Mục Đích của Châm Ngôn
1Đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Ít-ra-ên.
2Để người ta tìm đến khôn ngoan và tiếp thu lời khuyên dạy,
cùng phân biện được tri thức.
3Để đạt đến một đời sống kỷ luật và cẩn trọng,
hành động phải lẽ, công bằng, và ngay thẳng.
4Để giúp người đơn sơ được sáng suốt,
và người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
5Người khôn học hỏi châm ngôn để thêm khôn.
Người hiểu biết thấy được đường đi nước bước
6nếu biết ứng dụng châm ngôn, ngụ ngôn
dùng những lời khôn ngoan và những câu đố thâm trầm của hiền nhân.
7Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi đầu của mọi tri thức,
chỉ có người dại mới coi thường khôn ngoan và huấn thị.
Lời Khuyên của Người Cha: Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan
8Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy.
Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
9Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con
và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
10Con ơi, khi người tội lỗi quyến rũ,
con đừng nghe theo!
11Khi họ bảo: “Hãy đến với chúng ta.
Rình rập và giết người!
Lén hại người lương thiện vô tội!
12Ta sẽ nuốt sống nó như âm phủ;
nuốt trọn như người xuống huyệt sâu.
13Ta sẽ lấy đủ mọi của báu.
Chất của cướp đầy nhà.
14Bạn sẽ cùng chúng ta rút thăm chia của;
rồi tất cả đều chung một túi tiền.”
15Thì con ơi, đừng nghe theo họ!
Chân con phải tránh xa đường họ đi.
16Vì họ nhanh chân theo điều ác.
Vội vàng ra tay đổ máu.
17Khi người giăng lưới bắt chim,
chim khôn bay thoát.
18Nhưng bọn người này tự giăng bẫy;
rồi sa vào bẫy do chính mình giăng ra.
19Đó là số phận người ham lợi bất nghĩa;
lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
Sự Khôn Ngoan Kêu Lên Ngoài Đường
20Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường.
Loan truyền khắp phố phường.
21Kêu gọi nơi công cộng,
tại cổng thành, trong đô thị:
22“Hỡi người khờ dại, đến bao giờ
ngươi mới thôi chìm đắm u mê?
Đến khi nào người chế nhạo mới bỏ thói khinh khi?
Và người dại thù ghét tri thức đến chừng nào?
23Hãy đến và nghe ta sửa dạy.
Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan
để con thông suốt lời ta.
24Nhưng, dù ta kêu gọi, các ngươi vẫn từ nan.
Ta đưa tay chờ đợi, cũng không ai quan tâm.
25Không ai để ý lời ta khuyên răn
hay chịu nghe lời ta quở trách.
26Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười!
Và chế giễu khi các người kinh hãi—
27khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba,
khi tai ương xâm nhập như bão tố,
và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
28Họ sẽ kêu cầu ta, nhưng ta chẳng đáp lời.
Họ sẽ tìm kiếm ta, nhưng không sao gặp được.
29Chính vì họ thù ghét tri thức
và không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu.
30Họ không muốn nghe ta khuyên dạy
và khinh bỉ mọi lời quở trách.
31Vì thế, họ sẽ hứng chịu kết quả công việc mình,
lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
32Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối.
Người dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
33Nhưng ai nghe ta sẽ sống bình an,
không lo tai họa.”
Purpose
1These are the proverbs of Solomon. He was the son of David and the king of Israel.
2Proverbs teach you wisdom and instruct you.
They help you understand wise sayings.
3They provide you with instruction and help you live wisely.
They lead to what is right and honest and fair.
4They give understanding to childish people.
They give knowledge and good sense to those who are young.
5Let wise people listen and add to what they have learned.
Let those who understand what is right get guidance.
6What I’m teaching also helps you understand proverbs and stories.
It helps you understand the sayings and riddles of those who are wise.
7If you really want to gain knowledge, you must begin by having respect for the Lord.
But foolish people hate wisdom and instruction.
Think and Live Wisely
A Warning Against Sinful Men
8My son, listen to your father’s advice.
Don’t turn away from your mother’s teaching.
9What they teach you will be like a beautiful crown on your head.
It will be like a chain to decorate your neck.
10My son, if sinful men tempt you,
don’t give in to them.
11They might say, “Come along with us.
Let’s hide and wait to kill someone who hasn’t done anything wrong.
Let’s catch some harmless person in our trap.
12Let’s swallow them alive, as the grave does.
Let’s swallow them whole, like those who go down into the pit.
13We’ll get all kinds of valuable things.
We’ll fill our houses with what we steal.
14Cast lots with us for what they own.
We’ll share everything we take from them.”
15My son, don’t go along with them.
Don’t even set your feet on their paths.
16They are always in a hurry to sin.
They are quick to spill someone’s blood.
17How useless it is to spread a net
where every bird can see it!
18Those who hide and wait will spill their own blood.
They will be caught in their own trap.
19That’s what happens to everyone
who goes after money in the wrong way.
That kind of money takes away
the life of those who get it.
Wisdom’s Warning
20Out in the open wisdom calls out.
She raises her voice in a public place.
21On top of the city wall she cries out.
Here is what she says near the gate of the city.
22“How long will you childish people love your childish ways?
How long will you rude people enjoy making fun of God and others?
How long will you foolish people hate knowledge?
23Pay attention to my warning!
Then I will pour out my thoughts to you.
I will make known to you my teachings.
24But you refuse to listen when I call out to you.
No one pays attention when I reach out my hand.
25You turn away from all my advice.
And you do not accept my warning.
26So I will laugh at you when you are in danger.
I will make fun of you when hard times come.
27I will laugh when hard times hit you like a storm.
I will laugh when danger comes your way like a windstorm.
I will make fun of you when suffering and trouble come.
28“Then you will call to me. But I won’t answer.
You will look for me. But you won’t find me.
29You hated knowledge.
You didn’t choose to have respect for the Lord.
30You wouldn’t accept my advice.
You turned your backs on my warnings.
31So you will eat the fruit of the way you have lived.
You will choke on the fruit of what you have planned.
32“The wrong path that childish people take will kill them.
Foolish people will be destroyed by being satisfied with the way they live.
33But those who listen to me will live in safety.
They will be at ease and have no fear of being harmed.”
