Manugwali 1:1-18
Wala sing Pulos ang Tanan
Amo ini ang mga ginsiling sang isa ka manugwali1:1 manugwali: ukon, manunudlo; ukon, maalamon nga tawo. nga anak ni David kag hari sang Jerusalem:
Wala sing pulos! Wala gid sing pulos ang tanan! Ano bala ang makuha sang tawo sa iya pagpangabudlay diri sa kalibutan? Nagataliwan ang isa ka henerasyon kag nagabulos naman ang isa, pero ang kalibutan amo lang gihapon. Nagabutlak ang adlaw, kag dayon nagasalop; nagabalik-balik lang ini sa iya ginahalinan. Nagahuyop ang hangin sa bagatnan kag dayon sa aminhan; nagalibot-libot lang ini kag nagabalik-balik. Ang tanan nga suba nagailig sa dagat, pero wala ini nagakapuno bisan sige-sige ang ilig sang suba.1:7 bisan sige-sige ang ilig sang suba: ukon, dayon nagabalik ang tubig sa iya ginahalinan kag nagailig ini liwat sa dagat. Ina tanan nga butang makatalaka—ang pagkatalaka nga indi masaysay. Wala nagakaayawan ang aton mga mata kag mga dulunggan sa aton makita kag mabatian. Ang mga natabo sang una matabo man liwat. Ang mga ginhimo sang una himuon man liwat. Wala gid sing bag-o nga nagakatabo sa kalibutan. May butang bala nga masiling mo nga bag-o naman? Pero ara na ina sang una pa, bisan sang wala pa kita matawo. Wala ginadumdom sang mga tawo ang mga nagligad; amo man ang palaabuton, indi man ini pagdumdumon sang mga tawo sa ulihi.
Ang Kaalam sang Tawo Wala sing Pulos
Ako nga isa ka manugwali naghari sa Israel, kag sa Jerusalem ako nag-estar. Sa akon kaalam, gintun-an ko gid sing maayo ang tanan nga nagakalatabo diri sa kalibutan. Isa ini ka makatalaka nga buluhaton nga ginhatag sang Dios nga kabalak-an sang tawo. Nakita ko ang tanan nga ginahimo diri sa kalibutan, kag ini tanan wala sing pulos; daw pareho lang nga nagalagas ako sa hangin. Ang tiko indi mo mapatadlong, kag ang wala indi mo maisip.
Nagsiling ako sa akon kaugalingon, “Mas maalam gid ako sang sa tanan nga naghari sa Jerusalem antes sa akon. Madamo gid ako sang nahibaluan.” Gintun-an ko sing maayo ang kinalain sang kaalam kag kabuangan, pero nareyalisar ko nga ini wala man sing pulos; daw pareho lang nga nagalagas ako sa hangin. Kay sang nagdugang ang akon nahibaluan, nagdugang man ang kalain sang akon buot.
Manugwali 2:1-26
Ang Pagpangalipay Wala sing Pulos
Gintilawan ko nga magpangalipay agod mahibaluan ko kon ano ang maayo sa kabuhi. Pero nareyalisar ko nga ini wala man gihapon sing pulos. Ang pagkadlaw kag pagpangalipay kabuangan lang kag wala sing pulos. Gintilawan ko nga lipayon ang akon kaugalingon paagi sa pag-inom sang bino. Sa pihak sang akon pagkamaalamon, gintilawan ko nga maghimo sang kabuangan. Naghunahuna ako nga basi amo ini ang pinakamaayo nga himuon sang tawo sa iya malip-ot nga pagkabuhi diri sa kalibutan.
Naghimo ako sang dalagko nga mga butang: nagpatindog ako sang akon mga balay kag nagtanom sang mga ubas. Nagpahimo ako sang mga talamnan kag ginpatamnan ko ini sang nagkalain-lain nga klase sang mga prutas. Nagpahimo ako sang mga irigasyon sa pagpatubig sini. Nagbakal ako sang mga ulipon nga lalaki kag babayi, kag may mga ulipon man ako nga natawo sa akon panimalay. Kag ako ang may pinakamadamo nga kasapatan sa tanan nga nakaestar sa Jerusalem. Madamo ang akon natipon nga mga bulawan kag mga pilak kag iban pa nga mga manggad halin sa mga hari kag sa mga lugar nga akon ginagamhan. Madamo ang akon mga manugkanta, lalaki kag babayi, kag madamo man ang akon mga asawa2:8 mga asawa: Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sini.—ang kalipayan sang mga lalaki. Ako ang pinakamanggaranon nga tawo nga nakaestar sa Jerusalem, kag padayon ako nga maalamon.
Ginkuha ko ang bisan ano nga gusto ko. Ginhimo ko ang bisan ano nga makalipay sa akon. Nalipay gid ako sa tanan ko nga ginhimo, kag amo ina ang balos sa tanan ko nga pagpangabudlay. Pero sang ginhunahuna ko sing maayo ang tanan ko nga ginhimo, nareyalisar ko nga ini tanan wala sing pulos; daw pareho lang nga nagalagas ako sa hangin. Wala gid sing pulos ang pagpangabudlay diri sa kalibutan. Ano pa ang mahimo sang masunod nga mga hari? Ano pa kundi ang mga nahimo na sang una.
Gintilawan ko man nga ikomparar ang kaalam kag ang kabuangan. Kag nakita ko nga maayo ang kaalam sang sa kabuangan, subong nga ang kasanag maayo sang sa kadulom. Ang maalamon nga tawo nakahibalo kon diin siya nagapakadto, pero ang buang-buang iya wala. Pero nareyalisar ko nga pareho man lang sila nga duha nga mapatay. Gani nagsiling ako sa akon kaugalingon, “Kon ano ang matabo sa buang-buang amo man ang matabo sa akon. Gani ano ang makuha ko nga kaayuhan sa akon pagkamaalamon? Wala man ini sing pulos! Kita tanan, maalam man ukon buang-buang, mapatay sa ulihi, kag palareho nga malimtan.”
Gani ginkaugtan ko ang kabuhi, kay ang mga buluhaton diri sa kalibutan nagadala lang sa akon sang kalisod. Ini tanan wala sing pulos; daw pareho lang nga nagalagas ako sa hangin. Ginkaugtan ko ang tanan nga ginpangabudlayan ko diri sa kalibutan, kay ibilin ko man lang ini sa tawo nga magabulos sa akon. Kag sin-o ang nakahibalo kon maalamon ina nga tawo ukon buang-buang? Pero bisan ano pa siya, siya gihapon ang magapanag-iya sang tanan ko nga ginpangabudlayan sa bug-os ko nga kusog kag kaalam. Wala man ini sing pulos! Gani desperado ako sa tanan nga ginpangabudlayan ko diri sa kalibutan. Kay bisan magpangabudlay ka pa sa bug-os mo nga kaalam kag abilidad, ibilin mo man lang ang tanan nga ginpangabudlayan mo sa tawo nga wala nagpangabudlay sini. Wala man ini sing pulos, kag tama kalain. Ano bala ang makuha sang tawo sa iya pagpangabudlay kag paghimakas diri sa kalibutan? Ang tanan nga ginahimo niya sa bug-os niya nga kabuhi nagapalain lang sang iya buot. Bisan kon gab-i indi makapahuway ang iya hunahuna. Wala man ini sing pulos!
Ang labing maayo nga himuon sang tawo amo ang pagkaon kag pag-inom, kag ang pagpangalipay sa iya ginpangabudlayan. Kag nareyalisar ko nga bisan ini halin sa Dios, kay paano kita makakaon kag makapangalipay sa aton ginpangabudlayan kon indi ini pag-ihatag sang Dios?2:25 kay paano… Dios: ukon, Wala gid sing may makalabaw sa akon sa pagkaon kag pagpangalipay. Sa pagkamatuod, ginahatagan sang Dios sang kaalam, ihibalo kag kalipay ang tawo nga nagahatag sang kalipay sa iya. Pero ang mga makasasala ginapapangabudlay niya sa pagtipon sang manggad, agod ang ila matipon ihatag niya sa mga tawo nga nagahatag sang kalipay sa iya. Ang pagpangabudlay sang mga makasasala wala man sing pulos; daw pareho lang nga nagalagas sila sa hangin.
Manugwali 3:1-22
May Tagsa ka Tion ang Tanan nga Buluhaton
May tagsa ka tion ang tanan nga buluhaton diri sa kalibutan:
May tion sa pagkatawo kag may tion man sa pagkapatay,
may tion sa pagtanom kag may tion man sa pag-ani,
may tion sa pagpatay kag may tion man sa pagbulong,
may tion sa pagguba kag may tion man sa pagpatindog,
may tion sa paghibi kag may tion man sa pagkadlaw,
may tion sa pagpangasubo kag may tion man sa pagsinaot,
may tion sa paglapta sang mga bato kag may tion man sa pagtipon sini,
may tion sa pagkitaay,3:5 pagkitaay: sa literal, paghaksanay. kag may tion man sa pagbulagay,
may tion sa pagpangita kag may tion man sa pagdula,
may tion sa pagtago kag may tion man sa pagpilak,
may tion sa paggisi kag may tion man sa pagtahi,
may tion sa paghipos kag may tion man sa paghambal,
may tion sa paghigugma kag may tion man sa pagkaugot,
may tion sa pag-inaway kag may tion man sa pag-abyanay.
Kon ang ini nga mga tion gintalana na sang Dios, ano bala ang pulos sang pagpangabudlay sang tawo? Nakita ko ang mga buluhaton nga ginhatag sang Dios nga kabalak-an sang tawo. Kag ini tanan gintalana sang Dios nga matabo sa husto nga tion. Ginhatagan niya kita sang handom nga mahibaluan ang palaabuton, pero indi gid naton matungkad ang iya mga ginhimo halin sang umpisa hasta sa katapusan. Nahibaluan ko nga ang labing maayo nga himuon sang tawo samtang buhi pa siya amo ang pagkalipay, ang paghimo sang maayo, ang pagkaon kag pag-inom, kag ang pagpangalipay sa iya ginpangabudlayan. Ini nga mga butang bugay sang Dios. Nahibaluan ko nga ang tanan nga ginahimo sang Dios magapadayon hasta san-o, kag indi ini maliwat. Ginahimo ini sang Dios agod magtahod ang tawo sa iya. Ang nagakatabo subong kag ang matabo sa ulihi natabo na sang una. Ginaliwat-liwat lang sang Dios ang mga nagakatabo.
Nakita ko man diri sa kalibutan nga ang kalautan amo ang nagaluntad imbes ang hustisya kag pagkamatarong. Nagsiling ako sa akon kaugalingon, “Hukman sang Dios ang matarong kag ang malaot nga mga tawo, kay may gintalana siya nga tion sa tagsa ka buluhaton. Ginatestingan sang Dios ang mga tawo agod ipakita sa ila nga pareho lang sila sa sapat. Pareho man lang ang dangatan sang tawo kag sang sapat; pareho sila nga mapatay. Pareho man lang sila nga may ginhawa, gani ang tawo wala sing bintaha sa sapat. Matuod gid man nga ang tanan wala sing pulos. Pareho lang ang padulungan sang tanan nga buhi nga tinuga. Sila tanan halin sa duta, kag sa duta man sila magabalik. Wala sing may nakahibalo kon ang espiritu sang tawo3:21 espiritu sang tawo: siguro ang buot silingon, ang ginhawa nga nagapabuhi sa tawo. nagasaka paibabaw kag ang espiritu sang sapat3:21 espiritu sang sapat: siguro ang buot silingon, ang ginhawa nga nagapabuhi sa sapat. nagapanaog sa idalom sang duta.” Gani nareyalisar ko nga ang labing maayo nga himuon sang tawo amo ang pagpangalipay sa iya ginpangabudlayan, kay para gid man ina sa iya. Wala sing may makasugid sa tawo kon ano ang matabo sa tapos siya mapatay.3:22 kon ano ang matabo sa tapos siya mapatay: Siguro ang buot silingon, ang matabo diri sa kalibutan ukon ang matabo sa iya sa tapos siya mapatay.
