สุภาษิต 14 – TNCV & LCB

Thai New Contemporary Bible

สุภาษิต 14:1-35

1หญิงฉลาดสร้างเรือนของตนขึ้น

ส่วนหญิงโง่รื้อมันลงด้วยมือของตน

2คนที่ยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าก็เดินอย่างเที่ยงตรง

แต่คนที่ดูหมิ่นพระองค์ก็เดินในทางคดเคี้ยวของตน

3วาจายโสของคนโง่นำโทษทัณฑ์มาสู่ตนเอง

แต่คำพูดของคนฉลาดจะปกป้องเขาไว้

4ที่ไหนไม่มีวัว ยุ้งฉางก็ว่างเปล่า

แต่แรงวัวให้ผลผลิตอุดมสมบูรณ์

5พยานซื่อสัตย์ไม่โกหก

แต่พยานเท็จโกหกอยู่เรื่อย

6คนชอบเยาะเย้ยแสวงหาปัญญาแต่ไม่เคยพบ

แต่ผู้ที่มีความเข้าใจก็พบความรู้ได้อย่างง่ายดาย

7อย่าเฉียดใกล้คนโง่

เพราะเจ้าจะไม่พบความรู้จากปากของเขา

8ปัญญาของคนฉลาดหลักแหลมคือการเข้าใจทางของตน

แต่ความโง่ของคนโง่คือการหลอกตัวเอง

9คนโง่ล้อเล่นกับความผิดบาป

แต่ในหมู่คนเที่ยงธรรมมีแต่ความปรารถนาดี

10มีแต่ใจตนเองที่รู้ถึงความขมขื่น

และไม่มีใครร่วมรับรู้สันติสุขในใจ

11บ้านของคนชั่วจะถูกทำลายราบคาบ

แต่เพิงของคนเที่ยงธรรมจะเจริญขึ้น

12มีทางหนึ่งซึ่งคนเราคิดว่าถูกต้อง

แต่จุดจบของทางเหล่านี้คือความตาย

13แม้ขณะหัวเราะ จิตใจอาจปวดร้าว

และความชื่นชมยินดีอาจจบลงด้วยความโศกเศร้า

14คนละทิ้งความเชื่อจะถูกลงโทษอย่างสาสมเพราะทางของเขา

แต่คนดีก็ได้รับบำเหน็จของตน

15คนอ่อนต่อโลกเชื่อไปหมดทุกอย่าง

แต่คนสุขุมรอบคอบรู้จักยั้งคิดในแต่ละย่างก้าว

16คนฉลาดยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าและหลีกห่างจากความชั่ว

ส่วนคนโง่หุนหันพลันแล่นแต่หลงคิดว่าตนเองมั่นคงปลอดภัย

17คนวู่วามทำอะไรโง่ๆ

และคนเจ้าเล่ห์เป็นที่เกลียดชัง

18คนอ่อนต่อโลกรับความโง่เป็นมรดก

แต่คนสุขุมรอบคอบรับความรู้เป็นมงกุฎ

19คนชั่วจะก้มกราบลงต่อหน้าคนดี

และคนเลวจะกราบลงที่ประตูรั้วของคนชอบธรรม

20คนจนนั้นแม้แต่เพื่อนบ้านก็ยังเมินหนี

แต่คนร่ำรวยมีเพื่อนฝูงมากมาย

21ผู้ที่ดูถูกเพื่อนบ้านก็บาป

ความสุขมีแก่ผู้ที่ช่วยเหลือคนยากไร้

22ผู้วางแผนชั่วร้ายก็หลงเตลิดไม่ใช่หรือ?

แต่คนที่คิดอ่านการดีก็พบ14:22 หรือแสดงความเมตตากรุณาและความซื่อสัตย์

23การพากเพียรทำงานล้วนให้ผลกำไร

ถ้าดีแต่พูดก็ยากจน

24ความมั่งคั่งเป็นมงกุฎของคนฉลาด

แต่ความโง่ของคนโง่ก็คือความโง่

25พยานที่พูดความจริงช่วยชีวิตคน

แต่พยานเท็จใส่ร้ายป้ายสี

26ผู้ที่ยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้ามีป้อมปราการมั่นคง

ซึ่งจะเป็นที่ลี้ภัยให้แก่ลูกหลานของเขา

27ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าเป็นน้ำพุแห่งชีวิต

ช่วยให้คนพ้นจากบ่วงความตาย

28ศักดิ์ศรีของกษัตริย์อยู่ที่จำนวนประชากรที่จงรักภักดี

ถ้าไม่มีประชาชน เจ้านายก็อยู่ไม่ได้

29ความใจเย็นเป็นคุณลักษณะที่ยิ่งใหญ่

ความใจร้อนส่งเสริมความโง่เขลา

30ใจสงบเยือกเย็นให้ชีวิตกับร่างกาย

แต่ความอิจฉาริษยากัดกร่อนกระดูก

31ผู้ที่รังแกคนยากจนก็หมิ่นประมาทพระผู้สร้างของพวกเขา

แต่ผู้ที่เมตตาคนขัดสนก็ถวายเกียรติแด่พระเจ้า

32เมื่อภัยพิบัติมาถึง คนชั่วก็ถูกโค่นล้ม

แต่คนชอบธรรมลี้ภัยในพระเจ้าแม้ในความตาย

33สติปัญญาพักอยู่ในใจของคนที่มีวิจารณญาณ

และเป็นที่ประจักษ์แจ้งแม้ในหมู่คนโง่14:33 ฉบับ LXX. และ Syr. ว่าแต่ในใจของคนโง่ไร้สติปัญญา

34ความชอบธรรมเชิดชูชาติ

แต่บาปทำให้ชนชาติต่างๆ ถูกพิพากษา

35กษัตริย์โปรดปรานคนรับใช้ที่ฉลาด

แต่ทรงพระพิโรธคนรับใช้ที่ไม่ได้ความ

Luganda Contemporary Bible

Engero 14:1-35

114:1 Nge 24:3Omukazi ow’amagezi yeezimbira ennyumba ye,

naye omusirusiru eyiye agyemenyera n’emikono gye.

2Omuntu atambulira mu bugolokofu atya Mukama,

naye ow’amakubo amakyamu anyooma Mukama.

314:3 Nge 12:6Ebigambo by’omusirusiru bye bimuviirako okukubwa,

naye eby’abatuukirivu binaabakuumanga.

4Awataba nte nnume ezirima ebyagi biba bikalu,

naye emmere ennyingi eva mu maanyi gaazo.

514:5 Nge 6:19; 12:17Omujulizi ow’amazima talimba,

naye ow’obulimba ayogera bya bulimba.

6Omukudaazi anoonya amagezi n’atagalaba,

naye okumanya kwanguyira omuntu ategeera.

7Teweeretereza muntu musirusiru,

kubanga tewali by’amagezi biva mu kamwa ke.

814:8 nny 24Omutegeevu mugezi kubanga afaayo okutegeera by’akola,

naye atalina magezi musirusiru kubanga yeerimba nti amanyi.

9Abasirusiru banyooma okugololwa nga bakoze ensobi,

naye abalongoofu baagala emirembe.

10Buli mutima gumanya okulumwa kwagwo,

tewali ayinza kugusanyukirako.

1114:11 Nge 3:33; 12:7Ennyumba y’abakozi b’ebibi erizikirizibwa,

naye eweema y’abatuukirivu erikulaakulana.

1214:12 a Nge 12:15 b Nge 16:25Waliwo ekkubo erirabika nga ttuufu eri omuntu,

naye ng’enkomerero yaalyo kufa.

1314:13 Mub 2:2Enseko zandibaawo naye ng’omutima gujjudde ennaku,

era n’enkomerero y’essanyu eyinza okufuuka obuyinike.

1414:14 a Nge 1:31 b Nge 12:14Omuntu atalina kukkiriza alisasulwa empeera emusaanira olw’ebikolwa bye,

n’omuntu omulungi naye alisasulwa eyiye.

15Ow’amagezi amatono amala gakkiriza buli kigambo ky’awulira,

naye omuntu omutegeevu yeegendereza amakubo ge.

1614:16 Nge 22:3Omuntu ow’amagezi atya Mukama n’aleka okukola ebibi,

naye omusirusiru yeepankapanka era teyeegendereza.

1714:17 nny 29Omuntu asunguwala amangu akola eby’obusirusiru,

n’omukalabakalaba akyayibwa.

18Abatalina magezi basikira butaliimu,

naye abategeevu batikkirwa engule ey’okumanya.

1914:19 Nge 11:29Abakozi b’ebibi balivuunamira abatuukirivu,

n’aboonoonyi ne bavuunama mu miryango gy’abatuukirivu.

Omugagga n’Omwavu

2014:20 Nge 19:4, 7Omwavu alagajjalirwa abantu nga ne muliraanwa we omutwaliddemu,

naye abagagga baba n’emikwano mingi.

2114:21 a Nge 11:12 b Zab 41:1; Nge 19:17Anyooma muliraanwa we akola kibi,

naye alina omukisa oyo asaasira abaavu.

22Abateekateeka okukola ebibi, tebawaba?

Naye okwagala n’amazima binaabeeranga n’abo abateesa okukola obulungi.

23Buli mulimu ogukolebwa n’amaanyi gubaako amagoba,

naye okwogera obwogezi kireeta bwavu bwokka.

24Abagezi bafuna engule ey’obugagga,

naye obusirusiru bw’abatalina magezi buzaala busirusiru.

2514:25 nny 5Omujulizi ow’amazima awonya obulamu bw’abantu,

naye omujulizi ow’obulimba aba mulimba.

2614:26 Nge 18:10; 19:23; Is 33:6Atya Mukama alina ekiddukiro eky’amaanyi,

era n’abaana be balibeera n’obuddukiro.

2714:27 Nge 13:14Okutya Mukama ye nsulo y’obulamu,

kuleetera omuntu okwewala emitego gy’okufa.

28Ekitiibwa kya kabaka kiri mu kuba n’abantu bangi,

naye omukulembeze ataba n’abantu abeera mu kabi.

2914:29 Mub 7:8-9; Yak 1:19Omuntu omugumiikiriza aba n’okutegeera kungi,

naye oyo asunguwala amangu ayolesa obusirusiru.

3014:30 Nge 12:4Omutima ogulina emirembe guwangaaza omuntu,

naye obuggya buvunza amagumba ge.

3114:31 Nge 17:5Omuntu atulugunya abaavu anyooma oyo eyabatonda,

naye buli abakwatirwa ekisa, agulumiza Katonda.

3214:32 a Nge 6:15 b Yob 13:15; 2Ti 4:18Akacwano bwe kajja, omukozi w’ebibi agwa,

naye omutuukirivu ne mu kufa aba n’obuddukiro.

3314:33 Nge 2:6-10Amagezi gabeera mu mutima gw’omuntu alina okutegeera,

era yeeyoleka ne mu basirusiru.

3414:34 Nge 11:11Obutuukirivu buzimba eggwanga,

naye ekibi kiswaza abantu ab’engeri zonna.

3514:35 Mat 24:45-51; 25:14-30Kabaka asanyukira omuddu akola eby’amagezi,

naye obusungu bwa kabaka bunaabuubuukiranga ku oyo akola ebiswaza.