1En konges tanker er under Herrens kontrol,
han styrer dem som vandet i en kanal.
2Vi kan mene, at vi gør det rigtige,
men Herren kender motiverne.
3At vi gør det rigtige og handler ret,
glæder Gud mere, end at vi ofrer til ham.
4Nedladenhed og en hoven holdning
resulterer kun i onde handlinger.
5Flid og fornuftige planer giver fremgang,
men ubetænksomt hastværk fører til fattigdom.
6Rigdom, man svindler sig til, forsvinder som en tåge,
og de, der søger den, ender i dødens gab.
7Fordi de onde nægter at gøre det rette,
går deres ugerninger ud over dem selv.
8Den skyldige går krogveje,
den uskyldige har intet at skjule.
9Hellere bo i et hummer på loftet
end dele hus med en irriterende kone.
10Onde mennesker er ude på at skade andre,
de har intet tilovers for deres medmennesker.
11Den vise kan lære ved at lytte til vejledning,
tåben lærer kun ved at se en skyldig blive straffet.
12Gud lægger mærke til de ondes færden,
og han straffer dem, for han er retfærdig.
13De, der lukker ørerne for andres nødråb,
vil råbe forgæves, når de selv har brug for hjælp.
14Vrede kan formildes med en gave i smug,
raseri kan afdæmpes med lidt bestikkelse.
15Når retfærdigheden sker fyldest, glæder de retskafne sig,
men forbryderne ryster af angst.
16Den, der ikke tager imod fornuft,
ender i de dødes selskab.
17Den, der lever for at more sig, ender i gæld,
et liv i sus og dus fører ikke til velstand.
18De onde og troløse bliver straffet,
så de gode og trofaste kan gå fri.
19Hellere bo alene i en ørken
end i hus med en sur og arrig kone.
20Den kloge sparer op og bliver velstående,
tåben bruger straks alt, hvad han tjener.
21Den, der stræber efter at være retfærdig og kærlig,
bliver respekteret og får et godt liv.
22Den vise kan besejre et utal af krigere
og nedbryde fjendens fæstningsværker.
23Den, der formår at holde sin mund,
kan undgå en masse problemer.
24Den hovmodige kendes på sit overmod,
sin stolte og arrogante optræden.
25Den dovnes ønsker ender med at ødelægge ham,
for han nægter at bestille noget.
26Han tænker kun på at skrabe til sig,
mens den retskafne elsker at give til andre.
27Den ondes offergave er en afskyelighed,
især når den bringes med bagtanke.
28Det falske vidne bliver afsløret til sidst,
men den, der taler sandt, kan holde stand.
29Den onde tromler fremad,
den retskafne overvejer sine skridt.
30Visdom, tanker og planer er intet værd
for dem, der prøver at stå Herren imod.
31Hesten kan gøres klar til kamp,
men det er dog Herren, der giver sejr.
1Ang hunahuna sang mga hari pareho sa suba nga ginakontrolar sang Ginoo ang pag-ilig sini. Ginakontrolar niya ini suno sa iya gusto.
2Mahimo nga nagahunahuna kita nga husto na gid ang tanan ta nga ginahimo, pero ang Ginoo lang ang makahukom kon ano gid ang aton motibo.
3Mas nalipay pa ang Ginoo kon maghimo sang husto kag matarong ang isa ka tawo sang sa maghalad siya sang mga halad.
4Sala ang pagpabugal kag ang pagkamatinaas-taason. Makilala mo ang malaot nga mga tawo sa sina nga pamatasan.
5Kon magplano ka sing maayo kag magmapisan, sigurado nga magauswag ka. Kon magpadasodaso ka, sigurado nga magaimol ka.
6Ang manggad nga nakuha sa pagpangdaya dali lang madula, kag magadala ini sang kamatayon sa tawo.
7Ang kapintas sang mga malaot amo ang makapalaglag sa ila, kay indi sila gusto maghimo sang matarong.
8Indi tadlong ang pagginawi sang tawo nga may sala, pero tadlong ang pagginawi sang tawo nga wala sing sala.
9Mas maayo pa nga mag-estar sa ibabaw sang atop sang balay21:9 Matapan ang atop sang mga balay sang mga Israelinhon, kag puwede ini patindugan sang payag-payag. sang sa mag-estar sa sulod sang balay upod sa asawa nga palaaway.
10Ang mga malaot gusto lang gid permi maghimo sang malain; wala sila sing kaluoy sa ila isigkatawo.
11Kon silutan ang mga nagapangyaguta, ang pareho nila nga mga wala sing alam makatuon nga magmaalamon. Ang maalamon nga tawo nagamaalamon pa gid kon ginatudluan siya.
12Nahibaluan sang matarong nga Dios ang ginahimo sang panimalay sang mga malaot, kag pagasilutan niya sila.
13Kon wala mo ginasapak ang mga imol kon magpangayo sila sang bulig, indi ka man pagsapakon kon magpangayo ka sang bulig.
14Kon regaluhan mo sa sekreto ang tawo nga akig sa imo, madula ang iya kaakig.
15Kon magluntad ang hustisya, nagakalipay ang mga matarong, pero ginakulbaan ang mga malain.
16Kamatayon ang dangatan sang tawo nga nagalikaw sa kaalam.
17Ang tawo nga nagapatuyang, nga nagapagusto lang sang papunsyon, indi gid magmanggaranon kundi magaimol pa gani.
18Ginasilutan ang mga malaot kag maluibon agod maluwas ang mga matarong.
19Mas maayo pa nga mag-estar sa desierto sang sa mag-estar sa balay upod sa palaaway kag mainiton nga asawa.
20Ang maalamon nga tawo nagatigana gid para sa palaabuton, pero ang buang-buang nga tawo nagapagusto lang kagasto.
21Ang tawo nga nagatinguha gid nga magkabuhi nga maayo kag matarong magakabuhi sing malawig kag madinalag-on, kag padunggan siya sang mga tawo.
22Ang kumander nga maayo sa taktika makaagaw sang siyudad nga may madamo nga mga soldado, kag makaguba sang mga pader sini nga ginasaligan sang sadto nga mga soldado.
23Ang tawo nga nagahalong sa iya mga ginahambal makalikaw sa gamo.
24Ang bugalon kag matinaas-taason nga tawo makilala mo kay nagapangyaguta siya, kag puwerte siya magpahambog.
25Kon madamo ang imo ginahandom pero matamad ka mag-obra, makalaglag ina sa imo.
26Ang matamad nga tawo permi lang nagahandom nga makabaton, pero ang matarong nga tawo nagahatag nga wala sing hawid-hawid.
27Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga halad sang mga malaot, labi na gid kon ginahalad nila ini nga may malain nga motibo.
28Ang butigon nga saksi indi na pagpahambalon,21:28 indi na pagpahambalon: sa literal, pagalaglagon. pero ang saksi nga nagasugid sang matuod21:28 saksi nga nagasugid sang matuod: sa literal, ang tawo nga nakabati. Siguro ang buot silingon nga kon ano ang iya nabatian amo gid ang iya ginasugid. padayon nga pahambalon.
29Ang malaot nga tawo wala nagakabalaka sa iya mga ginahimo, pero ang matarong iya ginahunahuna niya sing maayo ang iya mga ginahimo.
30Wala sing kaalam, pag-intiendi, ukon laygay nga makatupong sa Ginoo.
31Bisan preparado na ang mga kabayo sa inaway, ang Ginoo lang ang makapadaog.
