2 Hari 16:1-20
Ang Paghari ni Ahaz sa Juda
(2 Cro. 28:1-27)
Nangin hari sang Juda si Ahaz nga anak ni Jotam sang ika-17 nga tuig sang paghari ni Peka, nga anak ni Remalia, sa Israel. Nagaedad si Ahaz sang 20 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 16 ka tuig. Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo nga iya Dios, indi pareho sa ginhimo sang iya katigulangan nga si David. Nagsunod siya sa mga pagginawi sang mga hari sang Israel, kag bisan gani ang iya anak ginhalad niya sa kalayo. Ginsunod niya ang makangilil-ad nga mga ginahimo sang mga nasyon nga ginpatabog sang Ginoo sa mga Israelinhon. Naghalad siya sang mga halad kag nagsunog sang mga insenso sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar, sa ibabaw sang mga bukid kag sa idalom sang tagsa ka madabong nga kahoy.
Samtang nagahari si Ahaz sa Juda, nagsalakay sa Jerusalem si Haring Rezin sang Aram kag si Haring Peka sang Israel, nga anak ni Remalia, kag ginkibon nila ini. Pero wala nila madaog si Ahaz. Sadto nga tion, nabawi ni Haring Rezin sang Aram16:6 Haring Rezin sang Aram: sa Latin Vulgate, hari sang Edom. ang Elat paagi sa pagtabog sa katawhan sang Juda. Nagsaylo dayon ang iban nga mga Arameanhon16:6 Arameanhon: sa Septuagint kag Latin Vulgate, Edomnon. sa Elat kag didto sila nag-estar hasta subong.
Nagsugo si Ahaz sang mga mensahero sa pagdala sang sini nga mensahi kay Haring Tiglat Piliser sang Asiria: “Ako nga imo alagad luwasa sa mga kamot sang hari sang Aram kag sang hari sang Israel nga nagasalakay sa akon.” Ginkuha ni Ahaz ang pilak kag bulawan sa templo sang Ginoo kag sa bodega sang palasyo kag ginpadala ini sa hari sang Asiria bilang regalo. Nagsugot ang hari sang Asiria sa ginpangabay ni Ahaz, gani ginsalakay niya ang Damascus kag gin-agaw ini. Gindala niya ang mga pumuluyo sini sa Kir bilang mga bihag, kag ginpatay niya si Rezin.
Dayon nagkadto si Haring Ahaz sa Damascus sa pagpakigkita kay Haring Tiglat Piliser sang Asiria. Sang didto siya, may nakita siya nga halaran. Gani ginpadal-an niya ang pari nga si Uria sang modelo sang halaran lakip na ang mga detalye sa paghimo sini. Naghimo si Uria sang halaran nga suno gid sa modelo nga ginpadala sa iya ni Ahaz, kag natapos niya ang halaran sa wala pa nakabalik si Ahaz. Pag-abot ni Haring Ahaz halin sa Damascus, nakita niya ang halaran. Nagpalapit siya sa halaran kag naghalad16:12-13 naghalad: sa literal, nagsaka kag naghalad. sang halad nga ginasunog kag halad nga regalo. Kag ginbubuan niya ang halaran sang halad nga ilimnon kag ginwisikan sang dugo sang sapat nga iya ginhalad para sa maayo nga relasyon. Dayon ginpakuha niya ang daan nga halaran nga saway. Ara ini sa presensya sang Ginoo didto sa tunga sang bag-o nga halaran kag sang templo sang Ginoo. Dayon ginpabutang niya ini sa aminhan sang bag-o nga halaran. Nagmando siya dayon kay Uria nga pari, “Gamita ang bag-o nga halaran sa paghalad sang mga halad nga ginasunog kada aga kag sang mga halad nga regalo kada gab-i. Gamita man ini sa paghalad sang mga halad nga ginasunog kag mga halad nga regalo nga ginahalad sang hari kag sang mga tawo, kag pati man sa ila mga halad nga ilimnon. Iwisik mo sa bag-o nga halaran ang dugo sang halad nga ginasunog kag sang iban pa nga mga halad. Pero ang saway nga halaran himuon ko nga akon palangamuyuan.” Kag ginhimo ni Uria nga pari ang ginsugo sa iya ni Haring Ahaz.
Dayon ginkuha ni Haring Ahaz ang mga dingding kag mga labador sang mga karo nga ginagamit sa paghakot sang tubig sa templo. Ginkuha man niya ang dako nga suludlan sang tubig nga ginatawag Dagat sa likod sang mga turo nga baka nga saway, kag ginbutang ini sa tulungtungan nga bato. Kag agod malipay ang hari sang Asiria, ginkuha ni Ahaz sa palasyo ang ulu-atop nga ginagamit kon Adlaw nga Inugpahuway kag ginsira ang alagyan sang mga hari sang Juda pasulod sa templo.
Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Ahaz, kag ang iya mga ginhimo, nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Juda. Sang napatay si Ahaz, ginlubong siya sa ginlubngan sang iya mga katigulangan sa Banwa ni David. Kag si Hezekia nga iya anak amo ang nagbulos sa iya bilang hari.
2 Hari 17:1-41
Ang Paghari ni Hoseas sa Israel
Nangin hari sang Israel si Hoseas nga anak ni Elah sang ikadose nga tuig sang paghari ni Ahaz sa Juda. Sa Samaria nag-estar si Hoseas, kag naghari siya sa sulod sang siyam ka tuig. Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo, pero indi gid pareho sa ginhimo sang mga hari sang Israel nga nauna sa iya.
Ginsalakay ni Haring Shalmaneser sang Asiria si Hoseas. Ginsakop niya siya kag ginpabayad sang buhis. Pero sang ulihi wala na nagbayad si Hoseas sang buhis subong sang iya ginahimo kada tuig, kag nagpangayo siya sang bulig kay Haring So sang Egipto. Sang mahibaluan ni Shalmaneser nga nagtraidor si Hoseas, gindakop niya siya kag ginpriso.
Dayon ginsalakay sang hari sang Asiria ang bug-os nga Israel, kag sa sulod sang tatlo ka tuig ginkibon niya ang Samaria. Kag sang ikasiyam nga tuig sang paghari ni Hoseas, gin-agaw sang hari sang Asiria ang Samaria, kag gindala niya ang mga taga-Israel sa Asiria bilang mga bihag. Ginpaestar niya sila sa banwa sang Hala, sa mga lugar malapit sa Suba sang Habor sa Gozan, kag sa mga banwa sang mga Medianhon.
Natabo ini sa mga taga-Israel tungod kay nakasala sila sa Ginoo nga ila Dios nga nagpaguwa sa ila sa Egipto kag naghilway sa ila sa mga kamot sang Faraon nga hari sang Egipto. Nagsimba sila sa iban nga mga dios kag nagsunod sa mga pagginawi sang mga nasyon nga ginpatabog sang Ginoo sa ila. Nagsunod man sila sa mga pagginawi nga gintudlo sang mga hari sang Israel. Naghimo sila sa tago sang mga butang nga kontra sa Ginoo nga ila Dios. Naghimo man sila sang mga simbahan sa mataas nga mga lugar bisan diin sa Israel, halin sa magagmay nga mga baryo17:9 baryo: ukon, tore. hasta sa dalagko nga mga banwa nga napaderan. Nagpatindog sila sang handumanan nga mga bato kag mga hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera sa ibabaw sang tagsa ka bukid kag sa idalom sang tagsa ka madabong nga kahoy. Nagsunog sila sang mga insenso sa tagsa ka simbahan sa mataas nga mga lugar, pareho sang ginhimo sang mga nasyon nga ginpatabog sang Ginoo sa ila. Naghimo sila sang malaot nga mga butang nga nakapaakig sa Ginoo. Nagsimba sila sa mga dios-dios bisan nagsiling ang Ginoo, “Indi kamo magsimba sa mga dios-dios.” Ginapaandaman permi sang Ginoo ang Israel kag Juda paagi sa mga propeta kag manalagna: “Magbiya na kamo sa inyo malaot nga mga pagginawi. Tumana ninyo ang akon mga sugo kag mga pagsulundan nga ara sa bug-os nga Kasuguan nga ginpatuman ko sa inyo mga katigulangan kag ginhatag ko sa inyo paagi sa akon mga alagad nga mga propeta.” Pero indi sila magtuman. Matig-a ang ila mga ulo pareho sa ila mga katigulangan nga wala nagsalig sa Ginoo nga ila Dios. Ginsikway nila ang iya mga pagsulundan kag ang kasugtanan nga ginhimo niya sa ila mga katigulangan, kag ginbaliwala nila ang iya mga paandam sa ila. Ginsunod nila ang mga wala sing pulos nga mga dios-dios, kag sila nangin wala man sing pulos. Ginsunod nila ang mga nasyon sa ila palibot bisan ginmanduan sila sang Ginoo nga indi sila magsunod. Ginhimo gid nila ang mga butang nga gindilian sa ila sang Ginoo nga himuon. Ginsikway nila ang tanan nga sugo sang Ginoo nga ila Dios, kag naghimo sila para sa ila kaugalingon sang imahen sang duha ka tinday nga baka, kag sang hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera. Nagsimba sila sa tanan nga butang sa langit kag sa kay Baal. Ginhalad nila ang ila mga bata sa kalayo; nagdangop sila sa mga manugpakot kag mga babaylan, kag gintugyan nila ang ila kaugalingon sa paghimo sang malain sa panulok sang Ginoo, kag nakapaakig ini sa Ginoo.
Naakig gid ang Ginoo sa mga taga-Israel kag ginpahalin niya sila sa ila lugar palayo sa iya presensya. Ang tribo lang ni Juda amo ang nabilin, kag bisan gani ang Juda wala man nagtuman sa mga sugo sang Ginoo nga ila Dios. Ginsunod nila ang mga pagginawi nga gintudlo sa ila sang mga taga-Israel. Gani ginsikway sang Ginoo ang tanan nga katawhan sang Israel. Ginsilutan niya sila paagi sa pagtugyan sa ila sa mga nagsalakay sa ila hasta nga ginpahalin niya sila sa ila lugar palayo sa iya presensya.
Sang ginseparar sang Ginoo ang Israel sa ginharian ni David, ginhimo sang mga taga-Israel si Jeroboam nga anak ni Nebat nga ila hari. Gin-ganyat ni Jeroboam ang mga taga-Israel sa pagbiya sa Ginoo, kag gintulod niya sila sa paghimo sang dako nga sala. Nagpadayon sa pagsunod ang mga taga-Israel sa mga sala ni Jeroboam, kag wala gid sila nagbiya sa sini, hasta nga ginpahalin sila sang Ginoo sa ila lugar palayo sa iya presensya, suno sa iya ginpaandam sa ila paagi sa iya mga alagad nga mga propeta. Gani ginbihag ang katawhan sang Israel sa Asiria, kag didto sila nagaestar hasta subong.
Nag-estar ang mga Taga-Asiria sa Israel
Nagpadala ang hari sang Asiria sang mga tawo sa Samaria halin sa Babilonia, Cut, Ava, Hamat, kag Sefarvaim, kag ginpaestar niya sila sa mga banwa sang Samaria sa pagbulos sa mga taga-Israel. Gani ginsakop nila ang Samaria kag ang iban pa nga mga banwa sang Israel. Sang pagsugod nila estar didto, wala sila nagsimba sa Ginoo; gani ginpadal-an sila sang Ginoo sang mga leon kag ginpamatay ang iban sa ila. Ini nga hitabo ginbalita sa hari sang Asiria: “Ang mga tawo nga imo ginpadala kag ginpaestar sa mga banwa sang Samaria wala kahibalo sang kasuguan sang dios sa amo nga lugar. Gani ginpadal-an niya sila sang mga leon kag ginpamatay ang iban sa ila, kay wala gid sila kahibalo sang iya kasuguan.”
Nagmando dayon ang hari sang Asiria, “Pabalika sa Samaria ang isa sa mga pari nga aton ginbihag, kag didto siya paestara agod makatudlo siya sa mga tawo kon ano ang kasuguan sang dios sa amo nga lugar.” Gani ang isa sa mga pari nga ginbihag nagbalik sa Samaria kag didto nag-estar sa Betel, kag gintudluan niya ang mga tawo kon paano magsimba sa Ginoo. Pero ining nagkalain-lain nga grupo sang mga tawo padayon nga naghimo sang ila mga dios-dios sa tagsa ka banwa nga ila ginaestaran. Ginbutang nila ang ila mga dios-dios sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar nga ginhimo sang mga taga-Samaria. Ang halin sa Babilonia naghimo sang imahen sang ila dios nga si Sucot Benot. Ang halin sa Cut naghimo sang imahen sang ila dios nga si Nergal. Ang halin sa Hamat naghimo sang imahen sang ila dios nga si Ashima. Ang halin sa Ava naghimo sang imahen sang ila mga dios nga si Nibhaz kag si Tartak. Kag ang halin sa Sefarvaim ginsunog nila ang ila mga kabataan bilang halad sa ila mga dios nga si Adramelec kag si Anamelec. Nagsimba sila sa Ginoo, pero nagpili sila sang mga pari halin mismo sa ila mga tawo sa pagpanguna sa ila sa paghalad sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar. Nagsimba sila sa Ginoo, pero nagsimba man sila sa ila kaugalingon nga mga dios suno sa kinabatasan sang mga nasyon nga ila ginhalinan. Hasta subong ginahimo gihapon nila ini. Indi matuod ang ila pagsimba sa Ginoo, kag wala sila nagatuman sa mga sugo, mga pagsulundan, mga pagpanudlo, kag mga kasuguan nga ginhatag sang Ginoo sa mga kaliwat ni Jacob, nga iya gin-ngalanan nga Israel. Sang naghimo ang Ginoo sang kasugtanan sa mga Israelinhon, nagmando siya sa ila: “Indi kamo magsimba ukon mag-alagad sa mga dios-dios, ukon maghalad sa ila. Ako lang ang inyo simbahon, ang Ginoo nga nagpaguwa sa inyo sa Egipto paagi sa akon dako nga gahom. Ako lang ang dapat ninyo simbahon kag halaran. Dapat tumanon ninyo permi ang akon mga sugo, mga pagsulundan, mga pagpanudlo, kag mga kasuguan nga akon ginsulat para sa inyo. Indi gid kamo magsimba sa iban nga mga dios. Indi ninyo pagkalimtan ang akon kasugtanan sa inyo, kag indi kamo magsimba sa iban nga mga dios. Ako lang gid ang inyo simbahon, ang Ginoo nga inyo Dios, kay ako ang magaluwas sa inyo sa tanan ninyo nga kaaway.”
Pero ato nga mga tawo wala nagpamati sa Ginoo, kundi nagpadayon sila sa paghimo sang ila daan nga mga kinabatasan. Samtang nagasimba sila sa Ginoo, nagasimba man sila sa ila mga dios-dios. Kag hasta subong amo ina ang ginahimo sang ila mga kaliwat.
