Karmel Bepɔw So Akansi
1Mfe abiɛsa akyi no, Awurade asɛm baa Elia nkyɛn se, “Fa wo ho kɔkyerɛ ɔhene Ahab na ka kyerɛ no se ɛrenkyɛ biara, mɛma osu atɔ asase no so.” 2Elia de ne ho kɔkyerɛɛ ɔhene Ahab.
Na ɔkɔm no ano yɛɛ den yiye wɔ Samaria. 3Ahab frɛɛ Obadia a na ɔhwɛ nʼahemfi so no. Na Obadia gye Awurade di yiye. 4Bere a na Isebel rekunkum Awurade adiyifo no, Obadia faa adiyifo no ɔha de wɔn kosiee abodan abien mu a, wɔn mu aduonum biara da ɔbodan baako mu. Na ɔmaa wɔn aduan ne nsu. 5Ahab ka kyerɛɛ Obadia se, “Kɔ na kɔhwehwɛ asase no so mmura ne abon nyinaa sɛ ebia yebenya sare ama apɔnkɔ ne mfurum yi awe sɛnea wɔrenwuwu.” 6Enti wɔkyɛɛ asase no mu maa wɔn ho. Ahab faa fa na Obadia nso faa fa.
7Obadia nam no, Elia hyiaa no. Obadia huu no, kaee no nti, ɔkotow no wɔ fam kae se, “Enti wo ni, me wura Elia?”
8Elia buae se, “Yiw, kɔka kyerɛ wo wura se, ‘Elia wɔ ha.’ ”
9Obadia bisae se, “Me wura, dɛn bɔne na mayɛ a enti woresoma me Ahab nkyɛn ama wɔakum me yi? 10Mmere dodow a Awurade, wo Nyankopɔn te ase yi, ɔman anaa ahemman biara nni hɔ a me wura nsomaa obi wɔ so sɛ ɔnhwehwɛ wo. Na ɔman anaa ahemman biara a wɔbɛka sɛ wunni so no, ɔma wɔka ntam, ka se wɔanhu wo. 11Na afei, woka kyerɛ me sɛ menkɔ me wura nkyɛn nkɔka nkyerɛ no se, ‘Elia wɔ ha.’ 12Minnim baabi a sɛ migyaw wo hɔ kɔ a, Awurade honhom bɛpagyaw wo akosi. Sɛ mekɔka kyerɛ Ahab, na wanhu wo a, obekum me. Nanso me, wo somfo, masom Awurade fi me mmofraase. 13Me wura, wontee nea meyɛɛ bere a na Isebel rekunkum Awurade adiyifo no ana? Mede Awurade adiyifo no ɔha siee abodan abien mu a, na wɔn mu aduonum wɔ ɔbodan baako biara mu. Memaa wɔn aduan ne nsu nso. 14Na afei, woka kyerɛ me se menkɔ me wura nkyɛn nkɔka nkyerɛ no se, ‘Elia wɔ ha!’ Obekum me!”
15Elia kaa se, “Mmere dodow a Awurade a mesom no te ase yi, nea ɛbɛyɛ biara, mede me ho bɛma Ahab nnɛ.”
16Enti Obadia kohyiaa Ahab, ka kyerɛɛ no, na Ahab kohyiaa Elia. 17Ohuu Elia no, obisaa no se, “Wo ni, wo a wohaw Israelfo?”
18Elia buae se, “Menhaw Israel ɔkwan biara so. Na mmom, wo ne wʼagya fifo na moahaw Israel. Moagyae Awurade mmara so di, akodi Baal akyi. 19Enti frɛ Israel nnipa nyinaa na wommehyia me Karmel bepɔw so. Na fa Baal adiyifo ahannan aduonum ne Asera adiyifo ahannan a wodidi Isebel didipon so no nso bra.”
20Na Ahab soma kɔɔ Israel nyinaa kɔboaboaa adiyifo no ano wɔ Karmel bepɔw so. 21Elia dii nnipa no anim kae se, “Moadwene bɛyɛ ntanta wɔ saa asɛm yi ho akosi da bɛn? Sɛ Awurade yɛ Onyankopɔn a, munni nʼakyi, na sɛ Baal nso yɛ Onyankopɔn a, munni nʼakyi.” Nanso nnipa no yɛɛ dinn.
22Elia ka kyerɛɛ ɔman no se, “Me nko ara ne Awurade odiyifo a maka, nanso Baal wɔ adiyifo ahannan aduonum. 23Momma yɛn anantwinini abien. Momma wonyi mu baako, na wontwitwa no asinasin mfa ngu nnyina so, nsɔ wɔn mu gya. Nantwinini baako a waka no, mɛyɛ ne ho adwuma de agu nnyina so a merento mu gya. 24Na mobɛfrɛ mo nyame na me nso mafrɛ Awurade. Onyame a ɔnam ogya so gye so no, ɔno ne Onyankopɔn.”
Ɔmanfo no nyinaa penee so.
25Elia ka kyerɛɛ Baal adiyifo no se, “Momfa anantwinini no baako, na munni kan nsiesie no, efisɛ mo dɔɔso. Momfrɛ mo nyame a, monnto mu gya.” 26Enti wɔfaa nantwinini a wɔkae se wɔmfa no no, siesiee no too afɔremuka no so. Afei, wɔfrɛɛ Baal, frɛɛ no, frɛɛ no fi anɔpa mu nyinaa se, “Ao, Baal! Tie yɛn oo!” Wɔteɛteɛɛ mu saa ara, nanso wɔannya mmuae biara! Afei wɔde anibere saw faa afɔremuka a wɔasi no ho hyiae.
27Eduu owigyinae no, Elia dii wɔn ho fɛw se, “Monteɛteɛ mu den! Ɔyɛ onyame! Ebia, ɔredwen biribi ho denneennen anaa ɔregye nʼahome, onyaa adagyew anaa watu kwan. Ebi nso a, na wada a ɛsɛ sɛ wonyan no.” 28Enti wɔteɛteɛ mu den, de afoa twitwaa wɔn ho wɔn ho, wowɔɔ wɔn ho wɔn ho peaw sɛnea wɔn amanne te, maa mogya pram wɔn. 29Owigyinae no twaa mu mpo no wɔtoaa wɔn nkɔmhyɛ no so, kosii anwummere afɔrebɔ bere no mu. Nanso mmuae biara amma. Wɔante obiara nne na obiara annye wɔn so.
30Afei, Elia ka kyerɛɛ ɔmanfo no nyinaa se, “Mommra me nkyɛn ha.” Wɔkɔɔ ne nkyɛn, na osiesiee Awurade afɔremuka a na abubu no. 31Elia faa abo dumien a baako biara gyina hɔ ma Israel abusuakuw baako, 32na ɔde abo no san sii Awurade afɔremuka no. Na otwaa amoa a ne trɛw bɛyɛ anammɔn abiɛsa faa afɔremuka no ho hyiae. 33Ɔde nnyansin guu afɔremuka no so, twitwaa nantwinini no asinasin guu so. Afei ɔkae se, “Monhyɛ nhina akɛse no nsu ma ma, na munhwie ngu afɔrebɔde no ne nnyansin no so.”
Wɔyɛɛ nea ɔkae no wiei no, 34ɔkae se, “Monyɛ saa ara bio!”
Na wɔyɛɛ saa wiei no, ɔkae se, “Monyɛ saa ne mprɛnsa so.” Wɔyɛɛ sɛnea ɔkae no, 35maa nsu no sen faa afɔremuka no ho, maa mpo, ebu faa amoa no so.
36Eduu bere a ɛsɛ sɛ wɔbɔ anwummere afɔre, sɛnea wɔn amanne kyerɛ no, odiyifo Elia kɔɔ afɔremuka no so, bɔɔ mpae se, “Awurade, Abraham, Isak ne Yakob Nyankopɔn, kyerɛ nnɛ sɛ woyɛ Nyankopɔn wɔ Israel, na meyɛ wo somfo. Kyerɛ sɛ, nea mereyɛ yi nyinaa fi wo. 37Awurade, tie me! Tie me na saa nnipa yi nyinaa nhu sɛ, Awurade, woyɛ Onyankopɔn a woatwe wɔn asan aba wo nkyɛn.”
38Nʼano sii pɛ, na ogya a efi Awurade nkyɛn tew fii soro bɛhyew nantwinini ba no, nnyansin no, abo no ne mfutuma no. Mpo, ɛyow amoa no mu nsu no nyinaa.
39Nnipa no hui no, wɔde wɔn anim butubutuw fam, teɛteɛɛ mu se, “Awurade yɛ Onyankopɔn! Awurade yɛ Onyankopɔn!”
40Na Elia hyɛe se, “Monkyere Baal adiyifo no nyinaa. Mommma wɔn mu baako koraa nguan.” Enti ɔmanfo no kyekyeree wɔn nyinaa. Na Elia de wɔn kɔɔ Kison bon mu kokunkum wɔn wɔ hɔ.
Elia Bɔ Osutɔ Ho Mpae
41Elia ka kyerɛɛ Ahab se, “Kɔ na kodi aduan pa, ma wo ho ntɔ wo! Na mate sɛ osu kɛse bi rebɛtɔ.” 42Enti Ahab too pon. Na Elia foro kɔɔ Karmel bepɔw atifi, kobutuw fam, bɔɔ mpae.
43Na ɔka kyerɛɛ ne somfo se, “Kɔ na fa wʼani kyerɛ po so.”
Ɔsomfo no kɔ kɔhwɛɛ hɔ, na ɔba bɛka kyerɛɛ Elia se, “Manhu hwee.”
Elia kaa saa kyerɛɛ no mpɛn ason sɛ ɔmfa nʼani nkɔkyerɛ hɔ. Ɔno nso kɔɔ mpɛn ason.
44Ne mpɛn ason so no, ne somfo no ka kyerɛɛ no se, “Mihuu omununkum bi a ɛte sɛ onipa abasa a apue afi po no so reforo.”
Ɛhɔ ara na Elia teɛɛ mu se, “Ntɛm! Kɔ Ahab nkyɛn kɔka kyerɛ no. ‘Foro wo teaseɛnam no, na san kɔ fie. Sɛ woanka wo ho a, osu no besiw wo kwan.’ ”
45Ankyɛ biara na osu munaa tumm. Osuframa bɔe, na osu kɛse tɔe, na ntɛm so, Ahab kɔɔ Yesreel. 46Afei, Awurade maa Elia ahoɔden sononko bi. Ɔkekaa nʼatade hyɛɛ nʼabɔso mu, na odii Ahab teaseɛnam no kan ara kosii Yesreel kwan ano.
Napamatud-an Liwat nga Matuod nga Propeta sang Dios si Elias
1Tatlo ka tuig na nga wala nag-ulan. Kag isa sina ka tion, nagsiling ang Ginoo kay Elias, “Lakat ka kag magpakita kay Ahab, kay paulanon ko na.” 2Gani nagkadto si Elias kay Ahab.
Karon, puwerte na gid ang gutom sa Samaria. 3Gani ginpatawag ni Ahab si Obadias nga amo ang nagadumala sang iya palasyo. (Si Obadias nagatahod gid sa Ginoo. 4Sang ginpamatay ni Jezebel ang mga propeta sang Ginoo, gintago ni Obadias ang 100 ka propeta sa duha ka kuweba, 50 sa kada kuweba, kag ginhatagan niya sila sang pagkaon kag tubig.) 5Nagsiling si Ahab kay Obadias, “Kadtuan ta ang tanan nga tuburan kag ililigan sang tubig sa aton nasyon, kay basi makakita kita sang mga hilamon para sa aton mga kabayo kag mga mula,18:5 mula: sa English, mule. Ini nga sapat kaanggid sa kabayo. agod indi na kinahanglan nga patyon ta sila.” 6Gani gintunga nila kon diin nga parte sang duta sila makadto. Dayon naglakat sila sa tagsa nila ka direksyon.
7Samtang nagalakat si Obadias, nasugat-an niya si Elias. Nakilala niya si Elias, gani nagluhod siya bilang pagtahod sa iya, kag nagsiling, “Ikaw gid bala ina, Sir Elias?” 8Nagsabat si Elias, “Huo. Karon lakat ka, kag sugiri ang imo agalon nga si Ahab nga ari ako diri.” 9Pero nagsiling si Obadias, “Sir, indi pag-ibutang sa peligro ang akon kabuhi kay Ahab, kay wala man ako sang sala nga nahimo sa imo. 10Nagasugid ako sing matuod sa presensya sang buhi nga Ginoo, nga imo Dios, nga wala sing nasyon ukon ginharian nga wala pagpadal-i sang akon agalon sang tawo sa pagpangita sa imo. Kon magsiling gani ang mga pangulo sang sadto nga mga nasyon kag mga ginharian nga wala ka sa ila lugar, ginapasumpa sila ni Ahab nga wala gid man nila ikaw makita. 11Kag karon ginasugo mo ako nga magkadto sa akon agalon kag silingon siya nga ari ka diri? 12Ti ano abi kon sa akon paghalin dal-on ka sang Espiritu sang Ginoo sa lugar nga wala ko mahibalui? Pag-abot diri ni Ahab nga wala ka, patyon niya ako. Pero, sir, nagaalagad ako sa Ginoo halin sang pamatan-on pa ako. 13Wala mo bala mabalitaan ang ginhimo ko sang ginpamatay ni Jezebel ang mga propeta sang Ginoo? Gintago ko ang 100 ka propeta sang Ginoo sa duha ka kuweba, 50 sa kada kuweba, kag ginhatagan ko sila sang pagkaon kag tubig. 14Kag karon ginasugo mo ako nga magkadto sa akon agalon kag silingon siya nga ari ka diri? Patyon niya ako!”
15Nagsiling si Elias, “Nagasumpa ako sa buhi nga Ginoo nga Makagagahom, nga akon ginaalagad, nga mapakita ako kay Ahab subong gid nga adlaw.”
16Gani nagkadto si Obadias kay Ahab kag ginsugiran niya siya nga ara si Elias, kag naglakat si Ahab sa pagpakigkita kay Elias. 17Sang makita ni Ahab si Elias, nagsiling siya, “Ikaw gid bala ina, manughalit sa Israel?” 18Nagsabat si Elias, “Indi ako ang manughalit sa Israel, kundi ikaw kag ang pamilya sang imo amay. Kay ginsikway ninyo ang mga sugo sang Ginoo kag ginsimba ninyo ang mga imahen ni Baal. 19Karon, patipuna sa akon ang tanan nga katawhan sang Israel didto sa Bukid sang Carmel. Kag pakadtua man ang 450 ka propeta ni Baal kag ang 400 ka propeta ni Ashera, nga ginapakaon ni Jezebel.”
20Gani gintipon ni Ahab ang tanan nga katawhan sang Israel kag ang mga propeta sa Bukid sang Carmel. 21Nagpalapit si Elias sa mga tawo kag nagsiling, “Hasta san-o pa bala kamo magsunod sa duha ka pagtuluohan? Kon ang Ginoo amo ang Dios, sunda ninyo siya, pero kon si Baal amo ang Dios, sunda ninyo siya.” Pero wala magsabat ang mga tawo.
22Nagsiling liwat si Elias sa ila, “Ako na lang ang nabilin sa mga propeta sang Ginoo, pero si Baal iya may 450 ka propeta. 23Karon dal-i ninyo kami sang duha ka turo nga baka. Dayon magpili ang mga propeta ni Baal sang isa nga ila ihawon kag dayon ibutang sa ibabaw sang gatong, pero indi pagsindihan ang gatong. Amo man ang himuon ko sa isa ka baka; ibutang ko man ini sa ibabaw sang gatong kag indi ko man pagsindihan ang gatong. 24Dayon magpangamuyo kamo sa inyo dios, kag ako magapangamuyo man sa Ginoo. Ang magasabat paagi sa kalayo amo ang matuod nga Dios.” Kag nagsugot ang mga tawo.
25Nagsiling dayon si Elias sa mga propeta ni Baal, “Kamo ang mag-una kay madamo kamo. Magpili kamo sang isa ka turo nga baka kag ipreparar ninyo. Magpangamuyo dayon kamo sa inyo dios, pero indi ninyo pagsindihan ang gatong.” 26Gani ginkuha sang mga propeta ni Baal ang turo nga baka nga gindala sa ila, kag ginpreparar nila ini. Dayon nagpangamuyo sila kay Baal halin sa aga hasta sa udto. Nagsinggit sila, “O Baal, sabta kami!” Nagsaot-saot pa sila palibot sa halaran nga ila ginhimo. Pero wala sing may nagsabat.
27Sang udto na, ginyaguta na sila ni Elias nga nagasiling, “Sige, tuduhi pa ninyo singgit, kay dios man bala siya! Basi nagahanduraw lang siya, ukon nagapahuway-huway,18:27 nagapahuway-huway: ukon, nagapamus-on. ukon may ginkadtuan, ukon nagakatulog kag kinahanglan nga pukawon.” 28Gani nagsinggit pa gid sila sing tudo kag ginpilasan nila ang ila mga lawas sang bangkaw kag espada, suno sa ila kinabatasan, hasta nga nag-agay ang dugo. 29Nagligad ang udto kag sige gihapon ang ila singgit hasta nga nagsobra na ang ila oras sa paghalad,18:29 hasta nga nagsobra… paghalad: sa literal, hasta sa paghalad sang halad. Ginahimo ini sang nagasalop na ang adlaw. pero wala gid sing may nagsabat sa ila.
30Nagsiling si Elias sa tanan nga tawo, “Palapit kamo sa akon.” Kag nagpalapit ang mga tawo sa iya. Ginkay-o niya dayon ang halaran sang Ginoo nga naguba. 31Nagkuha siya sang dose ka bato nga nagarepresentar sa dose ka tribo sang mga anak ni Jacob, ang tawo nga gin-ngalanan sang Ginoo nga Israel. 32Ginhimo niya ang mga bato nga halaran para sa Ginoo, kag ginkanalan niya ang palibot sang halaran. Ang kanal sarang mabutangan sang mga tunga sa sako nga binhi. 33Ginplastar niya sing maayo ang gatong sa halaran kag ginhiwa-hiwa ang baka kag ginbutang ini sa ibabaw sang gatong. Dayon nagsiling siya sa mga tawo, “Bubui ninyo sing apat ka banga nga tubig ang halad kag gatong.” Sang nahimo na nila ini, 34nagsiling si Elias, “Bubui ninyo liwat.” Pagkatapos nila bubo, nagsiling liwat si Elias, “Bubui pa gid ninyo sa ikatlo nga beses.” Gintuman nila ang ginsiling ni Elias. 35Nag-ilig ang tubig sa palibot sang halaran kag napuno ang kanal.
36Sang tion na sang paghalad, nagpalapit si Propeta Elias sa halaran kag nagpangamuyo. Siling niya, “Ginoo, Dios ni Abraham, ni Isaac, kag ni Jacob,18:36 Jacob: sa Hebreo, Israel. pamatud-i subong nga adlaw nga ikaw ang Dios sa Israel kag ako imo alagad, kag ginhimo ko ini tanan nga butang suno sa imo sugo. 37Sabta ako, Ginoo, agod mahibaluan sang sini nga mga tawo nga ikaw Ginoo ang Dios, kag ginapabalik mo sila sa imo.”
38Nag-abot dayon ang kalayo nga halin sa Ginoo, kag ginsunog sini ang halad, ang gatong, ang mga bato kag ang duta, kag ginpahubas ang tubig sa kanal. 39Sang makita ini sang tanan nga tawo, nagluhod sila kag nagsiling, “Ang Ginoo amo ang Dios! Ang Ginoo amo ang Dios!” 40Nagmando dayon si Elias sa mga tawo, “Dakpa ninyo ang mga propeta ni Baal. Kinahanglan wala sing may makapalagyo sa ila!” Gani gindakop nila sila kag gindala sila ni Elias sa Kishon nga ililigan sang tubig kag didto ginpamatay.
41Nagsiling si Elias kay Ahab, “Lakat, magkaon ka kag mag-inom, kay nagapadulong ang mabaskog nga ulan.” 42Gani naglakat si Ahab agod magkaon kag mag-inom, pero si Elias iya nagsaka sa putokputokan sang Carmel kag nagpangamuyo, nga nagaluhod kag nagaduko sa duta. 43Dayon nagsiling siya sa iya suluguon, “Magtaklad ka kag magtan-aw sa dagat.” Kag gintuman ini sang suluguon.
Pagbalik niya kay Elias, nagsiling siya, “Wala ako sing may nakita.” Pito ka beses nga nagsiling si Elias sa iya nga magbalik siya kag magtan-aw. 44Sang ikapito na nga pagbalik niya, nagsiling siya kay Elias, “May nakita ako nga gal-om nga daw sa palad lang sang tawo kagamay, nga nagapaibabaw halin sa lawod.” Gani nagsiling si Elias, “Lakat, kag silinga si Ahab nga magsakay na siya sa iya karwahe kag magpauli sa indi pa siya maabtan sang ulan.”
45Dugay-dugay nagdulom ang langit tungod sa mga gal-om. Naghangin kag nag-ulan sing mabaskog, kag nagsakay si Ahab sa karwahe kag nagkadto sa Jezreel. 46Karon, gin-gamhan sang Ginoo si Elias. Ginwagkos niya ang iya pangguwa nga bayo sa iya hawak kag nagdalagan siya sing una kay Ahab pakadto sa Jezreel.
