Ang mga Panultihon ni Solomon
1Mao kini ang mga panultihon ni Solomon:
Ang anak nga maalamon nagahatag ug kalipay sa iyang ginikanan, apan ang anak nga buang-buang nagahatag ug kasubo kanila.
2Ang bahandi nga nakuha sa daotang paagi dili makahatag ug kaayohan, apan ang matarong nga pagkinabuhi makaluwas kanimo gikan sa kamatayon.
3Dili motugot ang Ginoo nga magutman ang mga matarong, apan ang mga daotan dili niya tugotan nga matuman ang ilang daotang mga pangandoy.
4Ang pagkatapolan makapakabos sa tawo, apan ang pagkakugihan makapaadunahan kaniya.
5Ang nagatigom ug pagkaon sa ting-ani maalamon nga tawo,10:5 tawo: sa Hebreo, anak. apan ang magsige lag katulog makauulaw.
6Panalanginan sa Dios ang tawong matarong; ang pulong sa mga tawong daotan makapasakit.
7Ang tawong matarong mahimong panalangin ngadto sa uban ug kanunayng mahinumdoman, apan ang mga tawong daotan kalimtan sa dayon.
8Ang tawong maalamon nagatuman sa mga sugo. Ang tawong nagasultig kabuang malaglag.
9Ang tawong matarong layo sa kadaot, apan ang tawong daotan mabulgar ang sala.
10Ang tawong limbongan makahatag ug kasamok, ug ang tawong nagasultig kabuang malaglag.
11Ang pulong sa tawong matarong makahatag ug kaayohan sa kinabuhi sa uban,10:11 makahatag… sa uban: sa literal, tuboran nga nagahatag ug kinabuhi. apan ang pulong sa mga tawong daotan makapasakit.
12Ang kasilag makahaling ug kasamok, apan ang gugma makapasaylo sa tanang kasaypanan.
13Ang tawo nga may pagsabot nagalitok sa mga pulong nga may kaalam, apan ang tawo nga walay pagsabot nagasultig mga pulong nga maoy hinungdan nga silotan siya.
14Ang mga maalamon padayon nga nagakat-on, apan ang mga buang-buang nagalitok sa mga pulong nga magpadali sa ilang kalaglagan.
15Ang bahandi sa adunahan makapanalipod kaniya, apan ang kawad-on sa kabos molaglag kaniya.
16Ang ganti sa tawong matarong mao ang maayo ug taas nga kinabuhi, apan silot ang maani sa tawong daotan.
17Ang tawo nga mopatuo sa mga pagbadlong makaangkon ug maayo ug taas nga kinabuhi, apan ang tawo nga nagasalikway niini mahisalaag.
18Bakakon ang tawo nga naghambin ug kasuko, ug buang-buang ang tawong manglibak.
19Ang tawong tabian daling makasala. Maalamon ang tawong magpugong sa iyang baba.
20Ang mga pulong sa tawong matarong bililhon sama sa pilak, apan ang hunahuna sa tawong daotan walay pulos.
21Ang pulong sa tawong matarong makahatag ug kaayohan sa daghang mga tawo gawas lang sa mga tawong buang-buang nga mangamatay tungod sa kawalay-pagsabot.
22Maadunahan ang tawo tungod sa pagpanalangin sa Ginoo, ug wala nagahatag ang Ginoo ug kalisod sa iyang pagkabahandianon.
23Ang kalipay sa buang-buang mao ang paghimog daotan, apan ang kalipay sa tawo nga may pagsabot mao ang pagkinabuhing maalamon.
24Maingon nga ang gikahadlokan sa tawong daotan mahitabo kaniya, ang ginahandom sa tawong matarong maangkon niya.
25Kon moabot sa kinabuhi ang pagsulay nga daw sa bagyo, mapukan ang tawong daotan, apan ang tawong matarong pabiling magbarog nga lig-on.
26Maingon nga ang suka makapangilo sa ngipon ug ang aso makapaluha sa mata, ang tapolan nga tawo makapaugtas sa nagsugo kaniya.
27Ang nagatahod sa Ginoo taas ug kinabuhi, apan ang tawong daotan mubo rag kinabuhi.
28Ang paglaom sa mga matarong makahatag kanilag kalipay, apan ang paglaom sa mga daotan walay katumanan.
29Ang pagsunod sa mga matarong sa pamaagi sa Ginoo maoy magpanalipod kanila, apan ang pagsupak niini sa mga tawong daotan makapalaglag kanila.
30Ang mga matarong dili papahawaon niining yutaa, apan ang mga daotan palayason.
31Ang mga pulong sa tawong matarong may kaalam, apan ang mga pulong sa tawong limbongan makapalaglag kaniya.
32Ang tawong matarong nasayod kon unsay angay isulti, apan ang mga tawong daotan walay laing masulti kundi ang sayop.
Proverbs of Solomon
1The proverbs of Solomon:
A wise son brings joy to his father,
but a foolish son brings grief to his mother.
2Ill-gotten treasures have no lasting value,
but righteousness delivers from death.
3The Lord does not let the righteous go hungry,
but he thwarts the craving of the wicked.
4Lazy hands make for poverty,
but diligent hands bring wealth.
5He who gathers crops in summer is a prudent son,
but he who sleeps during harvest is a disgraceful son.
6Blessings crown the head of the righteous,
but violence overwhelms the mouth of the wicked.10:6 Or righteous, / but the mouth of the wicked conceals violence
7The name of the righteous is used in blessings,10:7 See Gen. 48:20.
but the name of the wicked will rot.
8The wise in heart accept commands,
but a chattering fool comes to ruin.
9Whoever walks in integrity walks securely,
but whoever takes crooked paths will be found out.
10Whoever winks maliciously causes grief,
and a chattering fool comes to ruin.
11The mouth of the righteous is a fountain of life,
but the mouth of the wicked conceals violence.
12Hatred stirs up conflict,
but love covers over all wrongs.
13Wisdom is found on the lips of the discerning,
but a rod is for the back of one who has no sense.
14The wise store up knowledge,
but the mouth of a fool invites ruin.
15The wealth of the rich is their fortified city,
but poverty is the ruin of the poor.
16The wages of the righteous is life,
but the earnings of the wicked are sin and death.
17Whoever heeds discipline shows the way to life,
but whoever ignores correction leads others astray.
18Whoever conceals hatred with lying lips
and spreads slander is a fool.
19Sin is not ended by multiplying words,
but the prudent hold their tongues.
20The tongue of the righteous is choice silver,
but the heart of the wicked is of little value.
21The lips of the righteous nourish many,
but fools die for lack of sense.
22The blessing of the Lord brings wealth,
without painful toil for it.
23A fool finds pleasure in wicked schemes,
but a person of understanding delights in wisdom.
24What the wicked dread will overtake them;
what the righteous desire will be granted.
25When the storm has swept by, the wicked are gone,
but the righteous stand firm for ever.
26As vinegar to the teeth and smoke to the eyes,
so are sluggards to those who send them.
27The fear of the Lord adds length to life,
but the years of the wicked are cut short.
28The prospect of the righteous is joy,
but the hopes of the wicked come to nothing.
29The way of the Lord is a refuge for the blameless,
but it is the ruin of those who do evil.
30The righteous will never be uprooted,
but the wicked will not remain in the land.
31From the mouth of the righteous comes the fruit of wisdom,
but a perverse tongue will be silenced.
32The lips of the righteous know what finds favour,
but the mouth of the wicked only what is perverse.
