsalakay, samtang si Ben Hadad kag ang 32 ka hari nga iya kadampig nagapahubog sa ila mga tolda. 17Una nga nagsalakay atong bataon nga mga soldado.
Karon, ang mga ginpadala ni Ben Hadad sa pagpanilag sa Samaria nagsugid sa iya, “May mga soldado nga nagapakadto diri halin sa Samaria.” 18Nagsiling si Ben Hadad, “Dakpa ninyo sila kon magkadto sila diri sa pagpakig-away ukon bisan sa pagpakighusay.”
19Ang bataon nga mga soldado amo ang nagpanguna sa mga soldado sang Israel, 20kag ginpatay sang kada isa sa ila ang ila kaaway. Gani nagpalagyo ang iban nga mga soldado sang Aram, kag ginlagas sila sang mga Israelinhon. Pero si Ben Hadad kag ang iban niya nga mga kaupod nakapalagyo nga nagasakay sa kabayo.
21Amo ato ang pagsalakay nila ni Haring Ahab sang Israel. Madamo gid nga mga Arameanhon ang ila ginpamatay, kag ginpanguha nila ang mga kabayo kag mga karwahe sang mga Arameanhon. 22Pagkatapos sadto, nagpalapit ang propeta sa hari sang Israel kag nagsiling, “Magpreparar ka kag magplano sing maayo, kay magasalakay liwat ang hari sang Aram sa sunod nga tuig.”
23Sa pihak nga bahin, ang mga opisyal sang hari sang Aram nagsiling sa iya, “Ang dios sang mga Israelinhon dios sang mga bukid; amo ina nga nagdaog sila. Pero kon magpakig-away kita sa ila sa kapatagan, sigurado gid nga mapierdi naton sila. 24Kag kinahanglan nga himuon mo ini: Ang mga kumander na ang padumalahon mo sa mga soldado kag indi ang 32 ka hari. 25Dayon magtipon ka sang mga soldado, mga kabayo, kag mga karwahe nga pareho kadamo sadtong mga nagkalawala. Magpakig-away dayon kita sa mga Israelinhon sa kapatagan, kag sigurado gid nga mapierdi naton sila.” Nagsugot si Ben Hadad, kag ginhimo niya ini.
26Pagkasunod nga tuig, gintipon ni Ben Hadad ang mga Arameanhon, kag nagkadto dayon sila sa banwa sang Afek sa pagpakig-away sa mga Israelinhon. 27Nagtipon man ang mga Israelinhon kag nagpreparar sang ila mga kinahanglanon, kag dayon naglakat sila sa pagpakig-away sa mga Arameanhon. Nagkampo sila nga nagaatubang sa kampo sang mga Arameanhon. Pero pareho lang sila sa duha ka magagmay nga panong sang mga kanding kon ikomparar sa mga Arameanhon nga nagalikop sa kapatagan. 28Nagkadto ang alagad sang Dios sa hari sang Israel kag nagsiling, “Amo ini ang ginasiling sang Ginoo: Nagahunahuna ang mga Arameanhon nga dios ako sang mga bukid kag indi dios sang mga kapatagan. Gani ipapierdi ko sa imo ang ila mga soldado nga puwerte kadamo agod mahibaluan ninyo nga ako amo ang Ginoo.”
29Nagkampo ang mga Israelinhon kag ang mga Arameanhon nga nagaatubangay sa sulod sang pito ka adlaw. Kag sang ikapito nga adlaw nag-away sila. Sa isa lang ka adlaw nakapatay ang mga Israelinhon sing 100,000 ka soldado nga mga Arameanhon. 30Ang mga nabilin nga mga Arameanhon nagpalagyo sa banwa sang Afek, nga sa diin ang 27,000 sa ila narumpagan sang pader sang banwa. Nagpalagyo man didto si Ben Hadad, kag nagpanago sa pinakasulod nga kuwarto sang balay. 31Nagsiling ang iya mga opisyal sa iya, “Nabatian namon nga maluluy-on kuno ang mga hari sang Israel. Gani makadto kami sa hari sang Israel kag magpaubos paagi sa pagtampi sang sako kag pagburambod sang lubid sa amon mga ulo. Basi pa lang indi ka niya pagpatyon.”
32Gani nagtampi sila sang sako kag ginburambudan nila sang lubid ang ila mga ulo. Dayon nagkadto sila sa hari sang Israel kag nagsiling, “Si Ben Hadad nga nagatahod sa imo nagapakitluoy nga kon mahimo indi mo lang siya pagpatyon.” Nagsabat ang hari, “Buhi pa gali siya? Daw pareho lang nga utod ko siya.” 33Ginkabig sang mga opisyal ang sabat sang hari nga isa ka palatandaan nga may paglaom sila, gani dayon man nila siling, “Huo, si Ben Hadad daw pareho lang nga utod mo.” Nagsiling ang hari, “Dal-a ninyo siya sa akon.”
Pag-abot ni Ben Hadad, ginpasakay siya ni Ahab sa iya karwahe. 34Nagsiling si Ben Hadad kay Ahab, “Iuli ko sa imo ang mga banwa nga gin-agaw sang akon amay sa imo amay. Kag puwede ka magpatindog sang mga balaligyaan sa Damascus, pareho sa ginhimo sang akon amay sa Samaria.” Nagsiling si Ahab, “Sa sining gintanyag mo, buy-an ko ikaw.” Gani naghimo sila sang kasugtanan, kag ginpalakat siya ni Ahab.
35Karon, ginsugo sang Ginoo ang isa ka tawo, nga miyembro sang mga propeta, sa pagsiling sa iya nga kaupod, “Abi, sakita ako.” Pero nagbalibad ang tawo. 36Gani nagsiling siya sa tawo, “Tungod kay wala mo pagtumana ang Ginoo, pagapatyon ka sang leon paghalin mo gid diri.” Paghalin sang tawo, nakita siya sang leon kag ginpatay siya.
37May nakita naman ang propeta nga isa ka tawo kag nagsiling siya, “Abi, sakita ako.” Gani ginsakit siya kag napilasan siya. 38Dayon naglakat ang propeta kag nagtindog sa dalan nga nagahulat sa hari sang Israel nga mag-agi. Nagpakuno-kuno siya paagi sa pagbutang sang bendahi sa iya mga mata agod indi siya makilal-an. 39Pag-agi sang hari, nagsinggit ang propeta sa iya, “Sir, nag-upod ako sa inaway, kag didto may tawo nga nagdala sa akon sang bihag kag nagsiling, ‘Bantayi ini nga tawo. Kon makapalagyo siya, patyon ikaw ukon pabayaron sing 35 ka kilo nga pilak.’ 40Pero sang masako ako, sir, sa iban nga mga buluhaton, nakapalagyo ang bihag.”
Nagsiling ang hari, “Dapat ka silutan suno sa imo ginsiling.” 41Ginkuha gilayon sang propeta ang bendahi sa iya mga mata, kag nakilal-an siya sang hari sang Israel nga isa siya sa mga propeta. 42Nagsiling siya sa hari, “Amo ini ang ginasiling sang Ginoo: Tungod nga ginbuy-an mo ang tawo nga ginsiling ko nga dapat patyon, patyon ka sa baylo niya, kag patyon man ang imo katawhan sa baylo sang iya katawhan.” 43Nagpauli ang hari sang Israel sa iya palasyo sa Samaria nga masinulub-on kag akig.
