Переселение Эли-Малика и его семьи в Моав
1В дни, когда в Исраиле правили судьи1:1 В период после завоевания Ханаана и до восшествия на престол царей Всевышний ставил вождей, называемых судьями, которые защищали и управляли исраильским народом. Об этом можно прочитать в книге Судей., в стране случился голод, и один человек из Вифлеема в Иудее вместе со своей женой и двумя сыновьями отправился жить в страну Моав1:1 Моав – горная страна, располагавшаяся к востоку от Мёртвого моря, на той территории, которая сегодня является западной частью Иордании.. 2Этого человека звали Эли-Малик, его жену – Наоми, а двоих его сыновей – Махлон и Килеон. Они были ефрафяне из Вифлеема, что находится в Иудее. Они пришли в Моав и жили там.
3Позже Эли-Малик, муж Наоми, умер, и она осталась с двумя сыновьями. 4Они женились на моавитянках – одну из них звали Орфа, а другую Руфь. После того как они прожили там около десяти лет, 5Махлон и Килеон тоже умерли, и Наоми осталась без своих сыновей и мужа.
Наоми возвращается в Вифлеем
6Услышав в Моаве, что Вечный1:6 Вечный – на языке оригинала: «Яхве». Под этим именем Всевышний открылся Мусе и народу Исраила (см. Исх. 3:13-15). См. пояснительный словарь. пришёл на помощь Своему народу и дал им богатый урожай, Наоми со своими снохами собралась вернуться домой. 7Вместе с ними она покинула место, где жила, и отправилась в дорогу, которая должна была привести их обратно в землю Иуды.
8Но по пути Наоми сказала своим снохам:
– Возвратитесь каждая в дом своей матери. Пусть Вечный будет милостив к вам, как вы были милостивы к вашим умершим мужьям1:8 Вероятно, здесь говорится об отношении этих женщин к своим мужьям, когда те были ещё живы и, возможно, о том, что они продолжали своими действиями и поведением оказывать уважение их памяти и после их смерти (см. 2:20; 2 Цар. 9:1). И хотя иудеи могли помнить и чтить своих умерших родственников или предков, Всевышний строго-настрого запретил всякое общение с мёртвыми и поклонение им (см. Втор. 18:10-13; Ис. 8:19-20; Лк. 16:19-31). и ко мне. 9Пусть Вечный даст каждой из вас найти приют в доме у нового мужа.
Она поцеловала их, и они громко заплакали 10и сказали ей:
– Мы пойдём с тобой к твоему народу.
11Но Наоми сказала:
– Возвратитесь домой, мои дочери. Зачем вам идти со мной? Разве у меня будут другие сыновья, которые смогут стать вам мужьями?1:11 По законам Таурата, если кто-либо умирал бездетным, то его брат, или ближайший родственник, должен был жениться на его вдове (см. Втор. 25:5-10). В таком случае рождённый у них первенец считался сыном умершего и его наследником. 12Возвратитесь домой, мои дочери; я уже слишком стара, чтобы у меня был другой муж. Даже если бы я думала, что у меня ещё есть надежда, – даже если бы этой ночью я была с мужем, а потом родила сыновей, – 13разве вам можно ждать, пока они вырастут? Можно ли вам оставаться всё это время незамужними? Нет, мои дочери. Моя горечь слишком тяжела для вас, потому что рука Вечного обратилась против меня!
14И тут они снова громко заплакали. И Орфа поцеловала свою свекровь на прощание, но Руфь осталась с ней.
15– Гляди, – сказала Наоми, – твоя невестка возвращается к своему народу и своим богам. Возвращайся и ты с ней.
16Но Руфь ответила:
– Не уговаривай меня покинуть тебя или отвернуться от тебя. Куда пойдёшь ты, туда и я, и где ты остановишься, там остановлюсь и я. Твой народ будет моим народом и твой Бог – моим Богом. 17Где умрёшь ты, умру и я и там буду похоронена. Пусть Вечный сурово накажет меня, если что-нибудь, кроме смерти, разлучит меня с тобой.
18Когда Наоми поняла, что Руфь твёрдо решилась идти с ней, она перестала её уговаривать.
19Обе женщины пошли дальше, пока не пришли в Вифлеем. При их появлении весь город пришёл в движение, и женщины восклицали:
– Неужели это Наоми?
20– Не зовите меня Наоми («приятная»), – сказала она им. – Зовите меня Мара («горькая»), потому что Всемогущий сделал мою жизнь очень горькой. 21Я вышла отсюда в достатке, но Вечный вернул меня обратно ни с чем. Зачем звать меня Наоми? Вечный заставил меня страдать1:21 Или: «свидетельствовал против меня»., Всемогущий навёл на меня беду.
22Так Наоми вернулась из Моава с моавитянкой Руфью, своей снохой. Они пришли в Вифлеем в начале жатвы ячменя.
ناعۆمی و ڕائووس
1لە سەردەمی فەرمانڕەوایەتی ڕابەرەکان، قاتوقڕییەک لە خاکەکە سەریهەڵدا. لە بێت‌لەحمی یەهوداوە پیاوێک خۆی و ژنەکەی و دوو کوڕەکەی کۆچیان کرد و پەنایان بۆ وڵاتی مۆئاب برد. 2ناوی پیاوەکە ئەلیمەلەخ بوو، ناوی ژنەکەشی ناعۆمی بوو، ناوی دوو کوڕەکەشی مەحلۆن و کیلیۆن بوو، لە ئەفراتییەکانی1:2 ئەفراتی دەگەڕێتەوە بۆ هۆزی ئەفرایم، دووەم کوڕی یوسف. بڕوانە پەیدابوون 41:52. بێت‌لەحمی یەهودا بوون. ئیتر هاتن بۆ وڵاتی مۆئاب و لەوێ ژیان.
3لەوێ ئەلیمەلەخی مێردی ناعۆمی مرد، ناعۆمی و دوو کوڕەکەی مانەوە و 4دوو ژنی مۆئابیان هێنا، یەکێکیان ناوی عۆرپا بوو ئەوەی دیکەیان ڕائووس. لەوێ بۆ ماوەی دە ساڵ مانەوە. 5ئینجا مەحلۆن و کیلیۆن مردن، ئیتر ناعۆمی بەبێ کوڕ و مێرد مایەوە.
6دوای ئەوەی ناعۆمی لە وڵاتی مۆئابدا بیستی کە خودا گەلەکەی خۆی بەسەرکردووەتەوە و نانی داوە پێیان، خۆی و بووکەکانی هەستان و وڵاتی مۆئابیان بەجێهێشت. 7لەگەڵ دوو بووکەکەی ئەو شوێنەی بەجێهێشت کە لێی دەژیا و ئەو ڕێگایەیان گرتەبەر کە دەیگەڕاندنەوە بۆ خاکی یەهودا.
8ناعۆمی بە بووکەکانی گوت: «با هەریەکەتان بگەڕێتەوە بۆ ماڵی دایکی خۆی. خودا پاداشتی ئەو چاکەیەتان بداتەوە کە لەگەڵ من و کوڕەکانمدا کردتان. 9خودا هەریەکەتان لە ماڵی مێردی خۆی بحەسێنێتەوە.»
ئینجا ماچی کردن و ئەوانیش بە دەنگی بەرز گریان. 10پێیان گوت: «ئێمەش لەگەڵت دێین بۆ لای گەلەکەت.»
11ناعۆمی گوتی: «کچەکانم بگەڕێنەوە. بۆچی لەگەڵ من دێن؟ ئایا سکم کوڕی تێدا ماوە بۆ ئەوەی ببن بە مێردتان؟ 12بگەڕێنەوە و بڕۆن، چونکە پیر بووم و ناتوانم شوو بکەمەوە. وا گوتیشم ئومێدی ئەوە هەبوو کە ئەمشەو شوو بکەمەوە و چەند کوڕێکیشم بوو، 13ئایا چاوەڕێیان دەکەن هەتا گەورە دەبن؟ ئایا لەبەر ئەوان خۆتان دەبەستنەوە و شوو ناکەنەوە؟ نا کچەکانم. من لە ئێوە زیاتر خەفەت دەخۆم، چونکە خودا خراپەی بەسەرم هێنا.»
14ئینجا دیسان بە دەنگی بەرز گریان. عۆرپا خەسووی ماچکرد، بەڵام ڕائووس بە توندی لە باوەشی گرت.
15ناعۆمی گوتی: «ئەوەتا عۆرپای هێوەرژنت1:15 هێوەرژنت یان هەوگیانت. گەڕایەوە بۆ لای گەلەکەی و خوداوەندەکانی. تۆش لەگەڵ ئەو بگەڕێوە.»
16بەڵام ڕائووس گوتی: «زۆرم لێ مەکە بەجێت بهێڵم و وازت لێ بهێنم، چونکە بۆ کوێ بچیت دەچم و لە هەرکوێ بمێنیتەوە دەمێنمەوە. گەلی تۆ گەلی منە و خودای تۆ خودای منە. 17لەکوێ بمریت لەوێ دەمرم و هەر لەوێش بە خاک دەسپێردرێم. با یەزدان توندترین سزام بدات، ئەگەر جگە لە مردن شتێک من لە تۆ جیا دەکاتەوە.» 18کە بینی سوورە لەسەر ئەوەی لەگەڵیدا بڕوات، ئیتر زۆری لێ نەکرد.
19ئینجا هەردووکیان ڕۆیشتن هەتا چوونە ناو بێت‌لەحم. کاتێک گەیشتنە بێت‌لەحم شارۆچکەکە هەمووی لەبەر ئەوان خرۆشا و گوتیان: «ئایا ئەمە ناعۆمییە؟»
20ئەویش پێی گوتن: «پێم مەڵێن ”ناعۆمی“1:20 واتا (هۆی خۆشی و شادییەکەم).، بەڵکو پێم بڵێن ”مارا“1:20 لە زمانی عیبری ناعۆمی بە واتای خوێن شیرین دێت، هەروەها (مارا) بە واتای تاڵ. چونکە خودای هەرە بەتوانا ژیانی زۆر تاڵ کردم. 21من بە پڕی ڕۆیشتم و خودا بە بەتاڵی منی هێنایەوە. بۆچی بە ناعۆمی بانگم دەکەن؟ ئەوەتا یەزدان کۆستی خستم، هەرە بەتوانا تووشی خراپەی کردم.»
22ئیتر ناعۆمی و ڕائووسی مۆئابی بووکی، لە وڵاتی مۆئابەوە هاتنەوە و لە سەرەتای دروێنەی جۆ چوونە ناو بێت‌لەحمەوە.
