前言
1以下是摩西对以色列人说的话。当时以色列人在约旦河东的旷野、疏弗对面的亚拉巴，即巴兰、陀弗、拉班、哈洗录和底撒哈之间。 2从何烈山取道西珥山到加低斯·巴尼亚，需十一天。 3在离开埃及后第四十年的十一月一日，摩西把耶和华的一切吩咐告诉了以色列人。 4那时，他已经打败了希实本的亚摩利王西宏以及盘踞在以得来和亚斯她录的巴珊王噩。 5摩西在约旦河东的摩押讲解律法，说： 6“我们的上帝耶和华在何烈山对我们说，‘你们在这里已经住了多日， 7现在该启程前往亚摩利人的山区、亚拉巴地区、山地、丘陵、南地、沿海一带、迦南和黎巴嫩，直到幼发拉底河。 8看啊，我把那片土地赐给你们了，你们去占领吧，那是耶和华起誓赐给你们祖先亚伯拉罕、以撒、雅各和他们后裔的地方。’
摩西设立首领
9“那时，我对你们说，‘我无法独自承担管理你们的重任， 10因为你们的上帝耶和华使你们人丁兴旺，以致今天人数多如天上的星星。 11愿你们祖先的上帝耶和华使你们人数更增千倍，照祂的应许赐福给你们。 12但我怎能独自担当解决你们问题和争端的重任呢？ 13你们要从各支派中选出有智慧、有见识、受尊重的人，我要立他们做你们的首领。’ 14你们都同意这样的做法。 15于是，我把各支派中有智慧和受敬重的人立为你们的首领，即千夫长、百夫长、五十夫长、十夫长和其他官长，治理你们。 16我吩咐这些官员要聆听案件，公正地审理同胞之间或与外族人之间的诉讼， 17不可偏私，不分贵贱，不惧情面，因为判决来自上帝。如果案件太难，可以交给我处理。 18那时，我把一切当行之事都告诉了你们。
派人打探迦南
19“我们照我们上帝耶和华的吩咐，从何烈山出发，走过你们所见的那大而可怕的旷野，前往亚摩利山区，来到加低斯·巴尼亚。 20我对你们说，‘我们的上帝耶和华赐给我们的亚摩利山区到了。 21看啊，你们祖先的上帝耶和华已把那片土地赐给你们，你们要照着祂的应许去占领那里，不要惧怕，不要气馁。’ 22你们来对我说，‘我们要先派人去打探那地方，回来好告诉我们当走哪条路，当占哪些城。’ 23我同意你们的建议，便从你们当中选出十二人，每支派选一人。 24他们前往山区，到了以实各谷，打探那地方。 25他们带回来一些那里的果子，禀告说，‘我们的上帝耶和华赐给我们的地方很好。’
26“但你们却违背你们上帝耶和华的命令，不肯上去。 27你们在帐篷中埋怨说，‘耶和华憎恨我们，所以才领我们离开埃及，要把我们交在亚摩利人手里，让他们消灭我们。 28我们怎能上去呢？那些弟兄的报告令我们胆战心惊，他们说那里的人比我们高大，城邑雄伟，城墙高达云霄，还有亚衲人在那里。’ 29我对你们说，‘不要惊慌，不要怕他们。 30你们的上帝耶和华必带领你们，为你们争战，正如祂当着你们的面在埃及所行的一样。 31你们在旷野曾目睹你们的上帝耶和华像父亲抱儿子一样，一路把你们抱到这地方。’ 32-33祂为你们开路，为你们找安营的地方，夜间用火柱、白天用云柱为你们引路。尽管如此，你们还是不信靠你们的上帝耶和华。
惩罚叛逆
34“你们的埋怨惹耶和华发怒，祂起誓说， 35‘这邪恶的一代没有一人能看见我起誓要赐给他们祖先的佳美之地， 36只有耶孚尼的儿子迦勒能看见，我必把他所踏之地赐给他和他的后代，因为他全心全意地跟从我。’ 37因为你们的缘故，耶和华也向我发怒，说，‘你也不能进入那片土地， 38但你的助手——嫩的儿子约书亚可以进入。你要鼓励他，因为他将带领以色列承受那片土地。 39你们说你们的子女会被掳去，但这些还不知善恶的孩子都将进入那片土地，我要把那里赐给他们，他们将占领那里。 40而你们要掉头，沿红海的路回到旷野。’
41“于是，你们对我说，‘我们得罪了耶和华，现在我们愿意遵从我们的上帝耶和华的吩咐，上去作战。’你们便各自拿起兵器，以为可以轻易攻占山区。 42但耶和华让我告诉你们，‘不要上去作战，以免被敌人击败，因为耶和华不会与你们同在。’ 43我把耶和华的话转告了你们，但你们不听，违背耶和华的命令，擅自前往山区。 44住在山区的亚摩利人蜂拥出击，打败了你们，从西珥追杀你们，一直追到何珥玛。 45你们回来在耶和华面前哭泣，但耶和华不理会你们的哭声。 46因此，你们在加低斯住了很久。
Ginmanduan sang Dios ang mga Israelinhon sa Paghalin sa Bukid sang Sinai
1Ini nga libro parte sa mga mensahi nga ginsiling ni Moises sa tanan nga Israelinhon samtang didto sila sa kamingawan, sa sidlangan sang Suba sang Jordan. Nagakampo sila sa Kapatagan sang Jordan1:1 Kapatagan sang Jordan: sa Hebreo, Araba. malapit sa Suf, sa tunga sang Paran, Tofel, Laban, Hazerot, kag Dizahab. 2(Mga onse ka adlaw nga pagpanglakaton halin sa Bukid sang Sinai1:2 Bukid sang Sinai: sa Hebreo, Horeb. pakadto sa Kadesh Barnea kon mag-agi sa Bukid sang Seir.)
3Sang nahauna nga adlaw sang ika-11 nga bulan, sang ika-40 nga tuig halin sang paghalin sang mga Israelinhon sa Egipto, ginhambal ni Moises sa ila ang tanan nga ginpasiling sang Ginoo nga ihambal sa ila. 4Natabo ini matapos nga napierdi ni Moises1:4 ni Moises: ukon, sang Ginoo. si Sihon nga hari sang mga Amornon, nga nagaestar sa Heshbon, kag si Og nga hari sang Bashan, nga nagaestar sa Ashtarot kag Edrei.
5Gani ginsugid sa ila ni Moises ang kasuguan sang Ginoo didto sa sidlangan sang Suba sang Jordan, sa teritoryo sang Moab. Siling niya, 6“Sang didto kita sa Horeb nagsiling sa aton ang Ginoo nga aton Dios, ‘Dugay na ang inyo pagtiner sa sini nga bukid, 7gani maglakat na kamo. Magkadto kamo sa mga kabukiran sang mga Amornon kag sa mga lugar sa palibot sini—sa Kapatagan sang Jordan,1:7 Kapatagan sang Jordan: sa Hebreo, Araba. sa kabukiran, sa mga bulobukid sa nakatundan,1:7 mga bulobukid sa nakatundan: sa Hebreo, Shefela. sa Negev, kag sa mga lugar sa baybayon. Magkadto kamo sa duta sang mga Canaanhon kag sa Lebanon, hasta sa dako nga suba nga amo ang Eufrates. 8Tan-awa ninyo! Ginahatag ko ini nga mga duta sa inyo. Lakat kamo kag panag-iyahi ini nga mga duta nga ginpromisa ko sa inyo mga katigulangan nga si Abraham, Isaac kag Jacob, kag sa ila mga kaliwat.’ ”
Nagpili si Moises sang mga Opisyal nga Magbulig sa Iya sa Paghukom
(Exo. 18:13-27)
9Nagsiling pa si Moises, “Sang sadto nga tion, nagsiling ako sa inyo: ‘Indi ko kamo masarangan nga panguluhan nga ako lang isa. 10Ginpadamo kamo sang Ginoo nga inyo Dios, kag karon daw pareho na kamo kadamo sa mga bituon sa langit. 11Kabay pa nga ang Ginoo, ang Dios sang inyo mga katigulangan, magpadamo pa gid sa inyo sing linibo pa ka pilo kag pakamaayuhon niya kamo suno sa iya ginpromisa. 12Pero paano ko mahusay ang inyo mga pag-ilinaway kag mga problema nga ako lang? 13Gani magpili kamo sa tagsa ninyo ka tribo sang mga tawo nga maalamon, may maayo nga paghangop kag talahuron, kag padumalahon ko sila sa inyo.’
14“Komporme kamo nga maayo ang akon plano. 15Gani ginpadumala ko sa inyo bilang mga hukom kag opisyal ang mga tawo nga maalamon kag talahuron halin sa inyo mga tribo. Ang iban responsable sa 1,000 ka tawo, ang iban sa 100, ang iban sa 50, kag ang iban sa 10. 16Sadto nga tion ginmanduan ko ang inyo mga hukom, ‘Husaya ninyo ang mga kaso sang mga tawo, kag maghukom kamo sing matarong, indi lamang sa mga Israelinhon kundi pati man sa mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo. 17Kinahanglan wala kamo sing may ginapasulabi sa inyo paghukom; pamatii ninyo sing palareho ang mga imol kag manggaranon. Indi kamo magkahadlok bisan kay sin-o, kay ang inyo paghukom naghalin sa Dios. Kon mabudlay ang kaso para sa inyo, dal-a ina sa akon kay ako ang bahala sa paghukom sina.’ 18Kag ginsilingan ko man kamo sadto sang tanan nga dapat ninyo pagahimuon.
Nagpadala Sila sang mga Espiya
(Num. 13:1-33)
19“Dayon, suno sa mando sang Ginoo nga aton Dios, naghalin kita sa Bukid sang Sinai,1:19 Bukid sang Sinai: sa Hebreo, Horeb. kag nagpanglakaton sa malapad kag makahaladlok nga kamingawan nga nakita ninyo mismo, kag nagpakadto kita sa kabukiran sang mga Amornon. Pag-abot naton sa Kadesh Barnea, 20nagsiling ako sa inyo, ‘Nakaabot na kamo sa kabukiran sang mga Amornon nga ginahatag sa aton sang Ginoo nga aton Dios. 21Tan-awa ang duta nga ginahatag niya sa inyo! Panag-iyahi ninyo ini suno sa ginsiling sang Ginoo, ang Dios sang inyo mga katigulangan. Indi kamo magkahadlok ukon magkaluya.’
22“Dayon nagpalapit kamo tanan sa akon kag nagsiling, ‘Magpadala anay kita sang mga tawo sa pagpang-espiya sa duta agod masugiran nila kita sang aton alagyan kag sang mga banwa nga aton kadtuan.’
23“Nahunahunaan ko nga maayo man ato nga plano; gani nagpili ako sang dose ka tawo, isa sa kada tribo. 24Naglakat sila kag nag-agi sa kabukiran, kag nakaabot sila sa Eshcol nga ililigan sang tubig, kag nagpang-espiya sila didto. 25Sa ila pagbalik may dala sila sa aton nga mga prutas halin didto, kag nagbalita man sila nga maayo ang duta nga ginahatag sang Ginoo nga aton Dios sa aton.
26“Pero indi kamo gusto magkadto didto; nagsupak kamo sa sugo sang Ginoo nga inyo Dios. 27Nagkumod kamo sa inyo mga tolda kag nagsiling, ‘Ginakaugtan kita sang Ginoo, gani ginpaguwa niya kita sa Egipto agod itugyan sa mga kamot sang mga Amornon sa paglaglag sa aton. 28Paano kita makakadto didto? Ginpahadlok kita sang mga nagpang-espiya sa duta. Nagsiling sila nga ang mga tawo didto mas makusog kag mas mataas sang sa aton, kag ang ila mga banwa dalagko kag napalibutan sang mga pader nga ang kataason daw lambot na sa langit. Kag nakita pa nila didto ang mga kaliwat ni Anak.’
29“Dayon nagsiling ako sa inyo, ‘Indi kamo magpakulba ukon magkahadlok sa ila. 30Ang Ginoo nga inyo Dios magauna sa inyo kag magapakig-away mismo para sa inyo, pareho sang inyo nakita nga iya ginhimo sa Egipto 31kag sa kamingawan. Nakita ninyo kon paano kamo gin-atipan sang Ginoo nga inyo Dios sa tanan ninyo nga dalanon, pareho sa amay nga nagaatipan sang iya anak, hasta nga nakaabot kamo sa sini nga lugar.’
32“Pero bisan pa sining tanan, wala kamo nagsalig sa Ginoo nga inyo Dios 33nga nagpanguna sa inyo sa paglakat, paagi sa kalayo kon gab-i kag sa panganod kon adlaw. Ginpangitaan niya kamo sang mga lugar nga inyo makampuhan kag gintudluan kon diin kamo maagi.
34“Sang mabatian sang Ginoo ang inyo mga reklamo, naakig siya kag nagpanumpa, 35‘Wala sing bisan isa sa sining malaot nga henerasyon nga makakita sang maayo nga duta nga akon ginsumpa nga ihatag sa ila mga katigulangan, 36luwas lang kay Caleb nga anak ni Jefune. Makita niya ini, kag ihatag ko sa iya kag sa iya mga kaliwat ang ila parte sa duta nga iya ginkadtuan, kay nagsunod siya sa akon sa bug-os niya nga tagipusuon.’
37“Tungod sa inyo, naakig man ang Ginoo sa akon. Nagsiling siya sa akon, ‘Bisan ikaw indi makasulod sa amo nga duta. 38Pero ang imo kabulig nga si Josue nga anak ni Nun makasulod didto. Paisuga siya, kay siya ang magapangulo sa mga Israelinhon sa pagpanag-iya sang duta.’
39“Dayon nagsiling ang Ginoo sa aton tanan, ‘Makasulod man sa amo nga duta ang inyo mga kabataan nga wala pa sang buot. Nahadlok kamo nga basi bihagon sila, pero sa ila ko ihatag ini nga duta kag panag-iyahan nila ini. 40Pero kamo iya, balik kamo sa kamingawan pakadto sa Mapula nga Dagat.’
41“Dayon nagsiling kamo, ‘Nakasala kami sa Ginoo. Malakat kami kag magpakig-away suno sa ginmando sang Ginoo nga amon Dios sa amon.’ Gani ang kada isa sa inyo nagpreparar sang iya mga armas, nga nagahunahuna nga mahapos lang ang pag-agaw sa mga kabukiran.
42“Pero nagsiling ang Ginoo sa akon, ‘Silinga sila nga indi maglakat kag magpakig-away, tungod kay indi ako mag-upod sa ila. Mapierdi sila sang ila mga kaaway.’
43“Gani ginsilingan ko kamo, pero wala kamo nagpamati sa akon. Nagsupak kamo sa sugo sang Ginoo, kag sa inyo kahambog nagsalakay gid kamo sa kabukiran. 44Dayon nagpakig-away sa inyo ang mga Amornon nga nagaestar didto, kag daw sa mga putyukan sila nga naglagas kag nagpierdi sa inyo halin sa Seir hasta sa Horma. 45Nagbalik kamo kag naghilibion sa Ginoo, pero wala siya nagpamati ukon nagsapak sa inyo. 46Amo ina nga nagtiner kamo sing madugay sa Kadesh.
