Papuri sa Karunungan
1Ang karunungan at pang-unawa ay katulad ng taong nangangaral. 2Tumatayo siya sa matataas na lugar sa tabi ng daan, sa mga kanto, 3sa mga pintuan ng lungsod at mga daanan. Nangangaral siya nang malakas,
4“Kayong mga tao sa buong mundo, pakinggan ninyo ang aking panawagan.
5Kayong mga walang alam, magkaroon kayo ng karunungan.
Kayong mga mangmang magkaroon kayo ng pang-unawa.
6Makinig kayo sa sasabihin ko, sapagkat ito ay tama at kapaki-pakinabang.
7Ang sinasabi ko ay pawang katotohanan lamang; sa nagsasalita ng masama ako ay nasusuklam.
8Pawang matuwid ang sinasabi ko; hindi ako nagsasalita ng kasinungalingan o pandaraya.
9Ang lahat ng sinasabi ko ay malinaw at pawang tama sa taong may pang-unawa.
10Pahalagahan ninyo ang karunungan at ang pagtutuwid ko sa inyong ugali kaysa sa pilak at ginto.
11Sapagkat higit na mahalaga ang karunungan kaysa sa mamahaling hiyas at hindi ito matutumbasan ng mga bagay na hinahangad mo.
12Ako ang karunungan at alam ko kung paano unawain ang tama at mali, at alam ko rin kung paano magpasya nang tama.
13Ang may takot sa Panginoon ay lumalayo sa kasamaan. Namumuhi ako sa kapalaluan, kayabangan, pagsisinungaling at masamang pag-uugali.
14Magaling akong magpayo at may sapat na kaalaman. May pang-unawa at kapangyarihan.
15Sa pamamagitan ko nakakapamuno ang mga hari at ang mga pinunoʼy nakagagawa ng mga tamang batas.
16Sa pamamagitan ko makakapamuno ang mga tagapamahala at mga opisyal – ang lahat na namumuno ng matuwid.8:16 mga opisyal … matuwid: Sa Septuagint at ibang tekstong Hebreo, mga pinuno na namumuno sa mundo.
17Minamahal ko ang mga nagmamahal sa akin;
makikita ako ng mga naghahanap sa akin.
18Makapagbibigay ako ng kayamanan, karangalan, kaunlaran at tagumpay na magtatagal.
19Ang maibibigay ko ay higit pa sa purong ginto at pilak.
20Sinusunod ko ang tama at matuwid.
21Bibigyan ko ng kayamanan ang nagmamahal sa akin;
pupunuin ko ang lalagyan nila ng kayamanan.
22Noong una pa, nilikha na ako ng Panginoon bago niya likhain ang lahat.
23-26Nilikha na niya ako noong una pa man.
Naroon na ako nang wala pa ang mundo, ang mga dagat, mga bukal, mga bundok, mga burol, mga bukid at kahit pa ang mga alikabok.
27Naroon na ako nang likhain niya ang langit,
maging nang likhain niya ang tagpuan ng langit at ng lupa.
28-29Naroon din ako nang likhain niya ang mga ulap,
nang palabasin niya ang tubig sa mga bukal mula sa kailaliman,
nang ilagay niya ang hangganan ng mga dagat upang hindi ito umapaw,
at nang ilagay niya ang mga pundasyon ng mundo.
30Katulad koʼy arkitekto, na nasa tabi ng Panginoon.
Ako ang kanyang kasiyahan sa araw-araw, at lagi naman akong masaya sa piling niya.
31Natutuwa ako sa mundong nilikha niya at sa mga taong inilagay niya dito.
32Kaya ngayon mga anak pakinggan ninyo ako. Mapalad ang mga sumusunod sa pamamaraan ko.
33Pakinggan ninyo ang mga pagtutuwid ko sa inyong pag-uugali upang maging marunong kayo,
at huwag ninyo itong kalilimutan.
34Mapalad ang taong laging sa akin nakatuon ang isip at naghihintay para makinig sa akin.
35Sapagkat ang taong makakasumpong sa akin ay magkakaroon ng maganda at mahabang buhay,
at pagpapalain siya ng Panginoon.
36Ngunit ang taong hindi makakasumpong sa akin ay ipinapahamak ang kanyang sarili.
Ang mga galit sa akin ay naghahanap ng kamatayan.”
Ũũgĩ Gwĩtana
18:1 Ayub 28:12Githĩ ũũgĩ ndareetana?
Githĩ ũtaũku ndaranĩrĩra na mũgambo wake?
2Njĩra-inĩ kũrĩa gũtũũgĩru, na magomano-inĩ ma njĩra-rĩ,
nĩho ũũgĩ arũgamĩte;
3ningĩ hakuhĩ na ihingo iria cierekeire itũũra inene,
o hau matoonyero-inĩ-rĩ, nĩho araanĩrĩra akoiga atĩrĩ:
48:4 Isa 42:2“Inyuĩ andũ nĩ inyuĩ ndĩreeta;
ndĩraanĩrĩra na mũgambo wakwa kũrĩ andũ othe a thĩ.
58:5 Thim 1:22Inyuĩ arĩa mũtarĩ na ũũgĩ, gĩai na ũbaarĩrĩri,
inyuĩ arĩa akĩĩgu, gĩai na ũtaũku.
6Thikĩrĩriai, nĩgũkorwo ndĩ na maũndũ ma bata ngwaria;
ngũtumũra mĩromo yakwa njarie maũndũ marĩa magĩrĩire.
78:7 Joh 8:14Kanua gakwa kaaragia ũhoro wa ma,
nĩgũkorwo mĩromo yakwa nĩĩthũire waganu mũno ta kĩndũ kĩrĩ magigi.
8Ciugo ciothe cia kanua gakwa nĩ cia ũthingu;
gũtirĩ o na kiugo kĩmwe gĩacio kĩogomu kana gĩa kũhĩtithania.
9Kũrĩ arĩa makũũranaga maũndũ ciugo ciothe nĩciagĩrĩire;
itirĩ mahĩtia kũrĩ arĩa marĩ na ũmenyo.
10Thuurai mataaro makwa handũ ha betha,
mũthuure ũmenyo handũ ha thahabu ĩrĩa njega mũno,
118:11 Ayub 28:17-19nĩgũkorwo ũũgĩ nĩ wa goro gũkĩra ruru iria ndune,
na gũtirĩ kĩndũ ũngĩĩrirĩria kĩngĩringithanio naguo.
12“Niĩ ũũgĩ-rĩ, ndũũranagia na ũbaarĩrĩri;
nĩndĩgwatĩire ũmenyo o na gũthugunda maũndũ mega.
138:13 Kĩam 22:12; Jer 44:4Gwĩtigĩra Jehova nĩgũthũũra ũũru;
nĩthũire mwĩtĩĩo na mwĩtũũgĩrio,
na mĩtugo mĩũru na mĩario ya waganu.
148:14 Ayub 9:4; Koh 7:19Kĩrĩra na ũũgĩ wa gũkũũrana maũndũ nĩ ciakwa;
niĩ ndĩ na ũtaũku, na ndĩ na ũhoti.
15Athamaki mathamakaga nĩ ũndũ wa hinya wakwa
nao aathani magathondeka mawatho ma kĩhooto;
16anene mathamakaga nĩ ũndũ wa hinya wakwa,
o ũndũ ũmwe na arĩa othe marĩ igweta arĩa maathanaga gũkũ thĩ.
178:17 1Sam 2:30; Joh 14:21-24; Math 7:7-11Nĩnyendete arĩa manyendete,
nao arĩa manjaragia na kĩyo nĩmanyonaga.
188:18 1Ath 3:13; Gũcook 8:18Ũtonga na gĩtĩĩo cionekaga harĩ niĩ,
o hamwe na ũtonga wa gũtũũra, na ũgaacĩru.
198:19 Thim 3:13-14Maciaro makwa nĩ mega gũkĩra thahabu ĩrĩa therie;
uumithio wakwa nĩũkĩrĩte betha ĩrĩa njega.
20Niĩ thiiaga na njĩra ya ũthingu,
ngathiĩra o njĩra-inĩ cia kĩhooto,
21ngĩheaga andũ arĩa manyendete ũtonga,
na ngaiyũragia igĩĩna ciao.
22“Jehova aanyũmbire o kĩambĩrĩria-inĩ kĩa wĩra wake,
mbere ya mawĩra make ma tene;
23ndaathuurirwo kuuma tene wa tene,
kuuma o kĩambĩrĩria, thĩ ĩtarĩ yagĩa.
248:24 Kĩam 7:11Rĩrĩa gũtaagĩte maria manene-rĩ, nĩguo ndaciarirwo,
o hĩndĩ ĩrĩa gũtaarĩ matherũkĩro maiyũrĩte maaĩ;
258:25 Ayub 26:7ndaciarirwo irĩma itanahaandwo harĩa irĩ,
na tũrĩma tũtanagĩa,
26we atanoomba thĩ kana ithaka ciayo,
o na kana rũkũngũ o ruothe rwa thĩ.
27Niĩ ndaarĩ o kuo hĩndĩ ĩrĩa aathondekire igũrũ na akĩrĩiga handũ ha rĩo,
hĩndĩ ĩrĩa eekĩrire rũkiriri rwa kũrĩa kũriku,
288:28 Ayub 36:29; Kĩam 1:7rĩrĩa aahaandire matu kũu igũrũ,
na akĩrũmia ithima cia kũrĩa kũriku wega,
298:29 Ayub 38:5; Kĩam 1:9rĩrĩa eekĩrire mũhaka wa iria
nĩguo maaĩ matikanae kwagarara watho wake,
na rĩrĩa aahandire mĩthingi ya thĩ.
30Hĩndĩ ĩyo ndaarĩ o hakuhĩ nake ndĩ ta mũbundi mũũgĩ.
Ndaaiyũrĩtwo nĩ gĩkeno mũthenya o mũthenya,
na ngakenaga hĩndĩ ciothe ndĩ mbere yake,
318:31 Thab 104:1-30; Josh 1:1-4ngakenagĩra thĩ yake yothe,
na ngakenagio nĩ andũ othe a thĩ.
328:32 Luk 11:28; 2Sam 22:22“Atĩrĩrĩ ariũ akwa, ta thikĩrĩriai;
kũrathimwo nĩ arĩa marũmagia njĩra ciakwa.
33Ta thikĩrĩriai mataaro makwa nĩguo mũhĩge;
mũtikamarege.
348:34 1Ath 10:8Kũrathimwo nĩ mũndũ ũrĩa ũnjiguaga,
agacũthagĩrĩria mĩrango-inĩ yakwa o mũthenya,
akanjetagĩrĩra hingĩro-inĩ cia mĩrango yakwa.
358:35 Thim 9:6; Ayub 33:26Nĩgũkorwo ũrĩa wothe ũgĩte na niĩ nĩ muoyo agĩte naguo,
nake akagĩa na agetĩkĩrĩka harĩ Jehova.
368:36 Thim 15:32; Jer 40:2No ũrĩa wothe ũhĩtanĩtie na niĩ nĩ ũũru eĩkaga;
nao arĩa othe maathũire nĩ gĩkuũ mendete.”
