Manugwali 9:13-18, Manugwali 10:1-20, Manugwali 11:1-10, Manugwali 12:1-14 HLGN
Manugwali 9:13-18
Ang Kaalam mas Maayo pa sang sa Kabuangan
Nakita ko man diri sa kalibutan ang isa ka halimbawa sang kaalam nga nanamian ko gid: May isa ka gamay nga siyudad, kag gamay lang ang mga pumuluyo sini. Ginkibon ini sang isa ka gamhanan nga hari kaupod ang iya mga soldado. Naghimo sila sang dalagko nga pangwasak sa pader, kag dayon ginsalakay nila ang siyudad. Didto sa amo nga siyudad may isa ka tawo nga imol pero maalamon, nga sarang kuntani makaluwas sa sini nga siyudad paagi sa iya kaalam. Pero wala gid sing may nakadumdom sa iya.9:15 nga sarang… sa iya: ukon, kag ginluwas niya ang ato nga siyudad paagi sa iya kaalam. Pero pagkatapos sadto, wala na siya pagdumduma sang mga tawo. Nagsiling ako nga mas maayo pa ang kaalam sang sa kusog, pero ang kaalam sang imol nga tawo wala ginahatagan sang importansya kag wala sing may nagasapak sa iya ginahambal. Mas maayo pa nga magpamati sa hinay nga hambal sang maalamon nga tawo sang sa magpamati sa singgit sang buang-buang nga pangulo.9:17 buang-buang nga pangulo: ukon, pangulo sang mga buang-buang. Ang kaalam mas maayo pa sang sa mga armas sa inaway. Pero ang isa ka makasasala makaguba sa madamo nga kaayuhan.
Manugwali 10:1-20
Subong nga ang patay nga mga langaw makapabaho sa pahamot, ang gamay nga kabuangan makaguba sa kaalam kag dungog.
Ang maalamon nga tawo gusto maghimo sang maayo, pero ang buang-buang nga tawo gusto maghimo sang malain. Bisan sa paglakat sang buang-buang makita nga wala siya sing pag-intiendi. Ginapakita gid niya sa tanan ang iya pagkabuang-buang.
Kon akig sa imo ang isa ka manugdumala indi pagbayai ang imo katungdanan. Kay kon madula na ang iya kaakig basi pa lang patawaron ka niya bisan dako pa nga sala ang imo nahimo.
May isa pa ka indi maayo nga butang nga nakita ko diri sa kalibutan, kag ini ginahimo sang mga pangulo: Ang mga buang-buang ginahatagan sang mataas nga posisyon, pero ang mga manggaranon10:6 manggaranon: ukon, dungganon. iya ginahatagan sang manubo nga posisyon. Nakita ko man nga ang mga ulipon nagasakay sa kabayo samtang ang dungganon nga mga tawo nagalakat lang pareho sa mga ulipon.
Kon magkutkot ka sang buho, basi kon mahulog ka. Kon maglusot ka sa buho sang pader, basi kon kadton ka sang man-og. Kon maglukat ka sang bato ukon magbial sang kahoy, basi kon mapilas ka. Kon mahabol ang imo wasay kag wala mo ini ginabaid, magpangusog ka gid sing tudo sa paggamit sini. Bintaha kon maalamon ka kay paagi sini magmadinalag-on ka.
Wala sing pulos ang abilidad mo sa pag-anta sang man-og kon makagat ka man lang niya. Ang mga ginahambal sang maalamon nga tawo makahatag sa iya sang kaayuhan, pero ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo makalaglag sa iya. Sa umpisa pa lang kabuangan na ang iya mga ginahambal, kag sa ulihi malaot na gid, nga daw wala na siya sa iya kaugalingon. Kag wala siya nagauntat hambal.
Wala gid sing may nakahibalo sang palaabuton, kag wala sing may makasugid sa aton kon ano ang matabo sa tapos kita mapatay.
Ginakapoy ang buang-buang sa iya trabaho, gani nagahunahuna siya nga indi na lang siya magkadto sa banwa sa pagtrabaho.10:15 gani… pagtrabaho: ukon, indi siya makatultol magkadto sa banwa.
Kaluluoy ang nasyon nga ang hari sini ulipon sadto anay, kag ang mga pangulo sini nagapunsyon lang sa bilog nga adlaw. Pero bulahan ang nasyon nga ang hari sini natawo sa dungganon nga pamilya kag ang mga pangulo sini nagapunsyon sa husto nga tion nga may pagpugong sa ila kaugalingon kag wala sila nagapahubog.
Kon tamad ang isa ka tawo sa pagkay-o sang atop sang iya balay, magatulo ini kag marumpag.
Ang pagkinaon kag pag-ininom makahatag sing kalipay sa tawo; kag ang kuwarta makahatag sang tanan niya nga kinahanglanon.
Indi pagpakamalauta ang hari bisan sa hunahuna mo lang, ukon ang manggaranon bisan sa tago lang, kay basi kon may makasugid sini sa ila.10:20 basi… ila: sa literal, basi kon may pispis nga magsugid sini.
Manugwali 11:1-10
Ang Ginahimo sang Maalamon nga Tawo
Inegosyo ang imo kuwarta kay sa ulihi may maganansya ka.11:1 Ukon, Magmahinatagon ka, kay sa ulihi pagabalusan ka. Ibutang ang imo kuwarta sa nagkalain-lain11:2 sa nagkalain-lain: sa literal, sa pito kag sa walo man. nga negosyo,11:2 Ibutang… negosyo: ukon, Maghatag ka sa madamo nga mga tawo. kay wala ka kahibalo kon ano nga kalamidad ang magaabot sa kalibutan.
Kon ang gal-om madamol na, nagaulan. Kag kon diin matumba ang kahoy, didto ini nagapabilin.11:3 Siguro ang buot silingon sini nga bersikulo nga ang mga nagakalatabo diri sa kalibutan, labi na ang mga kalamidad, indi makontrolar sang tawo.
Kon ang panahon lang ang imo ginabantayan, indi ka gid makatanom kag wala ka sing patubas.
Subong nga indi mo mahibaluan kon paano nagasugod ang kabuhi sang bata11:5 kon paano… bata: ukon, kon diin nagapakadto ang hangin, kag paano maporma ang bata. sa tiyan sang iya iloy, indi mo man maintiendihan ang mga ginahimo sang Dios nga manughimo sang tanan nga butang.
Magtanom ka sa bilog nga adlaw, kay wala ka kahibalo kon ang tanan magatubo sing maayo ukon ang iban lang.
Maayo gid kon buhi ka pa. Bisan ano man kalawig ang imo kabuhi, magkalipay ka sa bug-os mo nga kabuhi. Dumdumon mo nga ang kamatayon magaabot kag magadugay ini. Wala sing pulos ang tanan nga matabo sa palaabuton.
Ikaw nga pamatan-on, magkalipay ka sa imo kabuhi samtang bataon ka pa. Himua ang gusto mo nga himuon, pero dumdumon mo nga pagahukman ka sang Dios sa tanan mo nga ginahimo. Indi ka magpalibog ukon magkalisod kay ang pagkabataon umalagi lang.
Manugwali 12:1-14
Dumduma ang imo Manunuga samtang bataon ka pa, sa wala pa mag-abot ang mga tion sang kalisod nga magasiling ka, “Wala ako nalipay sa akon kabuhi.” Dumduma siya sa wala pa magdulom sa imo ang kasanag sang adlaw, bulan kag mga bituon, kag sa wala pa magdulom sa imo ang imo palibot nga daw sa nadulman permi sang gal-om. Magaabot ang adlaw nga ang imo mga butkon12:3 mga butkon: sa literal, mga manugtipig sang balay. magakulurog kag ang imo mga tiil12:3 mga tiil: sa literal, mga makusog nga mga tawo. magaluya. Ang imo mga ngipon12:3 mga ngipon: sa literal, mga babayi nga nagagaling. indi na makausang tungod kay pila na lang ini ka bilog, kag ang imo mga mata12:3 mga mata: sa literal, mga babayi nga nagapamintana. indi na makakita sing maayo. Ang imo mga dulunggan12:4 mga dulunggan: sa literal, mga puwertahan malapit sa karsada. indi na kaayo makabati, bisan sang gahod sang galingan ukon huni sang mga pispis ukon sang sunata. Mahadlok ka na magsaka sa mataas nga lugar ukon maglakat-lakat sa karsada. Magaputi na ang imo mga buhok kag madula ang imo kapagros kag mga handom. Sa ulihi magakadto ka sa lugar nga imo puy-an sa wala sing katapusan, kag madamo ang magapangasubo para sa imo sa mga karsada.
Gani dumduma ang Dios sa wala ka pa mapatay, sa wala pa mabugto ang kadena nga pilak kag mabuka ang suludlan nga bulawan, ukon sa wala pa mabugto ang higot sang tibod nga ginatimba sa bubon, kag mawasak ang tibod. Magabalik ka sa duta nga amo ang imo ginhalinan, kag ang imo espiritu12:7 espiritu: ukon, ginhawa. Tan-awa sa Salmo 104:29 kag Job 12:10. magabalik sa Dios nga amo ang naghatag sini.
Ako nga manugwali12:8 manugwali: ukon, manunudlo; ukon, maalamon nga tawo. nagasiling, “Wala gid sing pulos! Wala gid sing pulos ang tanan!”
Tahura kag Tumana ang Dios
Wala labot nga maalamon ang amo nga manugwali, ginatudluan man niya ang mga tawo parte sa iya nahibaluan. Gintun-an niya sing maayo ang madamo nga mga hulubaton nga iya ginplastar diri. Gintinguhaan niya nga magamit ang ensakto nga mga pulong, kag ang iya mga ginsulat diri husto kag matuod. Ang mga pulong sang maalamon nga tawo pareho sa taliwis nga baston nga ginagamit sa pagtuytoy sa mga sapat, kag pareho man ini sang lansang nga nagadulot sing maayo. Ginhatag ini sang isa ka Manugbantay.
Anak, mag-andam ka sa sining isa pa ka butang: Ang pagsulat sang mga libro wala sing katapusan, kag ang sobra nga pagtuon makapakapoy sa imo.
Karon nga nabasahan12:13 nabasahan: sa Hebreo, nabatian. Sadto anay nagatuon ang mga Israelinhon sang kasulatan paagi sa pagpamati sa manunudlo. mo ini tanan, amo ini ang akon masiling sa katapusan: Magtahod ka sa Dios kag tumana ang iya mga sugo, kay amo ini ang katungdanan sang tagsa ka tawo. Kay hukman sang Dios ang tanan ta nga ginahimo, maayo man ukon malain, pati ang mga ginahimo naton sa tago.
