1Maingon nga dili angay nga mag-snow kon ting-init o mag-ulan kon ting-ani, dili usab angay nga dayegon ang usa ka tawong buang-buang.
2Ang tunglo dili modulot kanimo kon wala kay sala. Sama kini sa nagalupad nga langgam nga molabay lang ug dili motugpa.
3Kinahanglang witkan ang kabayo ug busalan ang asno aron mosunod. Mao usab ang buang-buang, kinahanglang silotan aron motuman.
4Ayawg tugbangi ang mga binuang sa usa ka tawong buang-buang, kay basig mapareho ka usab kaniya. 5Apan usahay maayo usab kon tubagon mo siya, aron mahibaloan niya nga dili siya maalamon sama sa iyang gituohan.
6Kon ang buang-buang maoy imong sugoon sa pagdalag mensahe, sama rag giputol mo ang imong mga tiil; nangita ka lag kasakit.
7Walay pulos ang panultihon nga ginasulti sa mga buang-buang, sama kini sa tiil sa usa ka tawong bakol.
8Tinonto kon ihigot mo sa tirador ang bato nga imong ibala; mao usab kon pasidunggan mo ang buang-buang.
9Ang panultihon nga ginasulti sa mga buang-buang makapasakit sama sa tunokon nga kahoy nga giwara-wara sa hubog.
10Ang tawo nga mohatag ug trabaho sa usa ka buang-buang o ni bisan kinsa lang nga molabay, sama sa usa ka mamamana nga nagpataka lag pamana.
11Maingon nga kan-on pagbalik sa iro ang iyang suka, utrohon ra gihapon sa buang-buang ang iyang kabuang.
12May paglaom pa alang sa tawong buang-buang kaysa tawong naghunahuna nga kunohay maalamon siya.
13Ang tawong tapolan dili mogawas sa balay kay kuno may liyon sa gawas.
14Ang tawong tapolan magbalibali lag higda diha sa iyang katre sama sa pultahan nga magliso-liso diha sa iyang bisagra.
15May mga tawo nga labihan kaayo katapolan nga bisan lag mokaon tapolan pa.
16Nagtuo ang tawong tapolan nga mas maalamon pa siya kaysa pito ka tawong maayong mangatarungan.
17Makuyaw ang pag-apil-apil sa away sa uban; sama kini kakuyaw sa pagbira sa dalunggan sa usa ka iro.
18-19Ang tawong mangilad sa iyang isigka-tawo, ug unya moingon siya nga nagsiniaw ra siya, sama siya sa usa ka katok nga nagatira ug makamatay nga nagadilaab nga pana.
20Maingon nga mapalong ang kalayo kon wala nay sugnod, maundang usab ang away kon wala nay tabi-tabi.
21Maingon nga ang uling makapabaga, ug ang sugnod mopadilaab sa kalayo, ang tawong palaaway makapasugod usab ug kasamok.
22Ang tabi-tabi daw sama sa pagkaon nga lami usapon ug tunlon.
23Kon ang maanindot mong mga pulong may nagpahiping daotan, nahisama ka sa kolon nga gihaklapan lang ug plata.26:23 gihaklapan… plata: o, gisilakan.
24Ang kaaway magpakaaron-ingnon nga maayo, apan sa iyang kasingkasing anaa ang pagpanglimbong. 25Bisan ug maayo siyang manulti, ayaw pagtuo kaniya, kay puno sa kadaotan ang iyang hunahuna. 26Magpakaaron-ingnon siya aron matabonan ang iyang kasuko, apan ang iyang pagkadaotan mabutyag ra gihapon sa kadaghanan.
27Kon magkalot ka ug bangag aron mahulog ang uban, maunay ka niini. Kon magpaligid ka ug bato aron maligiran ang uban, ikaw ang maligiran niini.
28Ang tawong bakakon nasilag sa mga tawo nga iyang gibiktima, ug ang tawong ulog-ulogan magdalag kadaot.
1همانطور كه باريدن برف در تابستان يا باران در فصل درو خلاف قانون طبيعت است، همچنان است احترام گذاشتن به اشخاص نادان.
2نفرين، بر كسی كه مستحق آن نيست اثری ندارد و مانند گنجشک يا پرستويی است كه اين سو و آن سو پرواز می‌كند و در جايی نمی‌نشيند.
3شلاق برای اسب است و افسار برای الاغ، و چوب تنبيه برای آدم احمق.
4كسی كه به سؤال احمقانه جواب دهد مثل سؤال كنندهٔ آن، احمق است. 5بايد به سؤال احمقانه جواب احمقانه داد تا كسی كه سؤال كرده خيال نكند عاقل است.
6كسی كه توسط آدم احمقی پيغام می‌فرستد مثل شخصی است كه پای خود را قطع می‌كند و يا زهر می‌نوشد.
7مثلی كه از دهان شخص نادان بيرون می‌آيد، مانند پای لنگ، سست است.
8احترام گذاشتن به آدم احمق، مانند بستن سنگ به فلاخن، كار احمقانه‌ای است.
9مثلی كه از دهان آدم احمق بيرون می‌آيد همچون خاری كه به دست آدم مست فرو می‌رود و او حس نمی‌كند، بی‌اثر است.
10كسی كه آدم احمقی را استخدام می‌كند مانند تيراندازی است كه هر رهگذری را مجروح می‌سازد.
11آدم احمقی كه حماقت خود را تكرار می‌كند مانند سگی است كه آنچه را كه استفراغ كرده می‌خورد.
12كسی كه در نظر خود عاقل است از يک احمق هم نادانتر است.
13آدم تنبل پايش را از خانه بيرون نمی‌گذارد و می‌گويد: «شيرهای درنده‌ای در كوچه‌ها هستند!» 14او مانند دری كه بر پاشنه‌اش می‌چرخد، در رختخوابش می‌غلتد و از آن جدا نمی‌شود. 15دستش را به طرف بشقاب دراز می‌كند ولی از فرط تنبلی لقمه را به دهانش نمی‌گذارد. 16با اين حال او خود را داناتر از هفت مرد عاقل می‌داند.
17كسی كه در نزاعی دخالت می‌كند كه به او مربوط نيست مانند شخصی است كه گوشهای سگی را می‌كشد.
18-19شخصی كه همسايهٔ خود را فريب بدهد و بعد بگويد كه شوخی كرده است، مثل ديوانه‌ای است كه به هر طرف آتش و تيرهای مرگبار پرت می‌كند.
20هيزم كه نباشد آتش خاموش می‌شود، سخن‌چين كه نباشد نزاع فرو می‌نشيند.
21همانطور كه زغال و هيزم آتش را مشتعل می‌كند، مرد ستيزه‌جو هم جنگ و نزاع بر پا می‌نمايد.
22حرفهای آدم سخن‌چين مانند لقمه‌های لذيذی است كه با لذت بلعيده می‌شود.
23سخنان زيبا و فريبنده، شرارت دل را پنهان می‌سازد، درست مانند لعابی كه ظرف گلی را می‌پوشاند.
24شخص كينه‌توز با حرفهايش كينهٔ دلش را مخفی می‌كند؛ 25اما تو گول حرفهای فريبندهٔ او را نخور، زيرا دلش پر از نفرت است. 26اگرچه نفرتش را با حيله پنهان می‌كند، اما سرانجام پليدی او بر همگان آشكار خواهد شد.
27هر كه برای ديگران چاه بكند، خود در آن خواهد افتاد. هر كه سنگی به طرف ديگران بغلتاند، آن سنگ برمی‌گردد و بر روی خود او می‌افتد.
28زبان دروغگو از مجروح شدگان خود نفرت دارد و دهان چاپلوس خرابی بار می‌آورد.
