Ang Pagpanudlo ni Jesus didto sa Bukid
1Sa dihang nakita ni Jesus ang daghang mga tawo, mitungas siya sa bukid ug milingkod didto. Miduol kaniya ang iyang mga tinun-an, 2ug gitudloan niya sila. Miingon siya:
3“Bulahan ang mga tawo nga nagaila nga nagkulang sila sa Dios,
kay sakop sila sa paghari sa Dios.
4Bulahan ang mga nagamasulob-on,
kay lipayon sila sa Dios.
5Bulahan ang mga mapainubsanon5:5 mapainubsanon: o, malumo ug kasingkasing.
kay mahimong ila ang kalibotan.
6Bulahan ang mga tawo nga naninguha gayod sa pagbuhat sa kabubut-on sa Dios,
kay tabangan sila sa Dios sa pagtuman niana nga tinguha.
7Bulahan ang mga maluloy-on,
kay kaloy-an sila sa Dios.
8Bulahan ang mga tawo nga hinlo ug kasingkasing,
kay makita nila ang Dios.
9Bulahan ang mga tawo nga nagapatunhay sa kalinaw,
kay pagatawgon sila nga mga anak sa Dios.
10Bulahan ang mga tawo nga ginalutos tungod sa ilang pagsunod sa kabubut-on sa Dios,
kay sakop sila sa paghari sa Dios.
11Bulahan kamo kon tungod sa inyong pagsunod kanako tamayon kamo, lutoson, ug butang-butangan sa tanang matang sa kadaotan. 12Mao usab kini ang ilang gibuhat kaniadto sa mga propeta. Busa paglipay gayod kamo kay dako ang ganti nga inyong madawat didto sa langit.”
Ang Asin ug ang Suga
(Mar. 9:50; Luc. 14:34-35)
13“Kamo nga akong mga tinun-an sama sa asin dinhi sa kalibotan. Apan kon mawala ang lami sa asin, wala nay mahimo pa aron molami kini pag-usab. Dili na kini mapuslan, busa ilabay na lang ug tunob-tunoban sa mga tawo.
14“Sama kamo sa suga nga nagahatag ug kahayag sa mga tawo sa kalibotan. Ug kini dili gayod matago sama sa siyudad nga nahimutang sa ibabaw sa bungtod. 15Walay tawo nga magdagkot ug suga ug unya takloban lang dayon ug gantangan. Ibutang hinuon niya kini sa tungtonganan aron mahayagan ang tanan sulod sa balay. 16Busa mao usab kini ang inyong buhaton. Pasigaha ninyo ang inyong suga ngadto sa mga tawo, aron makita nila ang inyong maayong mga binuhatan ug dayegon nila ang inyong Amahan sa langit.”
Ang Pagtulon-an bahin sa Kasugoan
17“Ayaw kamo paghunahuna nga mianhi ako dinhi aron sa pagwagtang sa Kasugoan ni Moises ug sa mga gisulat sa mga propeta. Hinuon mianhi ako dinhi aron sa pagtuman niini. 18Ang tinuod mao kini, samtang anaa pa ang langit ug ang yuta wala gayoy bahin sa Kasugoan nga mawala. Bisan pa ang kinagamyan nga bahin niini dili gayod mawad-an ug bili hangtod dili pa matuman ang tanan. 19Busa si bisan kinsa nga molapas bisan sa kinagamyang bahin sa Kasugoan ug motudlo sa uban sa paglapas usab, siya ang labing ubos sa gingharian sa Dios. Apan si bisan kinsa nga motuman sa Kasugoan ug motudlo sa uban sa pagtuman usab niini, siya ang labing dungganon sa gingharian sa Dios.5:19 Dios: sa Griego, langit. 20Busa sultihan ko kamo nga kinahanglan gayod nga ang inyong pagtuman sa kabubut-on sa Dios molabaw pa kaysa pagtuman sa mga magtutudlo sa Kasugoan ug sa mga Pariseo, kay kon dili, dili gayod kamo maapil sa paghari sa Dios.”
Ang Pagtulon-an bahin sa Kasuko
21Midugang si Jesus sa pag-ingon, “Nadungog ninyo ang giingon kaniadto ngadto sa atong mga katigulangan, ‘Ayaw kamo pagpatay,5:21 Tan-awa usab ang Exo. 20:13; Deu. 5:17. kay si bisan kinsa nga mopatay silotan.’ 22Apan ako moingon kaninyo nga si bisan kinsa nga may kasuko ngadto sa iyang isigka-tawo silotan. Ug si bisan kinsa nga moingon sa iyang isigka-tawo ‘Wala kay pulos,’ dad-on siya sa kinatas-ang hukmanan aron hukman. Ug si bisan kinsa nga moingon sa iyang isigka-tawo ‘Buang,’ silotan siya didto sa nagadilaab nga kalayo sa impiyerno. 23Busa bisan anaa na ikaw sa halaran, nga nagdala sa imong halad ngadto sa Dios, ug unya mahinumdoman mo nga nasilo ang imong igsoon kanimo, 24biyai ang imong halad duol sa halaran ug adtoa una ang imong igsoon ug pakig-uli kaniya. Unya balik ka ug padayon sa imong paghalad.
25“Kon may mokiha kanimo, pakighusay kaniya sa dili pa kamo moabot ngadto sa korte. Kay kon didto na kamo sa korte, itugyan ka sa huwes ngadto sa pulis ug unya prisohon ka. 26Ug sigurado gayod nga dili ka na makagawas hangtod nga mabayran mo ang tanan mong multa.”
Ang Pagtulon-an bahin Sa Pagpanapaw
27“Nadungog ninyo nga giingon kaniadto, ‘Ayaw kamo panapaw.’5:27 Tan-awa usab ang Exo. 20:14; Deu. 5:18. 28Apan ako moingon kaninyo nga kon ang lalaki motan-aw nga may tinguha sa pagpakighilawas sa babaye nga dili iyang asawa, sama ra nga nakapanapaw na siya. 29Busa kon ang imong tuong mata mao ang hinungdan nga makasala ka, lugita kana ug ilabay. Kay mas maayo pa nga mawala ang usa ka bahin sa imong lawas kaysa kompleto ka apan itambog lang ngadto sa impiyerno. 30Kon ang imong tuong kamot mao ang hinungdan nga makasala ka, putla kana ug ilabay. Kay mas maayo pa nga mawala ang usa ka bahin sa imong lawas kaysa kompleto ka apan mahiadto lang ngadto sa impiyerno.”
Ang Pagtulon-an bahin sa Panagbulag
(Mat. 19:9; Mar. 10:11-12; Luc. 16:18)
31“Giingon usab nga kon ang lalaki gustong makigbulag sa iyang asawa, kinahanglang mohatag siya sa iyang asawa ug papeles nga magpamatuod sa ilang panagbulag.5:31 Tan-awa usab ang Deu. 24:1. 32Apan ako moingon kaninyo nga kon bulagan sa lalaki ang iyang asawa, gawas kon kini nanapaw, siya mismo ang nagatukmod sa iyang asawa nga magpakasala kay magminyo man kini pag-usab; ug si bisan kinsa nga mangasawa niadtong babaye nga gibulagan sa iyang bana makapanapaw.”
Ang Pagtulon-an bahin sa Pagpanumpa
33“Nadungog ninyo ang giingon ngadto sa atong mga katigulangan nga kon ang tawo may gisaad ug gipanumpaan pa niya sa ngalan sa Ginoo, kinahanglan iya gayod kining tumanon.5:33 Tan-awa usab ang Lev. 19:12; Num. 30:2; Deu. 23:21. 34Apan ako moingon kaninyo nga kon mosaad kamo, ayaw gayod panumpa. Ayaw pag-ingon nga ‘Saksi ko ang langit’ kay mao kini ang trono sa Dios, 35o kaha ‘Saksi ko ang yuta’ kay mao kini ang tungtonganan sa iyang tiil. Ayaw usab kamo paggamit sa ngalan sa Jerusalem sa inyong pagpanumpa tungod kay mao kini ang siyudad sa bantogan nga Hari. 36Ug ayaw usab kamo pag-ingon nga, ‘Bisan pag mamatay ako,’ kay bisan gani ang usa lang ka lugas sa buhok dili mo mapaputi o mapaitom. 37Pag-ingon lang ug ‘Oo’ kon oo ug ‘Dili’ kon dili; kay kon may kapin pa niini gikan na kana kang Satanas.
Dili Kamo Manimalos Sa Inyong Isigka-tawo
(Luc. 6:29-30)
38“Nadungog ninyo ang giingon, ‘Ang molugit sa mata sa iyang isigka-tawo, lugitan usab sa iyang mata; ug ang mopangag sa iyang isigka-tawo, pangagan usab.’5:38 Tan-awa usab ang Exo. 21:24; Lev. 24:20; Deu. 19:21. 39Apan ako moingon kaninyo nga ayaw ninyo balosi ug daotan ang nagabuhat ug daotan diha kaninyo. Kon sagpaon ka sa tuo nga aping, ipasagpa usab ang pikas. 40Kon may mokiha batok kanimo aron kuhaon ang imong bisti, ihatag bisan ang imong kupo. 41Kon may sundalo nga mopugos kanimo sa pagpas-an sa iyang karga sa gilay-on nga usa ka kilometro, pas-ana kini sa duha ka kilometro. 42Hatagi ang mangayo, ug pahulama ang manghulam.”
Higugmaa ang Inyong mga Kaaway
(Luc. 6:27-28, 32-36)
43“Nadungog ninyo ang giingon, ‘Higugmaa ninyo ang inyong mga higala,5:43 Tan-awa usab ang Lev. 19:18. ug dumti ninyo ang inyong mga kaaway.’ 44Apan ako moingon kaninyo nga higugmaa ninyo ang inyong mga kaaway, ug bisan pa ang mga nagalutos kaninyo iampo ninyo. 45Ug kon buhaton ninyo kini, mahimo kamong tinuod nga mga anak sa inyong Amahan sa langit.5:45 mahimo kamong tinuod nga mga anak sa inyong Amahan sa langit tungod kay sama kamo kaniya nga maayo ang iyang pagtagad sa tanan. Kay dili lang ang mga maayo nga tawo ang iyang gipasidlakan sa adlaw kondili apil usab ang mga daotan. Ug dili lang ang mga matarong ang iyang gihatagan sa ulan kondili apil usab ang mga dili matarong. 46Ayaw kamo paghunahuna nga may ganti kamo nga madawat gikan sa Dios kon maayo lang kamo sa mga tawo nga maayo usab kaninyo. Kay bisan ang mga maniningil ug buhis nga giila ninyo nga daotan nagabuhat usab niana. 47Ug kon ang inyong mga higala lang ang inyong gitagad, unsa man ang inyong nabuhat nga labaw pa kaysa uban? Bisan ang mga tawo nga wala moila sa Dios nagabuhat usab niana. 48Busa magmahingpit kamo, sama sa inyong Amahan nga langitnon.”
Mahubiri Ya Yesu Kwenye Mlima
(Mathayo 5–7)
Sifa Za Aliyebarikiwa
(Luka 6:20-23)
15:1 Mk 3:13, 20; Lk 6:20-49Basi Yesu alipoona makutano, alipanda mlimani akaketi chini, nao wanafunzi wake wakamjia. 2Ndipo akaanza kuwafundisha, akisema:
35:3 Mt 5:10, 19; 25:34; Isa 57:15“Heri walio maskini wa roho,
maana Ufalme wa Mbinguni ni wao.
45:4 Isa 61:2-3; Ufu 7:17Heri wale wanaohuzunika,
maana hao watafarijiwa.
55:5 Za 37:11; Rum 4:13Heri walio wapole,
maana hao watairithi nchi.
65:6 Isa 55:1-2Heri wenye njaa na kiu ya haki,
maana hao watatoshelezwa.
75:7 Yak 2:13; Za 41:1; Mt 6:14; Mk 11:24Heri wenye huruma,
maana hao watapata rehema.
85:8 Za 24:3-4; 73:1; 17:15; Ebr 12:14Heri walio na moyo safi,
maana hao watamwona Mungu.
95:9 Mt 5:44, 45; Rum 8:14Heri walio wapatanishi,
maana hao wataitwa wana wa Mungu.
105:10 1Pet 3:14Heri wanaoteswa kwa sababu ya haki,
maana Ufalme wa Mbinguni ni wao.
115:11 Isa 51:7; 1Pet 4:14“Heri ninyi watu watakapowashutumu, na kuwatesa na kunena dhidi yenu mabaya ya aina zote kwa uongo kwa ajili yangu. 125:12 Za 9:2; 2Nya 36:16; 2Kor 6:10Furahini na kushangilia kwa maana thawabu yenu ni kubwa mbinguni, kwa kuwa hivyo ndivyo walivyowatesa manabii waliokuwa kabla yenu.
Chumvi Na Nuru
(Marko 9:50; Luka 14:34-35)
135:13 Mk 9:50; Lk 14:34-35“Ninyi ni chumvi ya ulimwengu. Lakini chumvi ikipoteza ladha yake, yawezaje kurudishiwa ladha yake tena? Haifai tena kwa kitu chochote, ila kutupwa nje ikanyagwe na watu.
145:14 Yn 8:12“Ninyi ni nuru ya ulimwengu. Mji uliojengwa kilimani hauwezi kufichika. 155:15 Mk 4:21; Lk 11:33Wala watu hawawashi taa na kuifunika kwa bakuli. Badala yake, huiweka kwenye kinara chake, nayo hutoa mwanga kwa kila mtu aliyemo ndani ya ile nyumba. 165:16 Efe 5:8-9; 1Pet 2:12Vivyo hivyo, nuru yenu iangaze mbele ya watu, ili wapate kuona matendo yenu mema wamtukuze Baba yenu aliye mbinguni.
Kutimiza Sheria
175:17 Rum 3:31; 10:4; Gal 1:24“Msidhani kwamba nimekuja kufuta Sheria au Manabii; sikuja kuondoa bali kutimiza. 185:18 Za 119:89; Mk 13:31Kwa maana, amin nawaambia, mpaka mbingu na dunia zitakapopita, hakuna hata herufi moja ndogo wala nukta itakayopotea kwa namna yoyote kutoka kwenye Sheria, mpaka kila kitu kiwe kimetimia. 195:19 Yak 2:10; 1Kor 15:9Kwa hiyo, yeyote atakayevunja mojawapo ya amri ndogo kuliko zote ya amri hizi, naye akawafundisha wengine kufanya hivyo, ataitwa mdogo kabisa katika Ufalme wa Mbinguni, lakini yeyote azitendaye na kuzifundisha hizi amri ataitwa mkuu katika Ufalme wa Mbinguni. 205:20 Rum 9:31; 10:3Kwa maana nawaambia, haki yenu isipozidi haki ya Mafarisayo na walimu wa sheria, kamwe hamtaingia katika Ufalme wa Mbinguni.
Kuhusu Hasira
(Luka 12:57-59)
215:21 Kut 21:12; 5:17; Law 24:17“Mmesikia walivyoambiwa watu wa zamani kwamba, ‘Usiue. Yeyote atakayeua atapaswa hukumu.’ 225:22 1Yn 3:22; Yn 11:47; Mdo 6:12; Lk 16:24; Yak 3:6Lakini mimi nawaambia kwamba, yeyote atakayemkasirikia ndugu yake, atapaswa hukumu. Tena, yeyote atakayemwambia ndugu yake, ‘Raka,’5:22 Raka ni neno la Kiaramu ambalo maana yake ni dharau au dhihaka ya hali ya juu. atapaswa kujibu kwa Baraza la Wayahudi.5:22 Baraza la Wayahudi lilikuwa kundi kuu kabisa la utawala wa Wayahudi lililoundwa na wazee 70 pamoja na kuhani mkuu. Lakini yeyote atakayesema ‘Wewe mpumbavu!’ atapaswa hukumu ya moto wa jehanamu.
235:23 Mt 8:4; 23:19; Mk 11:25“Kwa hiyo, kama unatoa sadaka yako madhabahuni, ukakumbuka kuwa ndugu yako ana kitu dhidi yako, 245:24 Ay 42:8; 18:19; 1Tim 2:8; 1Pet 3:7iache sadaka yako hapo mbele ya madhabahu. Enda kwanza ukapatane na ndugu yako; kisha urudi na ukatoe sadaka yako.
255:25 Mt 18:35; Lk 12:58-59“Patana na mshtaki wako upesi wakati uwapo njiani pamoja naye kwenda mahakamani, ili mshtaki wako asije akakutia mikononi mwa hakimu, naye hakimu akakutia mikononi mwa askari, nawe ukatupwa gerezani. 26Amin, nakuambia, hautatoka humo hadi uwe umelipa senti ya mwisho.
Kuhusu Uzinzi
275:27 Kut 20:14; Kum 5:18“Mmesikia kwamba ilinenwa, ‘Usizini.’ 285:28 Mit 6:25; 2Pet 2:14Lakini mimi nawaambia kwamba, yeyote amtazamaye mwanamke kwa kumtamani, amekwisha kuzini naye moyoni mwake. 295:29 Rum 14:21; 1Kor 8:13Jicho lako la kuume likikusababisha kutenda dhambi, lingʼoe ulitupe mbali. Ni afadhali kwako kupoteza kiungo kimoja cha mwili wako kuliko mwili wako mzima ukatupwa jehanamu. 305:30 Mt 5:29Kama mkono wako wa kuume ukikusababisha kutenda dhambi, ukate, uutupe mbali. Ni afadhali kwako kupoteza kiungo kimoja cha mwili wako kuliko mwili wako mzima utupwe jehanamu.
Kuhusu Talaka
(Mathayo 19:9; Marko 10:11-12; Luka 16:18)
315:31 Kum 24:1-4“Pia ilinenwa kwamba, ‘Mtu yeyote amwachaye mkewe sharti ampe hati ya talaka.’ 325:32 Lk 16:18Lakini mimi nawaambia, yeyote amwachaye mkewe isipokuwa kwa kosa la uasherati, amfanya mkewe kuwa mzinzi. Na yeyote amwoaye yule mwanamke aliyeachwa, anazini.
Kuhusu Kuapa
335:33 Law 19:12; Hes 30:2; Mt 23:16-22“Tena mmesikia walivyoambiwa watu wa zamani kwamba, ‘Usiape kwa uongo, bali timiza kiapo kile ulichofanya kwa Bwana.’ 345:34 Yak 5:12; Isa 66:1; Mt 23:22Lakini mimi nawaambia, msiape kabisa: iwe kwa mbingu, kwa kuwa ni kiti cha enzi cha Mungu; 355:35 Za 48:2au kwa dunia, kwa kuwa ndipo mahali pake pa kuwekea miguu; au kwa Yerusalemu, kwa kuwa ndio mji wa Mfalme Mkuu. 36Nanyi msiape kwa vichwa vyenu, kwa kuwa hamwezi kuufanya hata unywele mmoja kuwa mweupe au mweusi. 375:37 Yak 5:12; Efe 6:16; 1Yn 3:12‘Ndiyo’ yenu iwe ‘Ndiyo,’ na ‘Hapana’ yenu iwe ‘Hapana.’ Lolote zaidi ya hili latoka kwa yule mwovu.
Kuhusu Kulipiza Kisasi
(Luka 6:29-30)
385:38 Law 24:20; Kum 19:21“Mmesikia kwamba ilinenwa, ‘Jicho kwa jicho na jino kwa jino.’ 395:39 1Kor 6:7; 1Pet 3:9Lakini mimi nawaambia, msishindane na mtu mwovu. Lakini kama mtu akikupiga kwenye shavu la kuume, mgeuzie na la pili pia. 405:40 1Kor 6:7Kama mtu akitaka kukushtaki na kuchukua joho lako, mwachie achukue na koti pia. 415:41 Mt 27:32; Mk 15:21Kama mtu akikulazimisha kwenda maili moja, nenda naye maili mbili. 425:42 Kum 15:8; Lk 16:30Mpe yeye akuombaye, wala usimgeuzie kisogo yeye atakaye kukukopa.
Upendo Kwa Adui
(Luka 6:27-28, 32-36)
435:43 Law 19:18; Gal 5:14; Kum 23:6; Za 139:21-22“Mmesikia kwamba ilinenwa, ‘Mpende jirani yako na umchukie adui yako.’ 445:44 Yn 15:20; Rum 8:35Lakini ninawaambia: Wapendeni adui zenu na waombeeni wanaowatesa ninyi, 455:45 Lk 6:35; Rum 8:14; Ay 25:3ili mpate kuwa watoto wa Baba yenu aliye mbinguni. Kwa maana yeye huwaangazia jua lake watu waovu na watu wema, naye huwanyeshea mvua wenye haki na wasio haki. 465:46 Lk 6:32Kama mkiwapenda tu wale wanaowapenda, mtapata thawabu gani? Je, hata watoza ushuru hawafanyi hivyo? 47Nanyi kama mkiwasalimu ndugu zenu tu, je, mnafanya nini zaidi ya wengine? Je, hata watu wasiomjua Mungu, hawafanyi hivyo? 485:48 Law 19:2; 1Pet 1:16Kwa hiyo kuweni wakamilifu kama Baba yenu wa mbinguni alivyo mkamilifu.
