Yehosafat Ne Ahab
1Ɔko biara ansi Aram ne Israel ntam mfe abiɛsa. 2Na mfe abiɛsa no mu, ɔhene Yehosafat a odi ade wɔ Yuda kɔɔ Israelhene Ahab nkyɛn. 3Na Ahab abisa ne mpanyimfo se, “Moahu sɛ Aramfo da so te yɛn kurow Ramot Gilead mu ana? Nanso yɛnyɛɛ ho hwee!”
4Enti obisaa Yehosafat se, “Wobɛka me ho na yɛako atia Ramot Gilead ana?”
Na Yehosafat buaa ɔhene Ahab se, “Adɛn? Ɛyɛ asɛm a ɛda ne kwan mu. Wo ne me yɛ anuanom, na mʼakofo yɛ wo de sɛ wobɛka asɛm a wopɛ akyerɛ wɔn. Mpo, mʼapɔnkɔ da wo da.” 5Na Yehosafat ka kaa ho se, “Nea edi kan no, ma yemmisa Awurade hɔ afotu.”
6Enti ɔhene Ahab frɛɛ nʼadiyifo a wɔn dodow bɛyɛ ahannan no nyinaa, bisaa wɔn se, “Menkɔko ntia Ramot Gilead anaa mennkɔ?”
Wɔn nyinaa buae se, “Kɔ so! Awurade bɛma woadi nkonim anuonyam so.”
7Nanso Yehosafat bisae se, “Enti Awurade diyifo biara nso nni ha? Anka mepɛ sɛ mibisa no saa asɛm koro no ara.”
8Ɔhene Ahab buae se, “Awurade diyifo baako da so wɔ ha, nanso metan no. Ɔnhyɛ nkɔm pa biara sɛ nkɔm bɔne na ɔhyɛ fa me ho. Ne din de Mikaia a ɔyɛ Imla babarima.”
Na Yehosafat kae se, “Nkasa saa. Momma yentie asɛm a ɔwɔ ka.”
9Enti Israelhene frɛɛ ne mpanyimfo no mu baako, ka kyerɛɛ no se, “Ka wo ho kɔfa Imla babarima Mikaia bra.”
Mikaia Hyɛ Nkɔm Tia Ahab
10Israelhene Ahab ne Yudahene Yehosafat hyɛɛ wɔn ahemfo ntade, tenaa wɔn ahengua mu wɔ apongua a ɛbɛn Samaria kwan no ano. Saa bere no, na Ahab adiyifo no rehyɛ nkɔm wɔ wɔn anim. 11Na wɔn mu baako a ɔyɛ Kenaana babarima Sedekia de nnade yɛɛ mmɛn, na ɔdaa no adi se, “Sɛnea Awurade se ni: Mode saa mmɛn yi bɛwowɔ Aramfo yi ama wɔawuwu!”
12Adiyifo a wɔwɔ hɔ no nyinaa penee so kae se, “Yiw, monkɔ Ramot-Gilead, na munkodi nkonim, efisɛ Awurade bɛma moadi nkonim.”
13Na ɔbɔfo a ɔkɔfaa Mikaia no ka kyerɛɛ no se, “Tie, adiyifo no nyinaa hyɛ nkonimdi ho nkɔm ma ɔhene. Hwɛ sɛ wo ne wɔn adwene bɛyɛ baako, na wo nso, wobɛhyɛ nkonimdi ho nkɔm.”
14Nanso Mikaia buae se, “Mmere dodow a Awurade te ase yi, nea Awurade aka akyerɛ me sɛ menka no, ɛno na mɛka.”
15Bere a Mikaia beduu ahemfi no, Ahab bisaa no se, “Mikaia, yɛnkɔko ntia Ramot-Gilead anaa yɛnnkɔ?”
Na Mikaia buae se, “Monkɔ! Na Awurade bɛma ɔhene adi nkonim anuonyam so.”
16Ɔhene amma nʼano ansi, na obuaa no se, “Mpɛn ahe na menka nkyerɛ wo se, sɛ worekasa ama Awurade a, ka nokwasɛm?”
17Na Mikaia ka kyerɛɛ no se, “Anisoadehu mu, mihuu sɛ Israel abɔ apete mmepɔw no so, te sɛ nguan a wonni ɔhwɛfo. Na Awurade kae se, ‘Wɔakum wɔn wura. Ma wɔnkɔ fie asomdwoe mu.’ ”
18Israelhene ka kyerɛɛ Yehosafat se, “Manka saa ankyerɛ wo ana? Da biara saa na ɔyɛ. Ɔnhyɛ nkɔm pa biara sɛ atoro nkɔm na ɔhyɛ fa me ho.”
19Mikaia toaa so se, “Tie nea Awurade ka. Mihuu Awurade sɛ ɔte nʼahengua so a ne ɔsorofo asraafo nyinaa atwa ne ho ahyia wɔ ne nifa ne ne benkum so.” 20Na Awurade bisae se, “Hena na obetumi adaadaa Ahab, ama wakɔ ɔko atia Ramot Gilead, a ebetumi aba sɛ wobekum no wɔ hɔ?”
Wosusuw nsɛm ahorow bebree ho wɔ hɔ, 21kosii sɛ ne koraa no, honhom bi bɛnee Awurade kae se, “Metumi ayɛ!”
22Awurade bisae se, “Ɔkwan bɛn so na wobɛfa ayɛ eyi?”
Na honhom no buae se, “Mɛkɔ akɔdaadaa Ahab adiyifo, ama wɔadi atoro.”
Awurade kae se, “Kɔ so yɛ, na wubedi nkonim.
23“Enti woahu sɛ Awurade de nkontompo honhom ahyɛ wʼadiyifo no anom. Awurade adwene sɛ ɔde amanehunu bɛba wo so.”
24Afei Kenaana babarima Sedekia kɔɔ Mikaia so, kɔbɔɔ nʼani so. Obisaa no se, “Da bɛn na Awurade honhom fii me mu bɛkasa kyerɛɛ wo?”
25Na Mikaia buae se, “Ɛrenkyɛ biara, wubehu nokware no, bere a wubeguan akɔtetɛw kokoa mu dan bi mu.”
26Israelhene Ahab hyɛe se, “Monkyere Mikaia, na momfa no nkɔma Amon a ɔyɛ kurow no mu amrado, na momfa no nkɔ me babarima Yoas nkyɛn. 27Monka saa asɛm a efi ɔhene nkyɛn yi nkyerɛ wɔn se, ‘Fa saa ɔbarima yi to afiase. Mommma no aduan biara sɛ brodo ne nsu, kosi sɛ mefi akono bɛba asomdwoe mu.’ ”
28Nanso Mikaia buae se, “Sɛ wosan ba asomdwoe mu a, na ɛkyerɛ sɛ, Awurade amfa me so ankasa.” Na ɔka kyerɛɛ wɔn a wogyinagyina hɔ, atwa ne ho ahyia no se, “Saa asɛm a maka yi, monhyɛ no nsow.”
Ahab Wu
29Na Israelhene ne Yudahene Yehosafat dii wɔn asraafo anim, kɔtow hyɛɛ Ramot-Gilead so. 30Afei, ɔhene Ahab ka kyerɛɛ Yehosafat se, “Yɛrekɔ ɔko yi, mɛsakra me ho, sɛnea ɛbɛyɛ a, obiara renhu me. Nanso, wo de, hyɛ wʼahentade.” Enti Ahab sakraa ne ho, na wɔkɔɔ ɔko no.
31Saa bere no, na Aramhene aka akyerɛ ne nteaseɛnamkafo aduasa abien no sɛ, “Monkɔtow nhyɛ Israelhene nko ara so!” 32Enti bere a Aramhene nteaseɛnamkafo no huu Yehosafat sɛ ɔhyɛ nʼahentade no, wɔtaa no. Wɔteɛteɛɛ mu se, “Israelhene no ne no.” Nanso, bere a Yehosafat teɛɛ mu no, 33nteaseɛnamkafo no huu sɛ ɛnyɛ ɔno ne Israelhene no nti, wogyaw nʼakyidi.
34Aram sraani bi de anibiannaso tow agyan kyerɛɛ Israel asraafo no so, maa ɛkɔwɔɔ Israelhene wɔ ne nkatabo ahyiae so. Ahab teɛɛ mu kyerɛɛ ne teaseɛnamkafo no se, “Fa me fi ha ntɛm, na wɔapira me pa ara.” 35Ɔko no kɔɔ so saa ara da mu no nyinaa, na wɔde Ahab twerii biribi wɔ ne teaseɛnam mu a nʼani kyerɛ Aramfo no. Mogya tuu no fi nʼapirakuru no mu, guu teaseɛnam no mu, na onwini dwoe no, owui. 36Onwini reyɛ adwo no, wɔteɛteɛɛ mu faa asraafo no nyinaa mu se: “Ɔko no aba awiei. Monsan nkɔ fie!”
37Na ɔhene no wui no, wɔde nʼamu no kɔɔ Samaria, kosiee no wɔ hɔ. 38Na wɔhoroo ne teaseɛnam no ho wɔ asubura bi a ɛwɔ Samaria a nguamanfo guare hɔ, na akraman bɛtaforoo ɔhene no mogya no, sɛnea Awurade aka ato hɔ no.
39Nsɛm a ɛfa Ahab ahenni ho ne asonse ahemfi ho asɛm ne nkurow a ɔkyekyeree nyinaa no, wɔakyerɛw agu Israel Ahemfo Abakɔsɛm Nhoma no mu. 40Bere a Ahab wui no, wosiee no wɔ nʼagyanom mu. Na ne babarima Ahasia dii nʼade sɛ ɔhene.
Yehosafat Di Hene Wɔ Yuda
41Asa babarima Yehosafat bedii Yuda so bere a na Ahab adi ade wɔ Israel ne mfe anan so no. 42Odii ade no, na wadi mfe aduasa anum, na odii ade Yerusalem mfirihyia aduonu anum. Na ne na din de Asuba a ɔyɛ Silhi babea. 43Na Yehosafat yɛ ɔhene papa a odii nʼagya Asa anammɔn akyi. Ɔyɛɛ ade a ɛsɔ Awurade ani. Nanso, nʼahenni mu no, wansɛe abosonnan a na nnipa kɔbɔ afɔre, kɔhyew nnuhuam wɔ hɔ no. 44Yehosafat ne Israelhene tenaa ase asomdwoe mu.
45Nsɛm a ɛfa Yehosafat ahenni ho nkae no, faako a ne tumi kodui ne ako a odii no nyinaa, wɔankyerɛw angu Yuda Ahemfo Abakɔsɛm Nhoma no mu. 46Ɔpam abosomfi so nguamanfo a na wogu so bɔ aguaman fii nʼagya Asa bere so no nyinaa. 47Saa bere no, na ɔhene nni Edom gye kurow no sohwɛfo nko.
48Yehosafat yɛɛ aguadihyɛn bebree sɛ ɛnkɔ Ofir nkɔhwehwɛ sikakɔkɔɔ. Nanso ahyɛn no antumi anyɛ adwuma. Ɛsɛee wɔ Esion-Geber. 49Saa bere no, Ahab babarima Ahasia susuw ho kyerɛɛ Yehosafat se, “Ma me mmarima ne wo mmarima nkɔ po so akwan nsrahwɛ.” Nanso Yehosafat ampene so.
50Yehosafat wui no, wosiee no nʼagyanom nkyɛn wɔ Dawid kurom. Ne babarima Yehoram na odii nʼade sɛ ɔhene.
Ahasia Di Hene Wɔ Israel
51Ahab babarima Ahasia fii ase dii Israel so bere a na Yehosafat adi ade mfe dunson wɔ Yuda. Odii ade wɔ Samaria mfe abien. 52Na ɔfaa nʼagya ne ne na ne Nebat babarima Yeroboam anammɔn so, som ahoni, yɛɛ bɔne wɔ Awurade ani so. 53Ɔsom Baal, sɔree no, nam so fuw Awurade, Israel Nyankopɔn, bo sɛnea nʼagya yɛe no.
Gipahimangnoan ni Micqueas si Ahab
(2 Cro. 18:2-27)
1Walay gira nga nahitabo tali sa Aram22:1 Aram: o, Syria. ug Israel sulod sa tulo ka tuig. 2Sa ikatulo ka tuig nakigkita si Jehoshafat nga hari sa Juda kang Ahab nga hari sa Israel. 3Miingon si Ahab22:3 Ahab: sa Hebreo, hari sa Israel. Mao usab sa bersikulo 4-6, 8, 9, 18, 30. sa iyang mga opisyal, “Nahibalo kamo nga kita ang tag-iya sa Ramot Gilead. Apan nganong wala man kita maghimo ug paagi nga mabawi ta kini gikan sa hari sa Aram?” 4Busa gipangutana ni Ahab si Jehoshafat, “Mouban ka ba kanako sa pagpakiggira sa Ramot Gilead?” Mitubag si Jehoshafat kang Ahab, “Andam akong mouban kanimo, ug andam ako nga ipagamit kanimo ang akong mga sundalo ug mga kabayo. 5Apan mangutana una kita sa Ginoo kon unsay iyang ikasulti.”
6Busa gipatawag ni Ahab ang mga propeta—mga 400 silang tanan, ug gipangutana, “Molakaw ba ako sa pagpakiggira sa Ramot Gilead o dili?” Mitubag sila, “Lakaw, kay hatagan ka sa Ginoo ug kadaogan!” 7Apan nangutana si Jehoshafat, “Wala na bay lain dinhi nga propeta sa Ginoo nga atong mapangutan-an?” 8Mitubag si Ahab kang Jehoshafat, “Aduna pay usa nga mahimo natong mapangutan-an—si Miqueas nga anak ni Imla. Apan nasuko ako kaniya kay wala gayod siyay maayong gitagna bahin kanako kondili pulos lang daotan.” Mitubag si Jehoshafat, “Ayaw pagsulti ug ingon niana.” 9Busa gipatawag ni Ahab ang usa ka opisyal ug giingnan, “Dad-a dayon ninyo dinhi si Micqueas nga anak ni Imla.”
10Niadtong higayona, si Ahab nga hari sa Israel ug si Jehoshafat nga hari sa Juda, nga nagbisti sa ilang harianon nga mga bisti, nanglingkod sa ilang tagsa-tagsa ka trono didto sa giokanan dapit sa pultahan sa Samaria. Ug diha sa ilang atubangan mihatag ang mga propeta sa ilang mga panagna. 11Unya si Zedekia nga anak ni Kenaana naghimog sungay-sungay nga puthaw. Miingon siya, “Mao kini ang giingon sa Ginoo: ‘Pinaagi niini nga sungay, laglagon mo ang mga Aramehanon hangtod nga mahurot sila.’ ” 12Mao usab ang giingon sa tanang mga propeta. Miingon sila, “Sulonga ang Ramot Gilead, Haring Ahab, ug modaog ka, kay itugyan kini sa Ginoo kanimo.”
13Sa laing bahin, ang gisugo sa pagkuha kang Micqueas miingon kaniya, “Ang tanang propeta managsama nga miingon nga magmadaogon ang hari, busa kinahanglan nga mao usab kana ang imong isulti.” 14Apan miingon si Micqueas, “Ipanumpa ko sa buhi nga Ginoo nga isulti ko lang ang ipasulti niya kanako.”
15Pag-abot ni Micqueas ngadto kang Haring Ahab nangutana kini kaniya, “Micqueas, sulongon ba namo ang Ramot Gilead o dili?” Mitubag si Micqueas, “Sulonga ninyo ug magmalampuson kamo, kay itugyan kini sa Ginoo kaninyo.” 16Apan miingon ang hari kang Micqueas, “Kapila ko ba ikaw papanumpaa nga ang tinuod lang gayod ang imong isulti kanako sa ngalan sa Ginoo?” 17Busa miingon si Micqueas, “Nakita ko sa panan-awon nga nagkatag ang mga Israelinhon sa mga bukid sama sa mga karnero nga walay magbalantay, ug miingon ang Ginoo, ‘Wala nay agalon kining mga tawhana. Papaulia sila nga malinawon.’ ” 18Miingon si Ahab kang Jehoshafat, “Dili ba giingnan ko na man ikaw? Wala gayod siyay maayong gitagna alang kanako kondili pulos lang daotan!”
19Mipadayon pag-ingon si Micqueas, “Pamatia ang mensahe sa Ginoo! Nakita ko ang Ginoo nga naglingkod sa iyang trono, ug ang tanang mga langitnong binuhat nagtindog dapit sa iyang wala ug sa iyang tuo. 20Unya miingon ang Ginoo, ‘Kinsay mohaylo kang Ahab sa Israel nga mosulong sa Ramot Gilead aron mamatay siya didto?’ Lain-lain ang tubag sa langitnong mga binuhat. 21Unya may espiritu nga mitindog atubangan sa Ginoo ug miingon, ‘Ako ang mohaylo kaniya.’ 22Nangutana ang Ginoo, ‘Sa unsa nga paagi?’ Mitubag siya, ‘Moadto ako ug pasultihon kog bakak ang mga propeta ni Ahab.’ Miingon ang Ginoo, ‘Lakaw ug buhata kana. Magmalampuson ka sa paghaylo kaniya.’ ”
23Unya miingon si Micqueas, “Mao kadto ang nahitabo. Gipadad-an sa Ginoo kining imong mga propeta ug espiritu nga mipasulti kanila ug bakak. Pagbuot sa Ginoo nga malaglag ka.” 24Unya miduol si Zedekia nga anak ni Kenaana kang Micqueas ug gisagpa niya kini. Miingon si Zedekia, “Diin moagi ang Espiritu sa Ginoo sa dihang mibiya siya kanako aron makigsulti kanimo?” 25Mitubag si Micqueas, “Mahibaloan mo kini sa adlaw nga mapildi kamo sa pakiggira ug mosulod ka sa kinasuokan nga kuwarto aron pagtago.”
26Mimando dayon si Ahab, “Dakpa ninyo si Micqueas ug dad-a balik kang Amon nga pangulo sa lungsod ug kang Joas nga akong anak. 27Ingna ninyo sila nga nagmando ako nga prisohon kining tawhana ug hatagan lang ug pan ug tubig hangtod nga makabalik ako nga wala maunsa gikan sa gira.”
28Miingon si Micqueas, “Kon makabalik ka pa nga wala maunsa, nan, ang Ginoo wala magsulti pinaagi kanako.” Unya miingon si Micqueas sa tanang mga tawo didto, “Timan-i ninyo ang akong gisulti!”
Namatay si Ahab
(2 Cro. 18:28-34)
29Busa misulong sa Ramot Gilead si Ahab nga hari sa Israel ug si Jehoshafat nga hari sa Juda. 30Miingon si Ahab kang Jehoshafat, “Sa panahon sa gira, magpakaaron-ingnon ako nga dili hari, apan ikaw, magsul-ob ka sa imong harianong bisti.” Busa nagpakaaron-ingnon si Ahab, ug miadto sila sa gira.
31Unya, nagmando ang hari sa Aram sa 32 ka mga komander sa iyang mga tigkarwahe, “Ayaw kamo pagpakiggira ni bisan kinsa, gawas lang sa hari sa Israel.” 32Pagkakita sa mga komander sa mga tigkarwahe kang Jehoshafat, abi nilag siya ang hari sa Israel, busa midasdas sila kaniya. Apan pagsinggit ni Jehoshafat, 33nakita nila nga dili diay siya ang hari sa Israel, busa miundang sila sa paggukod kaniya.
34Apan may usa ka Aramehanon nga nanaghap nga namana ug naigo niya si Ahab sa bahin sa iyang lawas diin mag-abot ang mga panagang sa lawas nga iyang gisul-ob. Miingon si Ahab sa nagdala sa iyang karwahe, “Ipahilayo ako sa away kay nasamdan ako!” 35Ug misamot kainit ang gira niadtong adlawa, ug unya ang hari sa Israel nagsandig na lang sa iyang karwahe nga nagaatubang sa mga Aramehanon. Pagkagabii namatay siya, ug mibanaw ang iyang dugo ilalom sa karwahe. 36Sa pagsalop sa adlaw, may singgit nga nabati sa mga sundalo sa Israel, “Pamauli na kamo sa inyong tagsa-tagsa ka mga dapit!”
37Ug tuod man namatay ang hari sa Israel ug gidala ang iyang patayng lawas sa Samaria, ug didto gilubong. 38Gihugasan nila ang karwahe sa kaligoanan sa Samaria, diin gakaligo ang mga babayeng nagabaligya sa ilang dungog, ug gitilapan sa mga iro ang iyang dugo. Nahitabo kini sumala sa giingon sa Ginoo.
39Ang uban pang sugilanon mahitungod sa paghari ni Ahab, ug ang tanan nga iyang gihimo, apil ang pagpatukod niya sa palasyo nga bangkil sa elepante ug sa mga lungsod, nahisulat sa libro sa mga sugilanon bahin sa mga hari sa Israel. 40Sa dihang namatay si Ahab, si Ahazia nga iyang anak mao ang mipuli kaniya ingon nga hari.
Ang Paghari ni Jehoshafat sa Juda
(2 Cro. 20:31–21:1)
41Nahimong hari sa Juda si Jehoshafat nga anak ni Asa sa ikaupat nga tuig sa paghari ni Ahab sa Israel. 42Nagaedad si Jehoshafat ug 35 ka tuig sa dihang nahimo siyang hari. Sa Jerusalem siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa 25 ka tuig. Ang iyang inahan mao si Azuba nga anak ni Shilhi. 43Gisunod ni Jehoshafat ang pagkinabuhi sa iyang amahan nga si Asa. Gihimo niya ang matarong atubangan sa Ginoo. Apan wala niya panguhaa ang mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, busa ang mga tawo padayong naghalad ug nagsunog ug insenso didto. 44May maayo usab nga relasyon si Jehoshafat sa hari sa Israel.
45Ang uban pang sugilanon mahitungod sa paghari ni Jehoshafat, ang iyang bantogang mga binuhatan, apil ang iyang mga pagpakiggira, nahisulat sa libro sa mga sugilanon bahin sa mga hari sa Juda. 46Gipang-abog niya gikan sa Juda ang mga lalaki ug mga babaye nga nagabaligya sa ilang dungog sa mga simbahanan diha sa habog nga dapit, nga wala mapapahawa sa panahon sa iyang amahan nga si Asa. 47Niadtong panahona walay hari sa Edom; gidumalahan lang kini sa usa ka pangulo nga gipili ni Jehoshafat.
48Nagpahimo si Jehoshafat ug mga barko nga pangnegosyo22:48 mga barko nga pangnegosyo: sa Hebreo, mga barko sa Tarshish. nga mobiyahe sa Ofir aron magkuha ug bulawan. Apan wala kini nakabiyahe kay nangaguba kini sa Ezion Geber. 49Niadtong panahona, miingon si Ahazia nga anak ni Ahab kang Jehoshafat, “Paubana ang akong mga tawo sa imong mga tawo sa paglawig.” Apan wala mosugot si Jehoshafat.
50Sa dihang namatay si Jehoshafat, gilubong siya sa gilubngan sa iyang mga katigulangan sa Lungsod ni David. Ug si Jehoram nga iyang anak mao ang mipuli kaniya ingon nga hari.
Ang Paghari ni Ahazia sa Israel
51Nahimong hari sa Israel si Ahazia nga anak ni Ahab sa ika-17 nga tuig sa paghari ni Jehoshafat sa Juda. Sa Samaria siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa duha ka tuig. 52Daotan ang iyang gihimo atubangan sa Ginoo, tungod kay gisunod niya ang iyang amahan ug inahan, ug si Jeroboam nga anak ni Nebat, nga mao ang nahimong hinungdan sa pagpakasala sa mga taga-Israel. 53Nagsimba siya ug nagaalagad kang Baal, busa gipalagot niya ang Ginoo, ang Dios sa Israel, sama sa gihimo sa iyang amahan.
