1 Hari 9:10-28
Ang Iban pa nga Nahuman ni Solomon
(2 Cro. 8:1-18)
Pagkatapos sang 20 ka tuig nga pagpatindog ni Solomon sang duha ka bilding—ang templo sang Ginoo kag ang palasyo, ginhatag niya ang 20 ka banwa sa Galilea kay Haring Hiram sang Tyre. Ginhimo niya ini tungod kay ginsuplayan siya ni Hiram sang tanan nga kahoy nga sedro kag sipres, kag sang bulawan nga iya ginkinahanglan. Pero sang nagkadto si Hiram sa Galilea halin sa Tyre sa pagtan-aw sang mga banwa nga ginhatag sa iya ni Solomon, wala siya malipay sini. Gani nagsiling siya kay Solomon, “Utod ko, ano nga klase sang mga banwa ining ginhatag mo sa akon?” Gintawag ni Hiram ato nga mga duta nga Cabul,9:13 Cabul: Posible ang buot silingon sini sa Hebreo, wala sing pulos. kag amo man gihapon ang tawag sini hasta subong. Nagpadala sadto si Hiram kay Solomon sing mga lima ka tonelada nga bulawan.
Amo ini ang estorya parte sa pagtipon ni Haring Solomon sang mga tawo nga iya ginpilit nga mag-obra sa pagpatindog sang templo sang Ginoo kag sang iya palasyo, sa pagtampok sang manubo nga parte sang banwa,9:15 manubo nga parte sang banwa: sa Hebreo, Millo. Indi klaro ang buot silingon sini. sa pagpalig-on sang pader sang Jerusalem, kag sa pagpatindog liwat sang mga banwa sang Hazor, Megido, kag Gezer. (Ining Gezer ginsalakay kag gin-agaw sang Faraon nga hari sang Egipto. Ginsunog niya ini kag ginpamatay ang mga pumuluyo sini nga mga Canaanhon. Ginhatag niya ini nga banwa sa iya anak nga babayi bilang regalo sa iya kasal kay Solomon. Kag ginpatindog liwat ni Solomon ining Gezer.) Ginpatindog man ni Solomon ang idalom nga bahin sang Bet Horon, ang Baalat, ang Tamar9:18 Tamar: ukon, Tadmor. nga ara sa desierto nga sakop sang iya duta, kag ang tanan nga banwa nga bulutangan sang iya mga bodega, mga karwahe, kag mga kabayo. Ginpatindog niya ang tanan nga luyag niya patindugon sa Jerusalem, sa Lebanon, kag sa tanan nga duta nga sakop niya.
May mga katawhan pa nga indi Israelinhon nga nabilin sa Israel. Sila amo ang mga kaliwat sang mga Amornon, Hithanon, Periznon, Hivhanon kag mga Jebusnon, nga wala malaglag sing bug-os sang mga Israelinhon sang pag-agaw nila sang duta sang Canaan. Ginhimo sila ni Solomon nga mga ulipon kag ginpilit nga mag-obra, kag nagpabilin sila nga ulipon hasta subong. Pero wala paghimua ni Solomon nga ulipon ang bisan sin-o nga Israelinhon. Sa baylo, ginhimo niya sila nga iya mga soldado, mga opisyal, mga pangulo sang mga soldado, mga kumander sang iya mga karwahe, kag mga manugkabayo. Ang 550 sa ila ginhimo ni Solomon nga mga opisyal nga nagadumala sang mga nagaobra sa iya mga proyekto.
Sang matapos na ang palasyo nga ginpahimo ni Solomon para sa iya asawa nga anak sang hari sang Egipto,9:24 hari sang Egipto: sa Hebreo, Faraon. ginsaylo niya ang iya asawa didto halin sa Banwa ni David.9:24 Banwa ni David: Ini isa ka lugar nga parte sang Jerusalem. Tan-awa man sa 2 Sam. 5:7 kag 1 Har. 8:1. Pagkatapos ginpatampukan niya ang manubo nga parte sang banwa.9:24 manubo nga parte sang banwa: sa Hebreo, Millo. Indi klaro ang buot silingon sini.
Tatlo ka beses kada tuig, nagahalad si Solomon sang mga halad nga ginasunog kag mga halad nga para sa maayo nga relasyon didto sa halaran nga iya ginpahimo para sa Ginoo. Nagasunog man siya sang insenso sa presensya sang Ginoo.
Gani natapos ni Solomon ang pagpatindog sang templo.
Nagpahimo pa gid si Solomon sang mga barko sa Ezion Geber, malapit sa Elat9:26 Elat: ukon, Elot. nga sakop sang Edom, sa baybayon sang Mapula nga Dagat. Nagpadala si Hiram sang mga hanas nga mga marino sa pagpanakayon upod sa mga tinawo ni Solomon. Nagbiyahe sila sa Ofir; kag sang pagbalik nila may dala sila nga mga 15 ka tonelada nga bulawan, kag gindala nila ini kay Haring Solomon.
1 Hari 10:1-29
Nagbisita ang Rayna sang Sheba kay Haring Solomon
(2 Cro. 9:1-12)
Sang mabatian sang rayna sang Sheba ang pagkabantog ni Solomon, nga nakahatag sang kadungganan sa Ginoo, nagkadto siya kay Solomon agod testingan ang iya kaalam paagi sa mabudlay nga mga pamangkot. Nag-abot siya sa Jerusalem nga may upod nga madamo nga mga tinawo, kag may dala siya nga mga kamelyo nga kargado sang mga regalo nga panakot, bulawan nga puwerte kadamo, kag malahalon nga mga bato. Pagkitaay nila ni Solomon, ginpamangkot niya siya sang tanan nga gusto niya nga ipamangkot. Ginsabat ni Solomon ang tanan niya nga pamangkot kag wala gid sing bisan ano nga butang nga indi niya mapaathag sa iya. Sang mapamatud-an sang rayna sang Sheba ang kaalam ni Solomon, kag sang makita niya ang katahom sang palasyo nga iya ginpatindog, daw indi siya makapati. Amo man sang makita niya ang pagkaon sa lamisa sang hari, ang pagdumala sang iya mga opisyal, ang pag-alagad sang iya mga suluguon nga may matahom nga mga uniporme, ang mga manugserbi sang iya ilimnon, kag ang mga halad nga ginasunog nga iya ginhalad sa templo sang Ginoo.
Nagsiling siya sa hari, “Matuod gid man ang nabatian ko sa akon nasyon parte sa imo mga hinimuan kag kaalam. Wala ako nagpati sini hasta nga nagkadto ako diri kag nakita ko ini mismo. Ang matuod, wala gani sa katunga sang akon nabatian parte sa imo ang akon nakita. Ang imo kaalam kag manggad labaw pa sang sa akon nabatian. Daw ano ka suwerte sang imo mga tinawo! Daw ano ka suwerte sang imo mga opisyal nga nagaalagad sa imo kay permi nila mabatian ang imo kaalam. Dalayawon ang Ginoo nga imo Dios, nga nalipay sa imo kag nagbutang sa imo sa trono sang Israel. Tungod sa wala sing katapusan nga gugma sang Ginoo sa Israel, ginhimo niya ikaw nga hari agod magagahom ka nga may hustisya kag pagkamatarong.”
Dayon ginhatagan niya si Haring Solomon sing mga lima ka tonelada nga bulawan, madamo nga mga panakot kag malahalon nga mga bato. Wala na gid sing may makatupong sa kadamuon sang panakot nga ginhatag sang rayna sang Sheba kay Haring Solomon.
(Ang mga barko ni Hiram nagdala man kay Haring Solomon sang mga bulawan, madamo nga kahoy nga almug, kag malahalon nga mga bato, nga halin tanan sa Ofir. Gin-gamit sang hari ang mga kahoy nga almug nga hagdanan sa templo sang Ginoo kag sa palasyo, kag ang iban ginhimo nga mga arpa kag mga lira para sa mga musikero. Amo ato ang pinakamaayo nga mga kahoy nga almug nga gindala sa Israel; wala na subong sing may makita nga pareho sadto.10:12 Amo ato… pareho sadto: ukon, Wala na gid sing may makatupong sa kadamuon sang mga kahoy nga almug nga gindala sa Israel; indi na makita subong ang pareho sina kadamo.)
Ginhatag ni Haring Solomon sa rayna sang Sheba ang bisan ano nga ginpangayo niya, wala labot sang mga regalo nga ginhatag ni Solomon sa iya. Dayon nagpauli ang rayna sa iya lugar upod sang iya mga tinawo.
Ang Manggad ni Solomon
(2 Cro. 9:13-28)
Kada tuig nagabaton si Solomon sing mga 23 ka tonelada nga bulawan, wala labot sa mga buhis nga halin sa mga negosyante, sa tanan nga hari sang Arabia, kag sa mga gobernador sang Israel.
Nagpahimo si Haring Solomon sang 200 ka dalagko nga mga taming nga ang kada taming nahaklapan sing mga pito10:16 pito: ukon, tatlo kag tunga. ka kilo nga bulawan. Nagpahimo man siya sang 300 ka magagmay nga mga taming nga ang kada taming nahaklapan sing mga duha ka kilo nga bulawan. Ginpabutang niya ini tanan didto sa bahin sang palasyo nga ginatawag Kagulangan sang Lebanon.
Nagpahimo man ang hari sang isa ka dako nga trono nga halin sa mga bangkil sang mga elepante, kag ginhaklapan ini sang puro nga bulawan. May anom ka halintang ang trono, kag tipulon ang likod sini. Sa kada kilid sang halambuyan sini may ara nga estatwa sang leon nga nagatindog. Kag may ara man nga estatwa sang leon sa kada kilid sang halintang. Dose tanan ka estatwa sang leon sa anom ka halintang. Wala sing may makapareho sini nga trono sa bisan diin nga ginharian. Ang tanan nga ilimnan ni Haring Solomon puro bulawan, kag ang tanan nga kagamitan sa bahin sang palasyo nga ginatawag Kagulangan sang Lebanon puro man bulawan. Wala ini ginhimo sa pilak kay gamay lang ang bili sang pilak sang panahon ni Solomon. May mga barko man si Solomon nga pangnegosyo10:22 mga barko… pangnegosyo: sa Hebreo, mga barko sang Tarshish. nga nagabiyahe upod sa mga barko ni Hiram. Ini nga mga barko nagapauli isa ka bes sa kada tatlo ka tuig, nga may dala nga mga bulawan, pilak, bangkil sang elepante, kag dalagko kag magagmay nga klase sang mga amo.
Wala sing bisan sin-o nga hari sa kalibutan nga makatupong sa kaalam kag sa manggad ni Haring Solomon. Ang mga tawo sa tanan nga nasyon nagatinguha nga makita si Solomon agod makapamati sila sa kaalam nga ginhatag sang Dios sa iya. Kada tuig, ang kada isa nga nagabisita sa iya may dala nga mga regalo—mga butang nga hinimo halin sa pilak kag bulawan, mga bayo, mga armas, mga panakot, mga kabayo, kag mga mula.10:25 mula: sa English, mule. Ini nga sapat kaanggid sa kabayo.
Nakatipon si Solomon sang 1,400 ka karwahe kag 12,000 ka kabayo. Ginbutang niya ang iban sini sa mga banwa nga bulutangan sang iya mga karwahe, kag ang iban didto sa iya sa Jerusalem. Sang panahon nga siya ang hari, ang pilak sa Jerusalem daw pareho lang ka ordinaryo sa mga bato, kag ang kahoy nga sedro daw pareho kabugana sa ordinaryo nga mga kahoy nga sikomoro sa mga bulobukid sa nakatundan.10:27 mga bulobukid sa nakatundan: sa Hebreo, Shefela. Ang mga kabayo ni Solomon naghalin pa sa Egipto10:28 Egipto: ukon, Muzur, nga isa ka lugar nga malapit sa Cilicia. kag sa Cilicia.10:28 Cilicia: sa Hebreo, Kue. Ginbakal ini sa Cilicia sang iya mga manugbakal sa husto nga bili. Sadto nga tion ang bili sang karwahe nga halin sa Egipto 600 ka bilog nga pilak, kag ang kabayo 150 ka bilog nga pilak. Ginbaligya man ini sang mga tinawo ni Solomon sa tanan nga hari sang mga Hithanon kag sang mga Arameanhon.10:29 Arameanhon: ukon, Syrianhon.
1 Hari 11:1-13
Ang mga Asawa ni Solomon
Madamo nga mga babayi nga indi Israelinhon ang ginhigugma ni Haring Solomon. Luwas sa anak sang hari sang Egipto, may mga asawa pa gid siya nga mga Moabnon, Ammonhon, Edomnon, Sidonhon, kag mga Hithanon. Ginsilingan na nga daan sang Ginoo ang mga Israelinhon nga indi sila magpangasawa ukon magpamana halin sa sina nga mga nasyon, tungod kay ang ila mapangasawa ukon mapamana amo ang magaimpluwensya sa ila sa pagsimba sa iban nga mga dios. Pero naghigugma gihapon si Solomon sa sini nga mga babayi. May 700 ka asawa si Solomon nga mga anak sang mga hari kag mga opisyal, kag may 300 pa gid siya ka mga asawa nga mga suluguon. Ang iya mga asawa amo ang nagpahilayo sa iya sa Dios. Sang tigulang na siya gin-impluwensya siya sang iya mga asawa sa pagsimba sa iban nga mga dios. Indi na maayo ang iya relasyon sa Ginoo nga iya Dios; indi pareho sang iya amay nga si David. Nagsimba siya kay Ashtoret, ang diosa sang mga Sidonhon, kag kay Molec,11:5 Molec: sa Hebreo, Milcom. Amo man sa bersikulo 33. ang makangilil-ad nga dios sang mga Ammonhon. Sa sini nga paagi, naghimo si Solomon sang malain sa panulok sang Ginoo. Wala siya magsunod sing bug-os sa Ginoo; indi pareho sa ginhimo sang iya amay nga si David.
Nagpahimo si Solomon sang simbahan sa mataas nga lugar, sa sidlangan dampi sang Jerusalem, para kay Kemosh, ang makangilil-ad nga dios sang mga Moabnon. Nagpahimo man siya sang simbahan para kay Molec, ang makangilil-ad nga dios sang mga Ammonhon. Ginpahimuan man niya sang mga simbahan ang mga dios-dios sang tanan niya nga asawa nga indi Israelinhon, kag didto sila nagasunog sang mga insenso kag nagahalad para sa ila mga dios-dios.
Naakig ang Ginoo kay Solomon tungod kay nagtalikod siya sa Ginoo, ang Dios sang Israel, nga nagpakita sa iya sing makaduha ka beses. Bisan ginpaandaman na niya si Solomon nga indi magsunod sa iban nga mga dios, wala gihapon magtuman si Solomon sa iya. Gani nagsiling ang Ginoo kay Solomon, “Tungod kay wala mo pagtumana ang akon kasugtanan kag ang akon mga sugo, kuhaon ko sa imo ang imo ginharian kag ihatag ko ini sa isa sa imo mga alagad. Pero tungod sa imo amay nga si David indi ko ini paghimuon samtang buhi ka pa. Himuon ko ini sa panahon na sang paghari sang imo anak. Pero indi ko pagkuhaon ang bug-os nga ginharian sa iya, kundi bilinan ko siya sang isa ka tribo tungod sa akon alagad nga si David kag tungod sa Jerusalem nga akon pinili nga siyudad.”
