箴言的价值
1这是大卫的儿子以色列王所罗门的箴言。
2为使人认识智慧和教诲，
领悟真知灼见；
3为使人接受劝诫，
为人处事仁义、公平、正直；
4使愚昧人明智，
使青年有知识和明辨力；
5使智者听了长学问，
明哲听了得指引；
6使人领悟箴言和比喻，
明白智者的话和谜语。
7知识始于敬畏耶和华，
愚人轻视智慧和教诲。
8孩子啊，
你要听从父亲的教诲，
不可背弃母亲的训言。
9因为这要作你头上的华冠，
颈上的项链。
10孩子啊，恶人若引诱你，
千万不要听从。
11他们若说：“跟我们来吧，
我们去埋伏杀人，
暗害无辜者取乐；
12我们要像阴间一样生吞他们，
整个吞没他们，
使他们如坠入坟墓的人；
13我们必得到各样宝物，
把战利品装满我们的房屋。
14跟我们一起干吧，
大家有福同享！”
15孩子啊，
不要走他们的道，
切莫行他们的路。
16因为他们奔向罪恶，
急速地去杀人流血。
17在飞鸟眼前设网罗，徒劳无功。
18他们埋伏，却自流己血；
他们伏击，却自害己命。
19这就是贪爱不义之财者的结局，
不义之财终要夺去他们的性命。
智慧的劝诫
20智慧在大街上高喊，
在广场上扬声，
21在热闹的市集宣告，
在城门口演说：
22“你们愚昧人喜爱愚昧，
嘲讽者以嘲弄为乐，
无知者厌恶知识，
要到什么时候呢？
23你们若因我的责备而回转，
我就向你们显明我的旨意1:23 “我就向你们显明我的旨意”希伯来文是“我就将我的灵浇灌你们”。，
叫你们明白我的话语。
24我呼唤你们，
你们却充耳不闻；
我向你们招手，
你们却视若无睹。
25你们漠视我的劝诫，
不接受我的责备。
26因此，
你们遭遇灾难时，
我必发笑；
惊恐临到你们时，
我必嗤笑——
27那时，恐惧如风暴袭击你们，
灾难如旋风临到你们，
忧愁和苦难吞没你们。
28你们呼求我，
我也不回答；
你们恳切地寻找我，
却找不到。
29因为你们厌恶知识，
不愿意敬畏耶和华，
30不接受我的劝诫，
又藐视我的责备。
31所以，你们必自食其果，
因自己的恶谋而吃尽苦头。
32愚昧人背离正道，
自招灭亡；
愚顽人逍遥自在，
毁掉自己。
33然而，那听从我的必安然居住，
得享安宁，
不怕灾祸。”
Ciugo cia Kwambĩrĩria: Gĩtũmi na Muoroto
11:1 Math 13:3; 1Ath 4:29-34Ici nĩ thimo cia Solomoni mũrũ wa Daudi, ũrĩa warĩ mũthamaki wa Isiraeli:
2nĩ thimo cia gũtũma mũndũ agĩe na ũũgĩ, na ataarĩke;
nĩ cia gũtũma ahote gũtaũkĩrwo nĩ ciugo cia ũũgĩ;
3nĩ cia gũtũma mũndũ ataarĩke ahote kũbarĩrĩra mũtũũrĩre wake,
ekage maũndũ marĩa magĩrĩire, na ma kĩhooto, na marĩa mega;
41:4 Thim 8:5; Thim 8:12nĩ cia gũtũma ũrĩa ũtarĩ na ũũgĩ agĩe na ũmenyo,
na cia gũtũma mũndũ mwĩthĩ agĩe na ũmenyo na ũgereri:
51:5 Thim 9:9arĩa oogĩ-rĩ, nĩmathikĩrĩrie na mongerere wĩruti wao,
nao arĩa akũũrani maũndũ metĩkĩre gũtongorio.
61:6 Thab 49:4; Atiir 14:12Ningĩ nĩ cia gũtũma mũndũ ataũkĩrwo nĩ thimo na ngerekano,
na ataũkĩrwo nĩ ciugo cia andũ arĩa oogĩ, na ndaĩ ciao.
7Kĩambĩrĩria kĩa ũmenyo nĩ gwĩtigĩra Jehova,
no arĩa akĩĩgu nĩ mathũire ũũgĩ na ũtaaro.
Mwĩmenyererei Kũheenererio
81:8 Thim 4:1; Jer 35:8Mũrũ wakwa, thikĩrĩria mataaro ma thoguo,
na ndũgatigane na ũrutani wa maitũguo.
9Maũndũ macio magaatuĩka ithaga rĩa kũgemia mũtwe waku,
na ta mũgathĩ wa kũgemia ngingo yaku.
101:10 Ayub 24:15; Gũcook 13:8Mũrũ wakwa, ehia mangĩgakũheenereria-rĩ,
ndũkanetĩkanie nao.
11Mangĩgakwĩra atĩrĩ, “Ũka ũthiĩ hamwe na ithuĩ;
reke tuoherie mũndũ tũite thakame yake,
reke tũcemaceeme mũndũ o na ũtehĩtie;
121:12 Thab 35:25ningĩ reke tũmamerie marĩ muoyo, o ta ũrĩa mbĩrĩra ĩĩkaga,
na marĩ agima, o ta arĩa maharũrũkaga irima;
13Na ithuĩ-rĩ, tũkĩgĩe na indo cia goro cia mĩthemba yothe,
na tũiyũrie nyũmba ciitũ na indo cia ndaho;
14rutithania wĩra na ithuĩ,
tũkorwo na mũhuko ũmwe ithuothe”;
151:15 Thab 119:101; Kĩam 49:6mũrũ wakwa, tiga gũtwarana nao,
ndũkagerere njĩra ciao;
161:16 Isa 59:7nĩgũkorwo magũrũ mao mahanyũkaga mathiĩ mehia-inĩ,
nao mahiũhaga magaite thakame.
17Kaĩ nĩ wĩra wa tũhũ kũiga gĩkerenge
nyoni ciothe igĩkuonaga-ĩ!
181:18 Thab 71:10Andũ aya mohagĩria thakame yao ene;
maceemaga o mĩoyo yao ene!
19Ũcio nĩguo mũthia wa arĩa othe magĩaga na indo na njĩra ya ungumania;
indo icio iniinaga mĩoyo ya arĩa magĩaga nacio.
Mwĩmenyererei Mũtikarege Ũũgĩ
201:20 Ayub 28:12Ũũgĩ nĩ aretana anĩrĩire njĩra-inĩ,
ningĩ agakayũrũrũka arĩ ihaaro-inĩ cia mũingĩ;
21Aragũthũka na mũgambo mũnene arĩ magomano-inĩ ma njĩra kũu kũrĩ inegene,
o na itoonyero rĩa itũũra inene akoria atĩrĩ:
221:22 Thim 6:32; Thab 50:17“Inyuĩ mũtarĩ ũũgĩ-rĩ, nĩ nginya rĩ mũgũtũũra mwendete njĩra cianyu itarĩ cia ũũgĩ?
Nĩ nginya rĩ anyũrũrania megũtũũra makenagĩra kĩnyũrũri,
na arĩa akĩĩgu mathũire ũmenyo?
23Korwo nĩmwetĩkĩrire kũigua ũtaaro wakwa-rĩ,
nĩingĩamũhingũrĩire ngoro yakwa,
ndũme mũmenye meciiria makwa.
241:24 Isa 65:12; Jer 7:13No tondũ nĩmwaregire kũnjigua rĩrĩa ndetanire,
na gũtirĩ mũndũ werũmbũirie hĩndĩ ĩrĩa ndatambũrũkirie guoko gwakwa,
25na mũkĩagĩra mataaro makwa mothe bata,
na mũkĩaga gwĩtĩkĩra ikaanania rĩakwa-rĩ,
261:26 Thab 2:4; 2Ath 19:21niĩ na niĩ nĩngamũthekerera hĩndĩ yanyu ya mwanangĩko,
na ndĩmũnyũrũrie rĩrĩa mũgaakorererwo nĩ mũtino:
27ĩĩ hĩndĩ ĩrĩa guoya ũkaamũkorerera ta kĩhuhũkanio,
rĩrĩa mwanangĩko ũkaamũhaata ta rũhuho rwa kĩhuhũkanio,
rĩrĩa mũgaakinyĩrĩrwo nĩ mĩnyamaro na ruo rwa ngoro.
281:28 Gũcook 1:45; Ezek 8:18“Hĩndĩ ĩyo nĩmakangaĩra, no ndikametĩka;
nĩmakanjetha na kĩyo, no matikanyona.
291:29 Ayub 21:14Tondũ nĩmathũũrire ũmenyo,
na matiigana gũthuura gwĩtigĩra Jehova,
30tondũ matietĩkĩrire mataaro makwa,
na nĩmamenire ikaanania rĩakwa,
311:31 2Maũ 36:16; Jer 6:19makaarĩa maciaro ma mĩthiĩre yao,
na mahũũnio nĩ maciaro ma mathugunda mao.
321:32 Thim 5:22; Isa 66:4Nĩgũkorwo ũgenyũ wa arĩa matarĩ ũũgĩ nĩũkamooraga,
nakuo kwĩgangara kwa arĩa akĩĩgu nĩgũkamaniina;
331:33 Ndar 24:21; Thab 112:8no ũrĩa wothe ũnjiguaga arĩtũũraga na thayũ,
na atũũre ahooreire, atarĩ ũgwati angĩĩtigĩra.”
