1Mas maayo nga nindot kag reputasyon kaysa daghan kag bahandi. Ang pagtahod sa mga tawo kanimo mas bililhon pa kaysa bulawan ug pilak.
2Ang adunahan ug ang kabos parehas nga binuhat sa Ginoo.
3Ang maalamon nga tawo molikay sa kakuyaw, apan ang walay alamag magpaduol hinuon niini, mao nga mag-antos siya.
4Ang pagtahod sa Ginoo ug ang pagpaubos makahatag kanimo ug bahandi, dungog, ug taas nga kinabuhi.
5Ang tawong daotan nagasubay sa dalan nga tunokon ug makuyaw. Ang tawong nagaamping sa iyang kinabuhi molikay niini.
6Tudloi ang bata sa hustong gawi, ug mahinumdoman niya kini hangtod siya matigulang.
7Ang kabos gamhan sa adunahan, ug ang utangan ulipon sa iyang giutangan.
8Ang magpugas ug daotan moani ug kalaglagan, ug maundang na ang iyang pagpasakit sa uban.
9Panalanginan sa Dios ang mga manggihatagon ug pagkaon ngadto sa mga kabos.
10Aboga ang tawong tampalasan, ug mahunong ang panaglalis, panag-away, ug ang ininsultohanay.
11Ang tawo nga matinud-anon ug matinahoron manulti mahimong higala sa hari.
12Ginabantayan ug maayo sa Ginoo ang mga maalamon, apan daoton niya ang mga plano sa mga maluibon.
13Ang tapolan nga tawo dili mogawas sa balay kay basin kuno ug may liyon sa gawas ug tukbon siya.
14Ang mga pulong sa babayeng daotan nahisama sa lawom nga bangag, ug diha ipangtambog ang mga tawong gikapungtan sa Ginoo.
15Kinaiya sa mga bata ang pagbinuang, apan matul-id kini kon disiplinahon sila.
16Ang tawo nga mangdaog-daog sa mga kabos o manghatag ug regalo sa mga adunahan sa tuyo nga gustong maadunahan, mahimo na hinuong kabos.
Ang 30 ka Importanteng mga Panultihon
17Pamatia ang mga pulong sa mga tawong maalamon. Pamati pag-ayo samtang ginatudlo ko kini kanimo, 18kay magmalipayon ka gayod kon imo kining masayran ug masaulo. 19Gitudlo ko kini karon kanimo aron mosalig ka sa Ginoo.
20Nagsulat ako ug 30 ka mga panultihon nga maggiya ug maghatag kanimog kaalam. 21Pinaagi niini masayran mo ang kamatuoran, ug makahatag kag masaligan nga tubag ngadto sa tawo nga mangutana kanimo.22:21 mangutana kanimo: sa literal, nagpadala kanimo.
‒ 1 ‒
22Ayaw pamintaha sa mga kabos, ug ayaw sila daog-daoga sa korte, 23kay ang Ginoo maoy manalipod kanila. Ug kon unsay dili maayong gibuhat ninyo kanila buhaton usab sa Ginoo diha kaninyo.
‒ 2 ‒
24Ayaw pakighigala sa tawong daling masuko, 25kay basig mapareho ka kaniya, ug maghatod kini kanimo sa kadaotan.
‒ 3 ‒
26Ayaw pagsaad nga ikaw mobayad sa utang sa uban. 27Kay kon dili ka makabayad, kuhaon nila bisan ang imong higdaanan.
‒ 4 ‒
28Ayaw ibta ang muhon nga giugbok sa imong mga katigulangan.
‒ 5 ‒
29Ang tawo nga maayong motrabaho magaalagad sa mga hari ug dili sa ordinaryong mga tawo.
1Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có;
còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
2Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu,
dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
3Người khôn tránh né nguy nan.
Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
4Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường
được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
5Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy;
người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
6Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay,
cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
7Giàu cai trị nghèo,
người vay làm nô lệ cho người cho vay.
8Người gieo bất công sẽ gặt tai họa,
cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
9Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực
sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
10Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt.
Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
11Lòng trong sạch, môi thanh nhã,
đức tính ấy, làm bạn của vua.
12Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng,
người dối gian bị Chúa tảo trừ.
13Người lười nói: “Sư tử ngoài kia!
Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
14Miệng dâm phụ là cái hố sâu;
chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
15Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ,
giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
16Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ,
đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
Lời Nói của Người Khôn Ngoan
17Con lắng tai nghe lời khôn sáng;
mở lòng con đón nhận tri thức ta.
18Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng,
và tập trung nó trên đôi môi con.
19Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó,
để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
20Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần,
trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
21Để con tiếp nhận lời chân thật,
và đem lời đó về cho người sai phái con.
22Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn,
cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
23Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực.
Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
24Thấy ai giận, con đừng phụ họa,
khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
25để con khỏi học tính nóng nảy
và làm hại cho linh hồn con.
26Chớ như người ra tay bảo đảm
hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
27Vì nếu con không có gì để trả
thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
28Chớ dời ranh giới cũ
do tổ phụ thiết lập.
29Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không?
Người ấy sẽ phục vụ trước các vua,
chứ không phải trước người tầm thường đâu.
