Мудрые наставления
1Доброе имя лучше превосходного благовония,
и день смерти лучше дня рождения.
2Лучше ходить в дом плача,
чем ходить в дом пира,
потому что смерть – участь каждого человека,
и кто жив, пусть размышляет об этом.
3Печаль лучше смеха,
потому что печальное лицо полезно сердцу.
4Сердце мудрого в доме плача,
а сердце глупого в доме веселья.
5Лучше внимать обличению мудреца,
чем слушать песню глупцов,
6потому что смех глупцов –
словно треск горящего хвороста под котлом.
И это тоже пустое.
7Притеснение превращает мудрого человека в глупца,
и взятка портит сердце.
8Конец дела лучше его начала,
терпение лучше гордости.
9Не спеши впадать в гнев,
потому что гнев обитает в сердце глупцов.
10Не спрашивай: «Почему прежние дни были лучше сегодняшних?» –
не от мудрости задают такие вопросы.
11Мудрость – хороша, как и наследство,
и приносит пользу тем, кто видит солнце.
12Мудрость защищает так же, как и деньги,
но её превосходство в том,
что она сохраняет жизнь её владельцу.
13Посмотри на дела Всевышнего:
кто может выпрямить то,
что Он сделал кривым?
14В благополучные дни будь счастлив,
а в дни горестные знай:
и то, и другое сотворил Всевышний,
чтобы человек не мог постичь того,
что будет после него.
15В моей пустой жизни я видел всякое:
праведника, гибнущего в своей праведности,
и нечестивого, живущего долго в своём беззаконии.
16Не будь чересчур праведным
и не выставляй себя слишком мудрым.
Зачем тебе губить себя?
17Также не слишком предавайся злу
и не будь глупым.
Зачем тебе умирать раньше времени?
18Хорошо придерживаться первого совета
и не упускать из виду второго –
боящийся Всевышнего избежит всех бед7:18 Или: «следует им обоим»..
19Мудрость делает мудреца сильнее,
чем десять правителей города.
20Нет праведного человека на земле,
который всегда поступал бы правильно
и никогда бы не грешил.
21Не обращай внимания на каждое сказанное слово,
иначе можешь услышать, как раб твой злословит тебя.
22Ты знаешь в сердце своём,
что часто и сам злословил других.
23Всё это испытал я мудростью и сказал:
«Я твёрдо решил стать мудрым»,
но мудрость была так далека от меня!
24Далека она и глубока, глубока –
кто может постичь её?
25И решил я понять, исследовать и изыскать
мудрость и рассуждение
и убедиться, что быть нечестивым – глупо
и быть нерассудительным – безумно.
26И нашёл я, что горше смерти
та женщина, что подобна сети,
чьё сердце – ловушка
и чьи руки – оковы.
Человек, угодный Всевышнему, избежит её,
а грешник будет ею пойман.
27Вот что я нашёл, – сказал Учитель, – слагая одно с другим, чтобы найти разумное объяснение:
28я всё искал, но не находил –
я нашёл лишь одного праведного мужчину среди тысячи,
но ни одной праведной женщины7:28 У Сулеймана было 1 000 жён и наложниц, которые отвернули его сердце от Всевышнего. Этот стих, возможно, указывает на ту печаль, которая появилась из-за этого в его жизни (см. 3 Цар. 11:3)..
29Вот что удалось мне найти:
Всевышний сотворил человека праведным,
а люди пустились во многие помыслы.
Sống Khôn Ngoan
1Danh tiếng tốt hơn dầu quý giá.
Ngày qua đời hơn hẳn ngày sinh.
2Thà dành thời gian tại tang chế hơn tại yến tiệc. Ai rồi cũng phải chết—vậy người sống hãy để tâm suy nghĩ điều này.
3Buồn bã hơn cười vui,
vì buồn bã luyện lọc lòng chúng ta.
4Người khôn ngoan nghiền ngẫm về sự chết,
trong khi người dại chỉ nghĩ đến vui chơi.
5Thà bị người khôn ngoan chỉ trích
còn hơn được người ngu dại ngợi khen.
6Tiếng cười của người dại chóng qua,
như tiếng nổ lách tách trong lửa.
Đây cũng thật là điều vô nghĩa.
7Của hối lộ khiến người khôn hóa dại,
và nó làm hư hỏng lòng người.
8Kết thúc việc hơn khởi đầu một việc.
Lòng kiên nhẫn hơn tính kiêu căng.
9Đừng vội để lòng mình nóng giận,
vì cơn giận sẵn trong lòng người dại.
10Đừng ước ao “những ngày quá khứ tốt đẹp.”
Vì như thế chẳng phải khôn ngoan chút nào.
11Sự khôn ngoan như kế thừa gia sản.
Cả hai đều ích lợi cho đời sống của người.
12Khôn ngoan và tiền bạc có thể giúp mình có mọi thứ,
nhưng chỉ có khôn ngoan mới cứu được mạng sống mình.
13Hãy suy ngẫm công việc của Đức Chúa Trời,
vì ai có thể làm cho thẳng vật Ngài đã bẻ cong?
14Lúc thịnh vượng hãy nên vui hưởng,
nhưng khi tai biến ập đến, nên biết rằng Đức Chúa Trời cho cả hai điều đó xảy ra.
Nên nhớ rằng ở đời không có gì là chắc chắn.
Khôn Ngoan của Con Người Có Giới Hạn
15Tôi đã thấy mọi điều trong cuộc đời vô nghĩa này, kể cả người tốt chết sớm và người ác sống lâu. 16Vậy, đừng tỏ ra quá tốt hoặc quá khôn! Sao phải tự hại mình? 17Mặt khác, đừng theo đường gian ác. Cũng đừng sống dại khờ! Tại sao phải chết trước hạn kỳ? 18Hãy chú ý những điều chỉ dẫn này, vì bất cứ ai kính sợ Đức Chúa Trời sẽ tránh được cả hai.
19Một người khôn ngoan mạnh hơn mười người lãnh đạo thành.
20Chẳng có một người nào suốt đời làm điều phải mà không phạm tội.
21Đừng chú tâm đến lời nhỏ to—kẻo con sẽ nghe lời của đầy tớ nguyền rủa mình. 22Vì lòng con biết rằng chính con cũng hay nguyền rủa người khác.
23Tôi cố gắng hết sức để trí khôn hướng dẫn mọi suy nghĩ và hành động mình. Tôi tự nói: “Tôi kiên quyết trở nên khôn ngoan.” Nhưng sự khôn ngoan vẫn ở quá xa.
24Sự khôn ngoan ở nơi xa thẳm và khó tìm được? 25Tôi tìm kiếm khắp nơi, quyết tâm tìm kiếm sự khôn ngoan và tìm hiểu nguyên lý muôn vật. Tôi đã quyết tâm để chứng tỏ rằng gian ác là ngu dốt và dại dột là điên rồ.
26Tôi nhận thấy một người đàn bà quyến rũ là một cái bẫy cay đắng hơn sự chết. Tình nàng là bẫy lưới, và đôi tay mềm của nàng là dây xích. Những ai đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi tay nàng, còn người tội lỗi sẽ rơi vào bẫy của nàng.
27Người Truyền Đạo nói: “Đây là kết luận của tôi. Tôi nhận thấy điều này sau khi xem xét kỹ lưỡng từ nhiều khía cạnh. 28Dù tôi đã tìm kiếm nhiều lần, tôi vẫn không tìm được điều mình đang tìm kiếm. Trong một nghìn người đàn ông, chỉ có một người là ngay thẳng, còn trong tất cả người đàn bà, chẳng có một người nào! 29Nhưng tôi tìm được điều này: Đức Chúa Trời tạo dựng con người ngay thẳng, nhưng loài người lại đi theo con đường xấu của riêng mình.”
