Proverbs 8 – NIV & HLGN

New International Version

Proverbs 8:1-36

Wisdom’s Call

1Does not wisdom call out?

Does not understanding raise her voice?

2At the highest point along the way,

where the paths meet, she takes her stand;

3beside the gate leading into the city,

at the entrance, she cries aloud:

4“To you, O people, I call out;

I raise my voice to all mankind.

5You who are simple, gain prudence;

you who are foolish, set your hearts on it.8:5 Septuagint; Hebrew foolish, instruct your minds

6Listen, for I have trustworthy things to say;

I open my lips to speak what is right.

7My mouth speaks what is true,

for my lips detest wickedness.

8All the words of my mouth are just;

none of them is crooked or perverse.

9To the discerning all of them are right;

they are upright to those who have found knowledge.

10Choose my instruction instead of silver,

knowledge rather than choice gold,

11for wisdom is more precious than rubies,

and nothing you desire can compare with her.

12“I, wisdom, dwell together with prudence;

I possess knowledge and discretion.

13To fear the Lord is to hate evil;

I hate pride and arrogance,

evil behavior and perverse speech.

14Counsel and sound judgment are mine;

I have insight, I have power.

15By me kings reign

and rulers issue decrees that are just;

16by me princes govern,

and nobles—all who rule on earth.8:16 Some Hebrew manuscripts and Septuagint; other Hebrew manuscripts all righteous rulers

17I love those who love me,

and those who seek me find me.

18With me are riches and honor,

enduring wealth and prosperity.

19My fruit is better than fine gold;

what I yield surpasses choice silver.

20I walk in the way of righteousness,

along the paths of justice,

21bestowing a rich inheritance on those who love me

and making their treasuries full.

22“The Lord brought me forth as the first of his works,8:22 Or way; or dominion8:22 Or The Lord possessed me at the beginning of his work; or The Lord brought me forth at the beginning of his work

before his deeds of old;

23I was formed long ages ago,

at the very beginning, when the world came to be.

24When there were no watery depths, I was given birth,

when there were no springs overflowing with water;

25before the mountains were settled in place,

before the hills, I was given birth,

26before he made the world or its fields

or any of the dust of the earth.

27I was there when he set the heavens in place,

when he marked out the horizon on the face of the deep,

28when he established the clouds above

and fixed securely the fountains of the deep,

29when he gave the sea its boundary

so the waters would not overstep his command,

and when he marked out the foundations of the earth.

30Then I was constantly8:30 Or was the artisan; or was a little child at his side.

I was filled with delight day after day,

rejoicing always in his presence,

31rejoicing in his whole world

and delighting in mankind.

32“Now then, my children, listen to me;

blessed are those who keep my ways.

33Listen to my instruction and be wise;

do not disregard it.

34Blessed are those who listen to me,

watching daily at my doors,

waiting at my doorway.

35For those who find me find life

and receive favor from the Lord.

36But those who fail to find me harm themselves;

all who hate me love death.”

Ang Pulong Sang Dios

Hulubaton 8:1-36

Ginadayaw ang Kaalam

1Ang kaalam kag pag-intiendi pareho sa tawo nga nagawali. 2Nagatindog siya sa mataas nga mga lugar sa kilid sang dalan, sa mga ginsang-an sang mga dalan, 3sa mga puwertahan sang siyudad, kag sa mga alagyan. Kag nagawali siya sing mabaskog,

4“Tanan kamo nga katawhan, nagapakighambal ako sa inyo.

5Kamo nga mga wala sing alam, magmaalamon kamo.

Kamo nga mga buang-buang, maghangop kamo.

6Pamati kamo sa akon ginahambal, kay mapuslanon ini kag husto.

7Matuod gid ang akon ginahambal kag ginakangil-aran ko ang maghambal sing malain.

8Matarong ang tanan ko nga ginahambal kag wala ako nagahambal sang binutig ukon dinaya.

9Maathag ini tanan kag wala sing sayop sa mga tawo nga may pag-intiendi.

10Palabiha ang kaalam kag ang pagtadlong ko sa imo pamatasan sang sa pilak kag bulawan.

11Kay ang kaalam mas bilidhon pa sang sa malahalon nga mga bato kag wala gid sing bisan ano nga butang nga imo ginahandom nga makatupong sini.

12Ako, nga amo ang kaalam, nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi, kag nahibaluan ko magdesisyon sing husto.

13Ang nagatahod sa Ginoo nagakaugot sa malaot. Ginakaugtan ko ang pagpabugal, ang pagpakamatinaas-taason, ang malaot nga pagginawi, kag ang pagbinutig.

14Maayo ako maglaygay kag may husto nga kaalam. May pag-intiendi ako kag gahom.

15Paagi sa akon makadumala ang mga hari, kag makahimo ang mga pangulo sang matarong nga mga kasuguan.

16Paagi sa akon makadumala ang mga manugdumala kag mga opisyal—ang tanan nga nagadumala sing matarong.8:16 mga opisyal… matarong: sa Septuagint kag sa iban nga mga kopya sang Hebreo, mga opisyal nga nagadumala sa kalibutan.

17Ginahigugma ko ang mga nagahigugma sa akon;

ang mga nagapangita sa akon makakita sa akon.

18Makahatag ako sang manggad, dungog, kauswagan kag kadalag-an nga nagapadayon.

19Ang makuha sa akon mas bilidhon pa sang sa puro gid nga bulawan ukon pilak.

20Ginasunod ko ang matarong kag husto.

21Ang nagahigugma sa akon hatagan ko sang manggad;

pun-on ko ang ginataguan nila sang manggad.

22Sang una pa nga daan kaupod8:22 kaupod: ukon, gintuga. na ako sang Ginoo antes niya gintuga ang tanan.

23-26Ginbuot niya nga ara na ako halin pa sang una.8:23-26 Ginbuot… una: ukon, Ginporma niya ako sang dugay na.

Ara na ako sang wala pa ang kalibutan: ang dagat, ang mga tuburan, ang mga bukid, ang mga kaumahan, kag bisan pa ang mga yab-ok.

27Ara na ako sang pagtuga niya sang langit,

sang pagbutang niya sang daw tinabuan sang langit kag sang duta,8:27 daw tinabuan sang langit kag sang duta: sa English, horizon.

28sang pagtuga niya sang mga panganod,

sang pagpatubod niya sang mga tuburan sa kadadalman,

29sang pagbutang niya sang dulunan sang dagat agod indi ini maglapaw,

kag sang pagbutang niya sang mga pundasyon sang kalibutan.

30Pareho ako sa isa ka arkitekto8:30 arkitekto: ukon, gamay nga bata; ukon, masaligan nga abyan. sa tupad sang Ginoo.

Ako ang iya kalipayan adlaw-adlaw, kag malipayon ako permi sa iya presensya.

31Nagakalipay ako sa kalibutan nga iya gintuga kag sa mga katawhan.

32Gani karon mga anak, pamatii ninyo ako,

kay bulahan ang mga nagasunod sa akon mga ginasiling.

33Pamatii ninyo ang mga pagtadlong ko sa inyo pamatasan agod mangin maalamon kamo;

kag indi gid ninyo ini pagkalimti.

34Bulahan ang tawo nga permi nagabantay kag nagahulat sa pagpamati sa akon.

35Kay ang tawo nga nagapangita sa akon makaangkon sang maayo kag malawig nga kabuhi,

kag pakamaayuhon siya sang Ginoo.

36Pero ang tawo nga wala nagapangita sa akon, ginahalitan lang niya ang iya kaugalingon.

Ang tanan nga akig sa akon naluyag sang kamatayon.”