Mibisita ang Rayna sa Sheba kang Haring Solomon
(2 Cro. 9:1-12)
1Sa dihang nadunggan sa rayna sa Sheba ang kabantog ni Solomon, nga nakahatag ug dungog sa Ginoo, miadto siya kang Solomon aron sulayan ang kaalam niini pinaagi sa malisod nga mga pangutana. 2Miabot siya sa Jerusalem uban sa daghan kaayong mga tawo, ug may dala siyang mga kamelyo nga kargado sa mga gasa nga pahumot, bulawan nga labihan kadaghan, ug mahalong mga bato. Sa nagkaatubang na sila ni Solomon, gipangutana niya kini sa tanang gusto niyang ipangutana. 3Gitubag ni Solomon ang tanan niyang mga pangutana ug wala gayoy butang nga dili ikasaysay ni Solomon ngadto kaniya. 4Sa dihang napamatud-an sa rayna sa Sheba ang kaalam ni Solomon, ug sa dihang nakita niya ang kaanindot sa palasyo nga gipatukod niini, 5dili siya makatuo. Mao usab sa dihang nakita niya ang pagkaon sa lamisa sa hari, ang pagdumala sa iyang mga opisyal, ang pag-alagad sa iyang mga sulugoon nga may nindot nga mga uniporme, ang mga tigsilbi sa iyang ilimnon, ug ang mga halad nga sinunog nga iyang gihalad sa templo sa Ginoo.
6Miingon siya sa hari, “Tinuod gayod diay ang nadunggan ko didto sa akong nasod bahin sa imong mga binuhatan ug kaalam. 7Wala ako motuo niini hangtod nga mianhi ako dinhi ug nakita ko kini mismo. Ang tinuod, wala gani katunga sa akong nakita ang akong nadungog. Ang imong kaalam ug bahandi labaw pa sa akong nadunggan. 8Pagkabulahan sa imong katawhan! Pagkabulahan sa mga opisyal nga nagaalagad kanimo kay kanunay silang makadungog sa imong kaalam. 9Dalaygon ang Ginoo nga imong Dios, nga nalipay kanimo ug nagbutang kanimo sa trono sa Israel. Tungod sa walay kataposan nga gugma sa Ginoo alang sa Israel, gihimo niya ikaw nga hari aron mapatunhay mo ang hustisya ug katarong.”
10Unya gihatagan sa rayna sa Sheba si Haring Solomon ug lima ka toneladang bulawan, daghang mga lamas, ug mahalong mga bato. Wala gayoy nakatupong sa gidaghanon sa lamas nga gihatag sa rayna sa Sheba kang Haring Solomon.
11(Ang mga barko ni Hiram nagdala usab kang Haring Solomon ug mga bulawan, daghang kahoyng almug, ug mahalong mga bato, nga gikan tanan sa Ofir. 12Gigamit sa hari ang mga kahoyng almug sa paghimo ug hagdanan alang sa templo sa Ginoo ug sa palasyo, ug ang uban gihimo nga mga harpa ug mga lira alang sa mga musikero. Mao kadto ang labing maayong mga kahoyng almug nga gidala sa Israel; wala na karoy makita nga sama niadto.10:12 Mao kadto… sama niadto: o, Wala na gayoy makatupong sa gidaghanon sa mga kahoy nga almug nga gidala sa Israel; dili na makita karon ang sama niadto kadaghan.)
13Gihatag ni Haring Solomon sa rayna sa Sheba ang tanan nga gipangayo niini, walay labot sa mga gasa nga gihatag ni Solomon kaniya. Pagkahuman, mipauli ang rayna sa iyang dapit uban sa iyang mga tawo.
Ang Bahandi ni Solomon
(2 Cro. 9:13-28)
14Matag tuig magdawatan si Solomon ug 25 ka toneladang bulawan, 15walay labot sa mga buhis nga gikan sa mga negosyante, sa tanang hari sa Arabia, ug sa mga gobernador sa Israel.
16Nagpahimo si Haring Solomon ug 200 ka dagkong mga taming nga ang kada usa nahaklapan ug pito ka kilong bulawan. 17Nagpahimo usab siyag 300 ka gagmayng mga taming nga hinimo sa sinalsal nga bulawan. Mga duha ka kilong bulawan ang nagamit alang sa matag usa. Gipabutang niya kining tanan didto sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon.
18Nagpahimo usab ang hari ug usa ka dakong trono nga hinimo gikan sa bangkil sa elepante, ug gihaklapan kinig purong bulawan. 19May unom ka ang-ang ang trono, ug lingin ang likod niini. May patonganan sa bukton ang isigka-kilid sa trono ug tapad niini adunay estatuwa sa liyon nga nagtindog. 20Aduna usay estatuwa sa liyon sa kada kilid sa matag ang-ang. 12 tanan ka estatuwa sa liyon sa unom ka ang-ang. Wala gayoy sama niini sa bisan asa nga gingharian. 21Ang tanang imnanan ni Haring Solomon pulos bulawan, ug ang tanang kagamitan sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon pulos usab bulawan. Walay mga butang nga hinimo gikan sa plata kay wala kaayoy bili ang plata sa panahon ni Solomon. 22May mga barko usab si Solomon nga gipahimo sa Tarshish nga magbiyahian uban sa mga barko ni Hiram. Modunggo kini makausa sa matag tulo ka tuig nga may dalang mga bulawan, pilak, bangkil sa elepante, ug dagko ug gagmay nga klase sa mga unggoy.
23Si Haring Solomon nahimong labing adunahan ug labing maalamon sa tanang mga hari sa kalibotan. 24Ang mga katawhan sa tanang nasod nagtinguha nga ikaatubang si Solomon aron makapamati sila sa kaalam nga gihatag sa Dios kaniya. 25Matag tuig, ang kada usa nga mobisita kaniya magdala ug mga gasa—mga butang nga hinimo sa plata ug bulawan, mga bisti, mga armas, mga pahumot, mga kabayo, ug mga mula.
26Nakatigom si Solomon ug 1,400 ka mga karwahe ug 12,000 ka mga kabayo. Gibutang niya ang uban niini sa mga lungsod nga butanganan sa iyang mga karwahe, ug ang uban didto kaniya sa Jerusalem. 27Sa panahon nga siya ang hari, ang plata daw sama kaabunda sa mga bato didto sa Jerusalem, ug ang mga kahoyng sedro sama kaabunda sa mga ordinaryo nga mga kahoy nga sikomoro sa kabungtoran sa kasadpan.10:27 kabungtoran sa kasadpan: sa Hebreo, Shefela. 28Ang mga kabayo ni Solomon naggikan pa sa Ehipto10:28 Ehipto: o, Muzur, usa ka lugar nga duol sa Cilicia. ug sa Cilicia.10:28 Cilicia: sa Hebreo, Kue. Posible nga usa ka ngalan sa Cilicia. Gipalit kini gikan sa Cilicia sa iyang mga tigpamalit sa husto nga kantidad. 29Niadtong panahona ang kantidad sa karwahe nga gikan sa Ehipto 600 ka buok nga plata, ug ang kabayo 150 ka buok nga pilak. Gibaligya usab kini ngadto sa mga hari sa mga hitihanon ug mga Aramehanon.10:29 Aramehanon: o, Syrianhon.
ንግሥተ ሳባ ሰሎሞንን እንደ ጐበኘች
10፥1-13 ተጓ ምብ – 2ዜና 9፥1-12
1ንግሥተ ሳባ የሰሎሞንን ዝና እና ከእግዚአብሔር ስም ጋር ያለውን ግንኙነት በሰማች ጊዜ፣ አስቸጋሪ በሆኑ ጥያቄዎች ልትፈትነው መጣች። 2ታላቅ አጀብ አስከትላ ሽቶ፣ እጅግ ብዙ ወርቅና የከበሩ ዕንቈች በግመል አስጭና ኢየሩሳሌም ከደረሰች በኋላ፣ ወደ ሰሎሞን ገብታ በልቧ ያለውን ጥያቄ ሁሉ አቀረበችለት። 3ሰሎሞንም የጠየቀችውን ሁሉ መለሰላት፤ ንጉሡ አቅቶት የቀረ አንዳች ጥያቄ አልነበረም። 4ንግሥተ ሳባ የሰሎሞንን ጥበብ ሁሉ፣ የሠራውንም ቤተ መንግሥት ስትመለከት 5እንዲሁም በገበታው ላይ የሚቀርበውን መብል፣ የሹማምቱን አቀማመጥ፣ አሳላፊዎቹን ከነደንብ ልብሳቸው፣ ጠጅ አሳላፊዎቹን፣ ደግሞም በእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ ያቀረበውን የሚቃጠል መሥዋዕት10፥5 ወይም ወደ ላይ የሚወጣባቸው ደረጃዎች ተብሎ መተርጐም ይችላል። ስታይ እጅግ ተደነቀች።
6ንጉሡንም እንዲህ አለችው፤ “ስላከናወንኸው ሥራና ስለ ጥበብህ በአገሬ ሳለሁ የሰማሁት ትክክል ነው፤ 7ይሁን እንጂ፣ ራሴ መጥቼ እነዚህን ነገሮች በዐይኔ እስካይ ድረስ አላመንሁም ነበር፤ በርግጥ ግማሹን እንኳ አልነገሩኝም፤ ጥበብህና ብልጽግናህ ከሰማሁት በላይ ነው። 8ሰዎችህ እንዴት ያሉ ዕድለኞች ናቸው! ሁልጊዜ በፊትህ ቆመው ጥበብህን የሚሰሙ ሹማምትህስ እንዴት የታደሉ ናቸው! 9በአንተ ደስ ተሰኝቶ በእስራኤል ዙፋን ላይ ያስቀመጠህ እግዚአብሔር አምላክህ የተመሰገነ ይሁን፤ እግዚአብሔር በዘላለም ፍቅሩም እስራኤልን ከመውደዱ የተነሣ፣ ፍትሕና ጽድቅ እንዲሰፍን አንተን ንጉሥ አድርጎ አስነሣህ።”
10ለንጉሡም መቶ ሃያ መክሊት10፥10 4 ሜትሪክ ቶን ያህል ነው። ወርቅ፣ እጅግ ብዙ ሽቶና የከበረ ድንጋይ ሰጠችው፤ ንግሥተ ሳባ ለንጉሥ ሰሎሞን ያበረከተችለትን ያን ያህል ብዛት ያለው ሽቶ ከዚያ በኋላ ከቶ አልመጣም።
11ከኦፊር ወርቅ ያመጡት የኪራም መርከቦች፣ እጅግ ብዙ የሰንደል ዕንጨትና10፥11 በዚህና በ12 ላይ፣ የአልጉም ዕንጨት ከሚባለው ጋር ተመሳሳይ ሊሆን ይችላል። የከበሩ ዕንቈችም አመጡ። 12ንጉሡም የሰንደሉን ዕንጨት ለእግዚአብሔር ቤተ መቅደስና ለቤተ መንግሥቱ መደገፊያ፣ ለበገናና ለመሰንቆ መሥሪያ አዋለው። ይህን ያህል ብዛት ያለው የሰንደል ዕንጨት እስከ ዛሬ ድረስ ከቶ አልመጣም፤ አልታየምም።
13ንጉሥ ሰሎሞንም ለንግሥተ ሳባ ከቤተ መንግሥቱ በልግስና ከሚሰጣት ሌላ፣ የፈለገችውንና የጠየቀችውን ሁሉ ሰጣት፤ ከዚያም ከአጃቢዎቿ ጋር ወደ አገሯ ተመለሰች።
የሰሎሞን ብልጽግናና ክብር
10፥14-29 ተጓ ምብ – 2ዜና 1፥14-17፤ 9፥13-28
14ለሰሎሞን በየዓመቱ የሚገባለት ስድስት መቶ ስድሳ ስድስት መክሊት ወርቅ ነበር።10፥14 23 ሜትሪክ ቶን ያህል ነው። 15ይህም ከንግድና ከሌላ ገቢ ላይ የሚከፈለውን ቀረጥ፣ የዐረብ ነገሥታት ሁሉ የሚያገቡትንና አገረ ገዦች የሚሰበስቡትን ግብር ሳይጨምር ነው።
16ንጉሥ ሰሎሞን ከተጠፈጠፈ ወርቅ ሁለት መቶ ታላላቅ ጋሻ አሠራ፤ በእያንዳንዱም ጋሻ የገባው ሦስት መቶ ሰቅል10፥16 3.5 ኪሎ ግራም ያህል ነው። ወርቅ ነበር። 17እንዲሁም ከተጠፈጠፈ ወርቅ ሦስት መቶ ትንንሽ ጋሻ አሠራ፤ በእያንዳንዱ ጋሻ የገባው ደግሞ ሦስት ምናን10፥17 1.7 ኪሎ ግራም ያህል ነው። ወርቅ ነው። ንጉሡም እነዚህን የሊባኖስ ዱር በተባለው ቤተ መንግሥት አኖረ።
18ከዚያም ንጉሡ ከዝሆን ጥርስ ትልቅ ዙፋን አሠርቶ በንጹሕ ወርቅ አስለበጠው። 19ዙፋኑ ባለ ስድስት ደረጃ ነው፤ በስተ ኋላውም ዐናቱ ላይ ክብ ቅርጽ ሲኖረው፣ ግራና ቀኙ ባለመደገፊያ ነው፤ በመደገፊያዎቹም አጠገብ ሁለት አንበሶች ቆመዋል። 20በስድስቱም ደረጃ ጫፍ ላይ ግራና ቀኝ ስድስት ስድስት አንበሶች ቆመዋል። ይህን የመሰለም ዙፋን በየትኛውም አገር መንግሥት ከቶ ተሠርቶ አያውቅም። 21ንጉሥ ሰሎሞን የሚጠጣበት ዋንጫ ሁሉ የወርቅ ሲሆን፣ የሊባኖስ ዱር በተባለው ቤተ መንግሥት ውስጥ የነበረው ዕቃ በሙሉ ከንጹሕ ወርቅ የተሠራ ነበር፤ በሰሎሞን ዘመነ መንግሥት ብር ይህን ያህል ዋጋ ስላልነበረው፣ ከብር የተሠራ ዕቃ ፈጽሞ አልነበረም። 22ንጉሡ ከኪራም መርከቦች ጋር አብረው በባሕር ላይ የሚጓዙ የተርሴስ የንግድ መርከቦች10፥22 ዕብራይስጡ የተርሴስ መርከቦች ይላል። ነበሩት። እነዚህም በየሦስት ዓመቱ አንድ ጊዜ ወርቅ፣ ብርና የዝሆን ጥርስ፣ ጦጣዎችና ዝንጀሮዎች ያመጡ ነበር።
23ንጉሥ ሰሎሞንም በሀብትና በጥበብ ከምድር ነገሥታት ሁሉ ይበልጥ ነበር። 24ዓለሙ ሁሉ እግዚአብሔር በሰሎሞን ልብ ያኖረውን ጥበብ ለመስማት ወደ እርሱ መምጣት ይፈልግ ነበር። 25በየዓመቱም የሚመጣው ሰው ሁሉ የብርና የወርቅ ዕቃ፣ ልብስ፣ የጦር መሣሪያ፣ ሽቶ፣ ፈረስና በቅሎ ስጦታ አድርጎ ያመጣለት ነበር።
26ሰሎሞን ሠረገሎችና10፥26 ወይም ሠረገለኞች ተብሎ መተርጐም ይችላል። ፈረሶች ሰበሰበ፤ አንድ ሺሕ አራት መቶ ሠረገሎችና ዐሥራ ሁለት ሺሕ ፈረሶች ነበሩት። እነዚህንም ሁሉ ሠረገሎች በሚያኖርበት ከተሞችና ራሱ በሚኖርበት በኢየሩሳሌም እንዲሆኑ አደረገ። 27ንጉሡም ብሩን በየቦታው እንደሚገኝ ድንጋይ አደረገ፤ የዝግባውም ዕንጨት ብዛት በቈላ እንደሚበቅል ሾላ ሆነ። 28የሰሎሞን ፈረሶች የመጡት ከግብፅና10፥28 በዚህና በ29 ላይ ምናልባት በቂልቂያ የምትገኘዋ ሙዘር ልትሆን ትችላለች። ከቀዌ10፥28 ምናልባትም ኪልቂያ ልትሆን ትችላለች። ሲሆን፣ እነዚህንም ከቀዌ ገዝተው ያመጧቸው የቤተ መንግሥቱ ንግድ ሰዎች ነበሩ። 29አንዱን ሠረገላ ከግብፅ የሚያመጡት በስድስት መቶ ሰቅል10፥29 7 ኪሎ ግራም ያህል ነው። ብር ሲሆን፣ ፈረሱን ደግሞ በመቶ አምሳ ሰቅል10፥29 1.7 ኪሎ ግራም ያህል ነው። ብር ያመጡ ነበር፤ ለኬጢያውያንና ለሶርያ ነገሥታትም አምጥተው ይሸጡላቸው ነበር።
