Matthew 23 – NIV & HLGN

New International Version

Matthew 23:1-39

A Warning Against Hypocrisy

1Then Jesus said to the crowds and to his disciples: 2“The teachers of the law and the Pharisees sit in Moses’ seat. 3So you must be careful to do everything they tell you. But do not do what they do, for they do not practice what they preach. 4They tie up heavy, cumbersome loads and put them on other people’s shoulders, but they themselves are not willing to lift a finger to move them.

5“Everything they do is done for people to see: They make their phylacteries23:5 That is, boxes containing Scripture verses, worn on forehead and arm wide and the tassels on their garments long; 6they love the place of honor at banquets and the most important seats in the synagogues; 7they love to be greeted with respect in the marketplaces and to be called ‘Rabbi’ by others.

8“But you are not to be called ‘Rabbi,’ for you have one Teacher, and you are all brothers. 9And do not call anyone on earth ‘father,’ for you have one Father, and he is in heaven. 10Nor are you to be called instructors, for you have one Instructor, the Messiah. 11The greatest among you will be your servant. 12For those who exalt themselves will be humbled, and those who humble themselves will be exalted.

Seven Woes on the Teachers of the Law and the Pharisees

13“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You shut the door of the kingdom of heaven in people’s faces. You yourselves do not enter, nor will you let those enter who are trying to. 1423:14 Some manuscripts include here words similar to Mark 12:40 and Luke 20:47.

15“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You travel over land and sea to win a single convert, and when you have succeeded, you make them twice as much a child of hell as you are.

16“Woe to you, blind guides! You say, ‘If anyone swears by the temple, it means nothing; but anyone who swears by the gold of the temple is bound by that oath.’ 17You blind fools! Which is greater: the gold, or the temple that makes the gold sacred? 18You also say, ‘If anyone swears by the altar, it means nothing; but anyone who swears by the gift on the altar is bound by that oath.’ 19You blind men! Which is greater: the gift, or the altar that makes the gift sacred? 20Therefore, anyone who swears by the altar swears by it and by everything on it. 21And anyone who swears by the temple swears by it and by the one who dwells in it. 22And anyone who swears by heaven swears by God’s throne and by the one who sits on it.

23“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You give a tenth of your spices—mint, dill and cumin. But you have neglected the more important matters of the law—justice, mercy and faithfulness. You should have practiced the latter, without neglecting the former. 24You blind guides! You strain out a gnat but swallow a camel.

25“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You clean the outside of the cup and dish, but inside they are full of greed and self-indulgence. 26Blind Pharisee! First clean the inside of the cup and dish, and then the outside also will be clean.

27“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You are like whitewashed tombs, which look beautiful on the outside but on the inside are full of the bones of the dead and everything unclean. 28In the same way, on the outside you appear to people as righteous but on the inside you are full of hypocrisy and wickedness.

29“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You build tombs for the prophets and decorate the graves of the righteous. 30And you say, ‘If we had lived in the days of our ancestors, we would not have taken part with them in shedding the blood of the prophets.’ 31So you testify against yourselves that you are the descendants of those who murdered the prophets. 32Go ahead, then, and complete what your ancestors started!

33“You snakes! You brood of vipers! How will you escape being condemned to hell? 34Therefore I am sending you prophets and sages and teachers. Some of them you will kill and crucify; others you will flog in your synagogues and pursue from town to town. 35And so upon you will come all the righteous blood that has been shed on earth, from the blood of righteous Abel to the blood of Zechariah son of Berekiah, whom you murdered between the temple and the altar. 36Truly I tell you, all this will come on this generation.

37“Jerusalem, Jerusalem, you who kill the prophets and stone those sent to you, how often I have longed to gather your children together, as a hen gathers her chicks under her wings, and you were not willing. 38Look, your house is left to you desolate. 39For I tell you, you will not see me again until you say, ‘Blessed is he who comes in the name of the Lord.’23:39 Psalm 118:26

Ang Pulong Sang Dios

Mateo 23:1-39

Mag-andam sa mga Pariseo kag sa mga Manunudlo sang Kasuguan

(Mar. 12:38-39; Luc. 11:43, 46; 20:45-46)

1Dayon naghambal si Jesus sa mga tawo kag sa iya mga sumulunod. 2Siling niya, “Ang mga manunudlo sang Kasuguan kag mga Pariseo amo ang ginsaligan nga magsaysay sang Kasuguan ni Moises. 3Gani tumana ninyo ang ila ginatudlo sa inyo, pero indi kamo magsunod sang ila ginahimo tungod kay lain ang ila ginahimo sang sa ila ginahambal. 4Nagahimo sila sang mga mabudlay nga mga pagsulundan para sa mga tawo, pero wala sila nagabulig bisan diutay lang agod matuman ang ila ginsugo.23:4 pero… ginsugo: ukon, pero sila mismo wala nagatinguha bisan gamay lang sa pagtuman sa sini nga mga pagsulundan. 5Ang tanan nga ginahimo nila pakita-kita lang sa mga tawo. Ginapalapad nila ang mga kahon-kahon nga bulutangan sang mga ginpili nga mga pulong halin sa Kasulatan nga ila ginabugkos sa ila agtang kag sa ila butkon. Kag ginapalaba pa nila ang mga gaway-gaway23:5 gaway-gaway: sa English, tassel. Tan-awa sa Num. 15:37-39 kag Deu. 22:12. sa punta sang ila mga bayo agod silingon nga mga diosnon gid sila. 6Sa mga punsyon kag sa mga simbahan, gusto gid nila nga magpungko sa mga pulungkuan nga para sa mga dungganon. 7Sa mga lugar nga madamo sang tawo,23:7 mga lugar nga madamo sang tawo: sa literal, mga merkado. gusto nila nga tahuron sila kag tawgon nga mga ‘Manunudlo.’ 8Pero kamo inyo, indi dapat magpatawag nga ‘Manunudlo,’ kay mag-ulutod kamo kag isa lang ang inyo manunudlo. 9Indi man kamo magtawag ‘Amay’ sa bisan kay sin-o diri sa duta, kay isa lang gid ang inyo Amay, ang Amay nga ara sa langit. 10Kag indi kamo magpatawag, ‘Agalon,’23:10 Agalon: ukon, Maestro; ukon, Lider. kay isa lang ang inyo agalon kag siya amo ang Cristo. 11Kon sin-o sa inyo ang nagaalagad sa iya kaupod amo ang labaw sa tanan. 12Ang nagapakataas sang iya kaugalingon paubuson sang Dios. Pero ang nagapaubos sang iya kaugalingon pataason sang Dios.”

Ginapakamalaot sang Dios ang Ila Pagkahipokrito

(Mar. 12:40; Luc. 11:39-42, 44, 52; 20:47)

13“Kaluluoy kamo nga mga manunudlo sang Kasuguan kag mga Pariseo, kamo nga mga hipokrito!23:13 mga hipokrito: buot silingon, ang ila pagtuo sa Dios pakita-kita lang. Ginabalabagan ninyo ang mga tawo nga magpasakop sa paghari sang Dios. Kamo mismo indi magpasakop, kag ginapunggan pa ninyo ang mga tawo nga nagatinguha nga magpasakop.

[14“Kaluluoy kamo nga mga manunudlo sang Kasuguan kag mga Pariseo, kamo nga mga hipokrito! Ang inyo pagtuo sa Dios pakita-kita lang. Ginaubos ninyo kuha ang mga pagkabutang sang mga balo nga babayi, kag ginatabon-tabunan lang ninyo ang inyo ginahimo paagi sa malawig nga mga pagpangamuyo. Gani mas dako ang silot nga inyo pagabatunon!]

15“Kaluluoy kamo nga mga manunudlo sang Kasuguan kag mga Pariseo, kamo nga mga hipokrito! Nagakadto kamo sa bisan diin nga lugar kag nagatabok pa sa mga dagat agod makomberter ninyo ang bisan isa lang ka tawo sa inyo relihiyon. Pero kon makomberter na ninyo ginahimo ninyo siya nga sobra pa sa inyo kalain kag bagay gid sa impyerno. 16Kaluluoy kamo nga mga bulag nga manugtuytoy. Nagatudlo kamo nga, ‘Kon ang tawo magsumpa sa templo, indi kinahanglan nga tumanon niya ang iya ginsumpa. Pero kon magsumpa siya sa bulawan didto sa templo, kinahanglan tumanon gid niya ang iya ginsumpa.’ 17Buang-buang kag bulag kamo. Diin ang mas importante, ang bulawan ukon ang templo nga nagapabalaan sa bulawan? 18Nagatudlo man kamo nga ‘kon ang tawo magsumpa sa halaran, indi kinahanglan nga tumanon niya ang iya ginsumpa. Pero kon magsumpa siya sa halad nga ara sa halaran kinahanglan tumanon gid niya ang iya ginsumpa.’ 19Mga bulag gid kamo! Diin ang mas importante, ang halad ukon ang halaran nga nagapabalaan sa halad? 20Amo ina nga kon ang tawo magsumpa sa halaran, nagasumpa siya sa halaran kag sa tanan nga halad sa halaran. 21Kag kon ang tawo magsumpa sa templo, nagasumpa siya sa templo kag sa Dios nga nagapuyo didto. 22Kag kon ang tawo magsumpa sa langit, nagasumpa siya sa trono sang Dios, kag sa Dios nga nagapungko didto.

23“Kaluluoy kamo nga mga manunudlo sang Kasuguan kag mga Pariseo, kamo nga mga hipokrito! Nagahatag kamo sa Dios sang inyo ikanapulo bisan sa mga panakot sa pagkaon, pero ginabaliwala ninyo ang mas importante nga mga sugo parte sa matarong nga pagkabuhi, pagkamaluluy-on, kag pagkamasaligan. Maghatag kamo sang inyo ikanapulo pero indi ninyo pag-ibaliwala ang mas importante nga mga sugo. 24Bulag gid kamo nga mga manunudlo. Sa sining ginahimo ninyo pareho lang nga nagasala kamo sang sapat-sapat sa inyo ilimnon, pero ginatulon ninyo ang mas dako pa nga sapat pareho sa kamelyo.23:24 sapat-sapat… kamelyo: Ang iban nga mga sapat-sapat kag mga sapat pareho sang kamelyo ginakabig sang mga Judio nga mahigko.

25“Kaluluoy kamo nga mga manunudlo sang Kasuguan kag mga Pariseo, kamo nga mga hipokrito! Kay ginahugasan ninyo ang sa guwa lang nga bahin sang tasa kag pinggan bilang ritual, pero ang sa sulod ninyo puno sang kadalok kag kaibog.23:25 pero… kaibog: ukon, pero ang sa sulod sini puno sang mga butang nga nakuha ninyo tungod sang inyo kadalok kag kaibog. 26Bulag kamo nga mga Pariseo! Tinlui ninyo anay ang sa sulod nga bahin sang tasa kag pinggan, kag ang sa guwa mangin matinlo man.23:26 Tinlui… matinlo man: buot silingon, Dapat mangin matinlo ang inyo mga hunahuna, kag mangin matinlo man ang inyo mga ginahimo kag ginahambal.

27“Kaluluoy kamo nga mga manunudlo sang Kasuguan kag mga Pariseo, kamo nga mga hipokrito! Pareho kamo sa mga lulubngan nga ginpintahan sang puti kag matahom tulukon sa guwa, pero sa sulod puro lang tul-an sang patay kag iban pa nga mahigko nga mga butang. 28Pareho gid kamo sina kay kon tulukon kamo sang mga tawo daw husto man ang inyo ginahimo pero ang matuod, puro pakita-kita lang, kay sa sulod sang inyo tagipusuon malaot gid kamo.”

Gintagna ni Jesus nga Silutan Sila

(Luc. 11:47-51)

29“Kaluluoy kamo nga mga manunudlo sang Kasuguan kag mga Pariseo, kamo nga mga hipokrito! Ginapakay-o ninyo sing maayo kag ginapatahom ang lulubngan sang mga matarong kag mga propeta, 30kag nagasiling kamo, ‘Kon buhi kami sang tiyempo sang amon mga katigulangan, wala kami magpatay sang mga propeta pareho sang ila ginhimo.’ 31Gani, ginaako ninyo nga mga kaliwat kamo sang mga tawo nga nagpamatay sang mga propeta.23:31 Bilang kaliwat napanubli nila ang ila malain nga ugali. 32Sige, tapusa ninyo ang ginsuguran sang inyo mga katigulangan! 33Pareho kamo sa mga man-og, mga kaliwat kamo sang mga dalitan nga mga man-og. Indi gid kamo makapalagyo sa silot sa impyerno. 34Gani pamati kamo! Magapadala ako sa inyo sang mga propeta kag maalam nga mga tawo kag mga manunudlo. Ang iban sa ila pamatyon ninyo. Ipalansang ninyo sila sa krus. Kag ang iban hanuton ninyo sa inyo mga simbahan. Kag kon bisan diin nga lugar sila magpalagyo lagson ninyo. 35Amo ina nga silutan kamo sa inyo pagpamatay sa tanan nga tawo nga matarong halin kay Abel hasta kay Zacarias nga anak ni Barakia, nga inyo ginpatay sa tunga sang templo kag sang halaran. 36Sa pagkamatuod, kamo nga mga tawo sa sini nga henerasyon amo ang manabat sa sining tanan nga sala.”

Nagkasubo si Jesus sa mga Taga-Jerusalem

(Luc. 13:34-35)

37“Kamo nga mga taga-Jerusalem, ngaa ginabato ninyo kag ginapamatay ang mga propeta nga ginpadala sang Dios sa inyo? Permi ko ginahandom nga tipunon kamo kag atipanon pareho sang munga nga nagatipon sang iya mga piso sa idalom sang iya mga pakpak, pero indi kamo gusto sini! 38Karon, bahala kamo sa inyo kaugalingon. 39Kay indi na gid ninyo ako makita hasta sa pag-abot sang adlaw nga magasiling kamo, ‘Ginapakamaayo sang Ginoo ang iya pinadala.’ ”23:39 ang iya pinadala: sa literal, ang nagakari sa ngalan sang Ginoo. 23:39 Salmo 118:26.