1 Mga Hari 9:10-28
Ang Uban pang Gipangbuhat ni Solomon
(2 Cro. 8:1-18)
Pagkahuman sa 20 ka tuig nga pagpatukod ni Solomon sa templo sa Ginoo ug sa iyang palasyo, gihatagan niya ug 20 ka mga lungsod sa Galilea si Hiram nga hari sa Tyre. Gihimo niya kini tungod kay gihatagan siya ni Hiram sa tanang kahoyng sedro ug sipres, ug sa mga bulawan nga iyang gikinahanglan. Apan sa dihang miabot si Hiram sa Galilea gikan sa Tyre aron sa pagtan-aw sa mga lungsod nga gihatag kaniya ni Solomon, wala siya malipay niini. Miingon siya kang Solomon, “Igsoon ko, unsang klaseha sa mga lungsod kining gihatag mo kanako?” Gitawag ni Hiram kadtong mga yutaa ug Cabul,9:13 Cabul: Posible nga ang buot ipasabot niini sa Hebreo, walay pulos. ug mao pa gihapon ang ngalan niini hangtod karon. Nakapadala kaniadto si Hiram kang Solomon ug lima ka toneladang bulawan.
Mao kini ang sugilanon mahitungod sa pagtigom ni Haring Solomon ug mga tawo nga iyang gipugos sa pagtrabaho sa pagpatukod sa templo sa Ginoo ug sa iyang palasyo, sa pagpatambak sa mubong bahin sa lungsod,9:15 mubong bahin sa lungsod: sa Hebreo, Millo. Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto. sa pagpalig-on sa paril sa Jerusalem, ug sa pagpatukod pag-usab sa mga lungsod sa Hazor, Megido, ug Gezer. (Gisulong ug giilog sa Faraon nga hari sa Ehipto kining Gezer. Gisunog niya kini ug gipamatay ang mga lumulupyo niini nga mga Canaanhon. Gihatag niya kini nga lungsod sa iyang anak nga babaye nga naminyo kang Solomon isip gasa sa iyang kasal. Gipatukod pag-usab ni Solomon ang Gezer.) Gipatukod usab niya ang ubos nga bahin sa Bet Horon, ang Baalat, ang Tamar9:18 Tamar: o, Tadmor. nga anaa sa disyerto nga sakop sa iyang yuta, ug ang tanang lungsod nga nahimutangan sa iyang mga bodega, mga karwahe, ug mga kabayo. Gipatukod niya ang tanang gusto niyang ipatukod sa Jerusalem, sa Lebanon, ug sa tanang yuta nga nasakop niya.
May mga dili Israelinhon nga nahibilin sa Israel. Sila mao ang mga kaliwat sa mga Amorihanon, hitihanon, Perisihanon, Hibihanon, ug mga Jebusihanon, nga wala malaglag sa hingpit9:20-21 malaglag sa hingpit: Ang Hebreo nga pulong nga gigamit dinhi nagkahulogan sa mga butang nga gihalad sa Ginoo pinaagi sa paghalad o paglaglag niini. sa mga Israelinhon sa pag-ilog nila sa yuta sa Canaan. Gihimo silang mga ulipon ni Solomon ug gipugos sa pagtrabaho, ug nagpabilin silang ulipon hangtod karon. Apan wala ni Solomon himoang mga ulipon ang bisan kinsa nga Israelinhon. Gihimo hinuon niya silang iyang mga sundalo, mga opisyal, mga pangulo sa mga sundalo, mga komander sa iyang mga tigkarwahe, ug mga tigkabayo. Ang 550 kanila gihimo ni Solomon nga mga opisyal nga tigdumala sa mga trabahante sa iyang mga proyekto.
Sa dihang nahuman na ang palasyo nga gipahimo ni Solomon alang sa iyang asawa nga anak sa hari sa Ehipto,9:24 hari sa Ehipto: sa Hebreo, Faraon. gipabalhin niya didto ang iyang asawa gikan sa Lungsod ni David.9:24 Lungsod ni David: Kini usa ka lugar nga parte sa Jerusalem. Tan-awa usab sa 2 Sam. 5:7 ug 1 Mga Hari 8:1. Pagkahuman gipatambakan niya ang mubong bahin sa lungsod.9:24 mubong bahin sa lungsod: sa Hebreo, Millo. Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto.
Makatulo sa matag tuig, nagahalad si Solomon ug mga halad nga sinunog ug mga halad alang sa maayong relasyon didto sa halaran nga iyang gipahimo alang sa Ginoo. Nagasunog usab siya ug insenso sa presensya sa Ginoo.
Busa nahuman ni Solomon ang pagpatukod sa templo.
Nagpahimo pa gayod si Solomon ug mga barko sa Ezion Geber, duol sa Elat nga sakop sa Edom, sa baybayon sa Pulang Dagat. Nagpadala si Hiram ug mga hanas nga mga marinero aron sa pag-uban sa mga tawo ni Solomon sa paglawig. Milawig sila ngadto sa Ofir, ug sa pagbalik nila may dala silang 16 ka toneladang bulawan, ug gidala nila kini ngadto kang Haring Solomon.
1 Mga Hari 10:1-29
Mibisita ang Rayna sa Sheba kang Haring Solomon
(2 Cro. 9:1-12)
Sa dihang nadunggan sa rayna sa Sheba ang kabantog ni Solomon, nga nakahatag ug dungog sa Ginoo, miadto siya kang Solomon aron sulayan ang kaalam niini pinaagi sa malisod nga mga pangutana. Miabot siya sa Jerusalem uban sa daghan kaayong mga tawo, ug may dala siyang mga kamelyo nga kargado sa mga gasa nga pahumot, bulawan nga labihan kadaghan, ug mahalong mga bato. Sa nagkaatubang na sila ni Solomon, gipangutana niya kini sa tanang gusto niyang ipangutana. Gitubag ni Solomon ang tanan niyang mga pangutana ug wala gayoy butang nga dili ikasaysay ni Solomon ngadto kaniya. Sa dihang napamatud-an sa rayna sa Sheba ang kaalam ni Solomon, ug sa dihang nakita niya ang kaanindot sa palasyo nga gipatukod niini, dili siya makatuo. Mao usab sa dihang nakita niya ang pagkaon sa lamisa sa hari, ang pagdumala sa iyang mga opisyal, ang pag-alagad sa iyang mga sulugoon nga may nindot nga mga uniporme, ang mga tigsilbi sa iyang ilimnon, ug ang mga halad nga sinunog nga iyang gihalad sa templo sa Ginoo.
Miingon siya sa hari, “Tinuod gayod diay ang nadunggan ko didto sa akong nasod bahin sa imong mga binuhatan ug kaalam. Wala ako motuo niini hangtod nga mianhi ako dinhi ug nakita ko kini mismo. Ang tinuod, wala gani katunga sa akong nakita ang akong nadungog. Ang imong kaalam ug bahandi labaw pa sa akong nadunggan. Pagkabulahan sa imong katawhan! Pagkabulahan sa mga opisyal nga nagaalagad kanimo kay kanunay silang makadungog sa imong kaalam. Dalaygon ang Ginoo nga imong Dios, nga nalipay kanimo ug nagbutang kanimo sa trono sa Israel. Tungod sa walay kataposan nga gugma sa Ginoo alang sa Israel, gihimo niya ikaw nga hari aron mapatunhay mo ang hustisya ug katarong.”
Unya gihatagan sa rayna sa Sheba si Haring Solomon ug lima ka toneladang bulawan, daghang mga lamas, ug mahalong mga bato. Wala gayoy nakatupong sa gidaghanon sa lamas nga gihatag sa rayna sa Sheba kang Haring Solomon.
(Ang mga barko ni Hiram nagdala usab kang Haring Solomon ug mga bulawan, daghang kahoyng almug, ug mahalong mga bato, nga gikan tanan sa Ofir. Gigamit sa hari ang mga kahoyng almug sa paghimo ug hagdanan alang sa templo sa Ginoo ug sa palasyo, ug ang uban gihimo nga mga harpa ug mga lira alang sa mga musikero. Mao kadto ang labing maayong mga kahoyng almug nga gidala sa Israel; wala na karoy makita nga sama niadto.10:12 Mao kadto… sama niadto: o, Wala na gayoy makatupong sa gidaghanon sa mga kahoy nga almug nga gidala sa Israel; dili na makita karon ang sama niadto kadaghan.)
Gihatag ni Haring Solomon sa rayna sa Sheba ang tanan nga gipangayo niini, walay labot sa mga gasa nga gihatag ni Solomon kaniya. Pagkahuman, mipauli ang rayna sa iyang dapit uban sa iyang mga tawo.
Ang Bahandi ni Solomon
(2 Cro. 9:13-28)
Matag tuig magdawatan si Solomon ug 25 ka toneladang bulawan, walay labot sa mga buhis nga gikan sa mga negosyante, sa tanang hari sa Arabia, ug sa mga gobernador sa Israel.
Nagpahimo si Haring Solomon ug 200 ka dagkong mga taming nga ang kada usa nahaklapan ug pito ka kilong bulawan. Nagpahimo usab siyag 300 ka gagmayng mga taming nga hinimo sa sinalsal nga bulawan. Mga duha ka kilong bulawan ang nagamit alang sa matag usa. Gipabutang niya kining tanan didto sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon.
Nagpahimo usab ang hari ug usa ka dakong trono nga hinimo gikan sa bangkil sa elepante, ug gihaklapan kinig purong bulawan. May unom ka ang-ang ang trono, ug lingin ang likod niini. May patonganan sa bukton ang isigka-kilid sa trono ug tapad niini adunay estatuwa sa liyon nga nagtindog. Aduna usay estatuwa sa liyon sa kada kilid sa matag ang-ang. 12 tanan ka estatuwa sa liyon sa unom ka ang-ang. Wala gayoy sama niini sa bisan asa nga gingharian. Ang tanang imnanan ni Haring Solomon pulos bulawan, ug ang tanang kagamitan sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon pulos usab bulawan. Walay mga butang nga hinimo gikan sa plata kay wala kaayoy bili ang plata sa panahon ni Solomon. May mga barko usab si Solomon nga gipahimo sa Tarshish nga magbiyahian uban sa mga barko ni Hiram. Modunggo kini makausa sa matag tulo ka tuig nga may dalang mga bulawan, pilak, bangkil sa elepante, ug dagko ug gagmay nga klase sa mga unggoy.
Si Haring Solomon nahimong labing adunahan ug labing maalamon sa tanang mga hari sa kalibotan. Ang mga katawhan sa tanang nasod nagtinguha nga ikaatubang si Solomon aron makapamati sila sa kaalam nga gihatag sa Dios kaniya. Matag tuig, ang kada usa nga mobisita kaniya magdala ug mga gasa—mga butang nga hinimo sa plata ug bulawan, mga bisti, mga armas, mga pahumot, mga kabayo, ug mga mula.
Nakatigom si Solomon ug 1,400 ka mga karwahe ug 12,000 ka mga kabayo. Gibutang niya ang uban niini sa mga lungsod nga butanganan sa iyang mga karwahe, ug ang uban didto kaniya sa Jerusalem. Sa panahon nga siya ang hari, ang plata daw sama kaabunda sa mga bato didto sa Jerusalem, ug ang mga kahoyng sedro sama kaabunda sa mga ordinaryo nga mga kahoy nga sikomoro sa kabungtoran sa kasadpan.10:27 kabungtoran sa kasadpan: sa Hebreo, Shefela. Ang mga kabayo ni Solomon naggikan pa sa Ehipto10:28 Ehipto: o, Muzur, usa ka lugar nga duol sa Cilicia. ug sa Cilicia.10:28 Cilicia: sa Hebreo, Kue. Posible nga usa ka ngalan sa Cilicia. Gipalit kini gikan sa Cilicia sa iyang mga tigpamalit sa husto nga kantidad. Niadtong panahona ang kantidad sa karwahe nga gikan sa Ehipto 600 ka buok nga plata, ug ang kabayo 150 ka buok nga pilak. Gibaligya usab kini ngadto sa mga hari sa mga hitihanon ug mga Aramehanon.10:29 Aramehanon: o, Syrianhon.
1 Mga Hari 11:1-13
Ang mga Asawa ni Solomon
Daghang mga babaye nga dili Israelinhon ang gihigugma ni Haring Solomon. Gawas sa anak sa hari sa Ehipto, may mga asawa pa gayod siyang mga Moabihanon, Amonihanon, Edomihanon, Sidonhon, ug mga hitihanon. Giingnan nang daan sa Ginoo ang mga Israelinhon nga dili sila makigminyo gikan niana nga mga nasod, tungod kay ang ilang maminyoan modala unya kanila sa pagsimba sa ubang mga dios. Apan gihigugma gihapon ni Solomon kining mga babayhana. May 700 ka asawa si Solomon nga mga anak sa mga hari ug mga opisyal, ug may lain pa gayong 300 ka mga puyopuyo nga sulugoon. Ug kining iyang mga asawa mao ang nagpahilayo kaniya sa Dios. Sa natigulang na siya nadala siya sa iyang mga asawa sa pagsimba sa ubang mga dios. Nawala na ang iyang maayo nga relasyon sa Ginoo nga iyang Dios; dili sama sa iyang amahan nga si David. Misimba siya kang Ashtarot, ang diosa sa mga Sidonhon, ug kang Molec,11:5 Molec: sa literal, Milcom. Mao usab sa bersikulo 33. ang ngil-ad nga dios sa mga Amonihanon. Ug tungod niini, gihimo ni Solomon ang daotan atubangan sa Ginoo. Wala siya mosunod sa hingpit sa Ginoo; dili sama sa gihimo sa iyang amahan nga si David.
Nagpahimo si Solomon ug simbahanan diha sa habog nga dapit, sa sidlakang bahin sa Jerusalem alang kang Kemosh, ang ngil-ad nga dios sa mga Moabihanon, ug alang kang Molec, ang ngil-ad nga dios sa mga Amonihanon. Gipahimoan usab niya ug mga simbahanan ang mga dios sa tanan niyang mga asawa nga dili Israelinhon, ug didto nagsunog sila ug mga insenso ug naghalad ngadto sa ilang mga dios.
Nasuko ang Ginoo kang Solomon tungod kay nagpahilayo siya sa Ginoo, ang Dios sa Israel, nga nagpakita kaniya sa makaduha ka higayon. Bisan ug gipahimangnoan na niya si Solomon nga dili mosunod sa ubang mga dios, wala gihapon motuman si Solomon kaniya. Busa miingon ang Ginoo kang Solomon, “Tungod kay wala mo tumana ang akong kasabotan ug ang akong mga sugo, kuhaon ko gikan kanimo ang imong gingharian ug ihatag ko kini sa imong mga alagad. Apan tungod sa imong amahan nga si David dili ko kini buhaton samtang buhi ka pa. Buhaton ko kini sa panahon nga ang imo nang anak ang maghari. Apan dili ko kuhaon ang tibuok gingharian gikan kaniya; binlan ko siya ug usa ka tribo tungod sa akong alagad nga si David ug tungod sa Jerusalem nga akong pinili nga siyudad.”
