Ang mga Panultihon ni Agur
1Mao kini ang mga panultihon ni Agur nga anak ni Jakeh nga taga-Masa. Iya kining gisulti ngadto kang Itiel ug kang Ucal:30:1 nga taga-Masa… Ucal: Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto.
2“Akoy pinakawalay alamag sa tanang mga tawo.
Ang akong panghunahuna daw dili iya sa tawo.
3Wala gayod ako magtuon nga magmaalamon,
ug wala akoy nahibaloan bahin sa Dios.
4May tawo bang nakasaka sa langit ug nanaog?
May tawo bang nakakumkom sa hangin o nakaputos ug tubig sa iyang bisti?
May tawo bang nagpahimutang sa mga utlanan sa kalibotan?
Kon anaa, sultihi ako kon kinsay iyang ngalan ug unsay ngalan sa iyang mga anak.
5Ang matag pulong sa Dios kasaligan gayod.
Sama siya sa usa ka taming ngadto sa mga nagadangop sa iyang pagpanalipod.
6Ayaw dugangi ang iyang mga pulong,
kay kon himuon mo kini, iya kang badlongon ug ipakita niya nga bakakon ka.”
7Ginoo, may duha ako ka butang nga pangayoon kanimo. Kon mahimo ihatag kini kanako sa dili pa ako mamatay. 8Una, tabangi ako nga dili makapamakak. Ikaduha, ayaw ako himoang adunahan o kabos, hatagi lang hinuon ako sa akong kinahanglanon. 9Kay kon maadunahan ako, basig dili ko na ikaw ilhon; ug kon kabos ako, basig mangawat ako ug maulawan ka tungod kanako.
Dugang nga mga Panultihon
10Ayaw pakaulawi ang usa ka sulugoon ngadto sa iyang agalon, kay panghimaraoton ka niya ug mahayan mo kini.
11May mga anak nga wala mag-ampo nga panalanginan sa Dios ang ilang mga ginikanan, ug makaako pa sa pagpanghimaraot kanila.
12May mga tawo nga nagtuo nga sila perpekto, apan ang tinuod hugaw ang ilang kasingkasing ug hunahuna.
13May mga tawo nga labihan gayod ka mapahitas-on, nga kon motan-aw morag nakamenos.
14May mga tawo usab nga morag buaya; labihan kaayo makapamintaha sa mga kabos.
15Ang tawong hakog morag alimatok nga manupsop. Magsige lag ingon, “Hatagi ko! Hatagi ko!”30:15 Sa literal, Ang alimatok may duha ka anak nga babaye nga parehas nga ginganlan ug, “Hatagi ako!”
Adunay upat30:15 upat: sa literal, tulo o upat. Mao usab sa bersikulo 18, 21, 29. ka butang nga walay katagbawan:
16ang dapit sa mga patay,30:16 dapit sa mga patay: o, lubnganan, o, kamatayon.
ang babayeng baog,
ang nagauga nga yuta,
ug ang kalayo.
17Ang tawong tampalasan ug dili motahod sa ginikanan tuhakon sa mga uwak ang iyang mga mata, ug ang iyang patayng lawas kan-on sa mga agila.
18Adunay upat ka butang nga katingalahan alang kanako ug dili ko masabtan:
19Kon nganong makalupad ang agila sa kawanangan,
kon nganong makahimo pagkamang ang bitin sa kabatoan,
kon nganong makalutaw ang barko sa dagat,
ug kon nganong maibog ang lalaki sa babaye.
20Mao kini ang ginahimo sa babayeng mananapaw: Makighilawas siya sa ubang lalaki, ug unya moingon siya nga wala siyay nahimong daotan.
21May upat ka butang nga lisod dawaton sa mga tawo sa kalibotan:
22-23Ang ulipon nga nahimong hari,
ang buang-buang nga abunda sa pagkaon,
ang babayeng badlongon nga naminyo,
ug ang ulipong babaye nga nakapuli sa iyang agalong babaye.
24May upat ka mananap dinhi sa kalibotan nga gagmay apan maalamon kaayo:
25Ang mga lamigas, nga bisan huyang, nagatigom silag pagkaon panahon sa ting-init,
26ang mga “badger,” bisan dili sila kusgan, sa mga bato sila nagahimog puloy-anan,
27ang mga dulon, bisan ug wala silay pangulo, mag-usa sila paglupad,
28ang mga tiki mahimo mo lang dakpon sa imong kamot, apan makita sila diha sa mga palasyo.
29May upat ka mga binuhat nga daw si kinsag barog:
30ang liyon, nga labing kusgan sa tanang mga mananap ug walay gikahadlokan,
31ang sunoy nga manok,
ang laki nga kanding,
ug ang hari nga gipalibotan sa iyang mga sundalo.
32Kon ang imong pagkabuang-buang imong gipasigarbo ug nagplanog daotan, undanga na kana! 33Kon ang pagsigeg kutaw sa gatas makahimo niining keso ug kon ang pagsumbag sa ilong makasunggo, mao usab ang kasuko, makasugod kini ug kagubot.
Sayings of Agur
1The sayings of Agur son of Jakeh – an inspired utterance.
This man’s utterance to Ithiel:
‘I am weary, God,
but I can prevail.30:1 With a different word division of the Hebrew; Masoretic Text utterance to Ithiel, / to Ithiel and Ukal:
2Surely I am only a brute, not a man;
I do not have human understanding.
3I have not learned wisdom,
nor have I attained to the knowledge of the Holy One.
4Who has gone up to heaven and come down?
Whose hands have gathered up the wind?
Who has wrapped up the waters in a cloak?
Who has established all the ends of the earth?
What is his name, and what is the name of his son?
Surely you know!
5‘Every word of God is flawless;
he is a shield to those who take refuge in him.
6Do not add to his words,
or he will rebuke you and prove you a liar.
7‘Two things I ask of you, Lord;
do not refuse me before I die:
8keep falsehood and lies far from me;
give me neither poverty nor riches,
but give me only my daily bread.
9Otherwise, I may have too much and disown you
and say, “Who is the Lord?”
Or I may become poor and steal,
and so dishonour the name of my God.
10‘Do not slander a servant to their master,
or they will curse you, and you will pay for it.
11‘There are those who curse their fathers
and do not bless their mothers;
12those who are pure in their own eyes
and yet are not cleansed of their filth;
13those whose eyes are ever so haughty,
whose glances are so disdainful;
14those whose teeth are swords
and whose jaws are set with knives
to devour the poor from the earth
and the needy from among the human race.
15‘The leech has two daughters.
“Give! Give!” they cry.
‘There are three things that are never satisfied,
four that never say, “Enough!”:
16the grave
and the barren womb;
land, which is never satisfied with water,
and fire, which never says, “Enough!”
17‘The eye that mocks a father,
that scorns an aged mother,
will be pecked out by the ravens of the valley,
will be eaten by the vultures.
18‘There are three things that are too amazing for me,
four that I do not understand:
19the way of an eagle in the sky,
the way of a snake on a rock,
the way of a ship on the high seas,
and the way of a man with a young woman.
20‘This is the way of an adulterous woman:
she eats and wipes her mouth
and says, “I’ve done nothing wrong.”
21‘Under three things the earth trembles,
under four it cannot bear up:
22a servant who becomes king,
a godless fool who gets plenty to eat,
23a contemptible woman who gets married,
and a servant who displaces her mistress.
24‘Four things on earth are small,
yet they are extremely wise:
25ants are creatures of little strength,
yet they store up their food in the summer;
26hyraxes are creatures of little power,
yet they make their home in the crags;
27locusts have no king,
yet they advance together in ranks;
28a lizard can be caught with the hand,
yet it is found in kings’ palaces.
29‘There are three things that are stately in their stride,
four that move with stately bearing:
30a lion, mighty among beasts, who retreats before nothing;
31a strutting cock,
a he-goat,
and a king secure against revolt.30:31 The meaning of the Hebrew for this phrase is uncertain.
32‘If you play the fool and exalt yourself,
or if you plan evil,
clap your hand over your mouth!
33For as churning cream produces butter,
and as twisting the nose produces blood,
so stirring up anger produces strife.’
