Exodus 23 – NIV & HLGN

New International Version

Exodus 23:1-33

Laws of Justice and Mercy

1“Do not spread false reports. Do not help a guilty person by being a malicious witness.

2“Do not follow the crowd in doing wrong. When you give testimony in a lawsuit, do not pervert justice by siding with the crowd, 3and do not show favoritism to a poor person in a lawsuit.

4“If you come across your enemy’s ox or donkey wandering off, be sure to return it. 5If you see the donkey of someone who hates you fallen down under its load, do not leave it there; be sure you help them with it.

6“Do not deny justice to your poor people in their lawsuits. 7Have nothing to do with a false charge and do not put an innocent or honest person to death, for I will not acquit the guilty.

8“Do not accept a bribe, for a bribe blinds those who see and twists the words of the innocent.

9“Do not oppress a foreigner; you yourselves know how it feels to be foreigners, because you were foreigners in Egypt.

Sabbath Laws

10“For six years you are to sow your fields and harvest the crops, 11but during the seventh year let the land lie unplowed and unused. Then the poor among your people may get food from it, and the wild animals may eat what is left. Do the same with your vineyard and your olive grove.

12“Six days do your work, but on the seventh day do not work, so that your ox and your donkey may rest, and so that the slave born in your household and the foreigner living among you may be refreshed.

13“Be careful to do everything I have said to you. Do not invoke the names of other gods; do not let them be heard on your lips.

The Three Annual Festivals

14“Three times a year you are to celebrate a festival to me.

15“Celebrate the Festival of Unleavened Bread; for seven days eat bread made without yeast, as I commanded you. Do this at the appointed time in the month of Aviv, for in that month you came out of Egypt.

“No one is to appear before me empty-handed.

16“Celebrate the Festival of Harvest with the firstfruits of the crops you sow in your field.

“Celebrate the Festival of Ingathering at the end of the year, when you gather in your crops from the field.

17“Three times a year all the men are to appear before the Sovereign Lord.

18“Do not offer the blood of a sacrifice to me along with anything containing yeast.

“The fat of my festival offerings must not be kept until morning.

19“Bring the best of the firstfruits of your soil to the house of the Lord your God.

“Do not cook a young goat in its mother’s milk.

God’s Angel to Prepare the Way

20“See, I am sending an angel ahead of you to guard you along the way and to bring you to the place I have prepared. 21Pay attention to him and listen to what he says. Do not rebel against him; he will not forgive your rebellion, since my Name is in him. 22If you listen carefully to what he says and do all that I say, I will be an enemy to your enemies and will oppose those who oppose you. 23My angel will go ahead of you and bring you into the land of the Amorites, Hittites, Perizzites, Canaanites, Hivites and Jebusites, and I will wipe them out. 24Do not bow down before their gods or worship them or follow their practices. You must demolish them and break their sacred stones to pieces. 25Worship the Lord your God, and his blessing will be on your food and water. I will take away sickness from among you, 26and none will miscarry or be barren in your land. I will give you a full life span.

27“I will send my terror ahead of you and throw into confusion every nation you encounter. I will make all your enemies turn their backs and run. 28I will send the hornet ahead of you to drive the Hivites, Canaanites and Hittites out of your way. 29But I will not drive them out in a single year, because the land would become desolate and the wild animals too numerous for you. 30Little by little I will drive them out before you, until you have increased enough to take possession of the land.

31“I will establish your borders from the Red Sea23:31 Or the Sea of Reeds to the Mediterranean Sea,23:31 Hebrew to the Sea of the Philistines and from the desert to the Euphrates River. I will give into your hands the people who live in the land, and you will drive them out before you. 32Do not make a covenant with them or with their gods. 33Do not let them live in your land or they will cause you to sin against me, because the worship of their gods will certainly be a snare to you.”

Ang Pulong Sang Dios

Exodus 23:1-33

Hustisya kag Kaluoy

1“Indi kamo magbalita sang kabutigan. Indi kamo magbulig sa malaot nga tawo paagi sa pagsaksi sing butig. 2Indi kamo magsunod sa kadam-an sa paghimo sing malain. Kon magsaksi kamo sa korte, indi ninyo pagtikua ang hustisya tungod gusto mo lang magsunod sa kadam-an. 3Indi ninyo pagpaburi ang mga imol sa ila kaso.

4“Kon makita ninyo nga nakabuhi ang baka ukon asno sang inyo kaaway, dapat iuli ninyo ini sa iya. 5Kon makita ninyo nga natumba ang asno sang inyo kaaway tungod sa kabug-at sang iya sini karga, indi lang ninyo ini pagpabay-an kundi buligan ninyo nga makatindog.

6“Siguraduha ninyo nga mahatagan sang hustisya ang mga imol sa ila kaso. 7Indi kamo mag-akusar sing binutig. Indi ninyo pagpatya ang matarong o inosente nga mga tawo, kay silutan ko gid ang bisan sin-o nga maghimo sini.

8“Indi kamo magbaton sang lagay, kay ang lagay makabulag sa mga tawo sa kamatuoran, kag makahalit ini sa kinamatarong sang mga inosente.

9“Indi ninyo pagpigusa ang mga dumuluong,23:9 mga dumuluong: buot silingon, mga indi Israelinhon nga mga pumuluyo sang Israel. kay kamo mismo nakahibalo kon ano ang balatyagon sang isa ka dumuluong, kay mga dumuluong man kamo sadto anay sa Egipto.

Ang Adlaw kag Tuig nga Inugpahuway

10“Sa sulod sang anom ka tuig makatanom kamo kag makaani sa inyo duta. 11Pero sa ikapito nga tuig indi ninyo ini pagtamnan. Kon may magtubo nga tanom sa inyo duta, pabay-i lang ninyo ang mga imol nga makakuha sang pagkaon sa mga tanom, kag ang mabilin ipakaon sa talunon nga mga sapat. Amo man sini ang inyo himuon sa inyo mga talamnan sang ubas kag sa inyo mga talamnan sang olibo.

12“Mag-obra kamo sa sulod sang anom ka adlaw, pero sa ikapito nga adlaw magpahuway kamo agod makapahuway man ang inyo mga baka kag mga asno, kag pati ang inyo mga ulipon kag ang mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo. 13Tumana ninyo sing maayo ining tanan nga ginsiling ko sa inyo. Indi kamo magpangamuyo sa iban nga mga dios ukon bisan magsambit sang ila ngalan.

Ang Tatlo ka Tuigan nga Piesta

(Exo. 34:18-26; Deu. 16:1-17)

14“Magsaulog kamo sang tatlo ka piesta kada tuig para sa akon kadungganan. 15Sauluga ninyo ang Piesta sang Tinapay nga Wala sing Inugpahabok. Suno sa ginsugo ko na sa inyo, magkaon kamo sang tinapay nga wala sing inugpahabok sa sulod sang pito ka adlaw. Himua ninyo ini sa gintalana nga tion sa bulan sang Abib, kay amo ina nga bulan nga nagguwa kamo sa Egipto. Ang kada isa dapat magdala sa akon sang halad sa sina nga tion. 16Sauluga man ninyo ang Piesta sang Pag-ani paagi sa pagdala sa akon sang nahauna nga patubas sang inyo mga uma. Sauluga man ninyo ang Piesta sang Katapusan nga Ani sa katapusan sang tuig, kon magtipon na kamo sang mga patubas sang inyo mga uma. 17Ang inyo mga lalaki dapat magtambong sa sini nga mga piesta kada tuig sa pagsimba sa akon, ang Ginoo nga inyo Agalon. 18Indi kamo maghalad sang dugo sa akon kaupod sang tinapay nga may inugpahabok. Ang tambok sang sapat nga inyo ginhalad sa akon sa piesta indi ninyo pag-ibilin pagkaaga.

19“Dal-a ninyo sa templo sang Ginoo nga inyo Dios ang pinakamaayo nga parte sang nahauna ninyo nga patubas.

“Indi ninyo paglutua ang tinday nga kanding sa gatas sang iya inang.

20“Karon, ginapadala ko ang anghel sa pagbantay kag sa pagtuytoy sa inyo sa lugar nga ginpreparar ko. 21Pamati kamo sa iya kag tumana ang iya ginasiling. Indi kamo magrebelde sa iya. Kay ang tanan nga iya ginahimo, ginahimo niya sa akon ngalan kag indi niya pag-ibaliwala ang inyo mga sala.23:21 indi niya pag-ibaliwala ang inyo mga sala: ukon, indi niya pagpatawaron ang inyo mga sala. 22Kon magpamati lang kamo sing maayo sa iya ginasiling kag himuon ang tanan ko nga ginasiling, kontrahon ko ang inyo mga kaaway. 23Pangunahan kamo sang akon anghel kag dal-on niya kamo sa duta sang mga Amornon, Hithanon, Periznon, Canaanhon, Hivhanon, kag Jebusnon, kag pagalaglagon ko sila. 24Indi kamo magsimba ukon mag-alagad sa ila mga dios-dios, ukon magsunod sa ila mga ginahimo. Laglaga ninyo sing bug-os ang ila mga dios-dios, kag rumpaga ang ila handumanan nga mga bato. 25Simbaha ninyo ako, ang Ginoo nga inyo Dios, kag hatagan ko kamo sang bugana nga pagkaon kag tubig. Ayuhon ko ang inyo mga balatian, 26kag wala sing babayi nga mahulugan ukon mabaw-as sa inyo duta, kag hatagan ko kamo sang malawig nga kabuhi.

27“Pahadlukon ko kag pasalasalahon ang inyo mga kaaway nga inyo maatubang kag magapalalagyo sila. 28Magapadala ako sang mga alingayo nga magauna sa inyo, kag tabugon nila ang mga Hivhanon, Canaanhon, kag mga Hithanon. 29Pero indi ko sila pagtabugon sa sulod lang sang isa ka tuig agod indi mangin mamingaw ang amo nga duta kag agod indi magdamo ang talunon nga mga sapat didto. 30Tabugon ko sila sing amat-amat hasta nga magdamo kamo kag sarang na makapanag-iya sang duta.

31“Siguraduhon ko nga ang dulunan sang inyo mga duta maghalin sa Mapula nga Dagat hasta sa Dagat sang Mediteraneo,23:31 Dagat sang Mediteraneo: sa literal, Dagat sang mga Filistinhon. kag halin sa desierto sa bagatnan hasta sa Suba sang Eufrates. Itugyan ko sa inyo ang mga pumuluyo sang amo nga duta, kag tabugon ninyo sila. 32Indi kamo maghimo sang kasugtanan sa ila ukon sa ila mga dios-dios. 33Indi ninyo sila pagtuguti nga mag-estar sa inyo duta kay basi sila pa ang magtulod sa inyo sa pagpakasala sa akon. Kon magsimba kamo sa ila mga dios-dios, sigurado nga mangin siod ini sa inyo.”