Dagdag na Babala
1Anak, kapag nangako kang managot sa utang ng iba, 2at naipit ka sa pangakong iyon, 3ganito ang gawin mo upang maayos ang pananagutan mo sa kanya: Puntahan mo siya at makiusap na pakawalan ka niya sa iyong pananagutan. 4Huwag kang titigil na makiusap 5hanggang sa maging malaya ka, tulad ng isang ibon o usa na nakawala sa isang mangangaso.
6Kayong mga tamad, tingnan ninyo at pag-aralan ang pamumuhay ng mga langgam upang matuto kayo sa kanila. 7Kahit na walang namumuno at nag-uutos sa kanila, 8nag-iipon sila ng pagkain kapag tag-araw at panahon ng anihan, upang may makain sila pagdating ng tag-ulan. 9Kayong mga tamad, matutulog nang matutulog na lang ba kayo? Kailan kayo gigising? 10Kaunting tulog, kaunting pahinga at ang paminsan-minsang paghalukipkip ng mga kamay, 11at hindi ninyo mamamalayan darating ang kahirapan na para kayong ninakawan ng tulisan.
12Ang taong walang kwenta at masama ay puro kasinungalingan ang sinasabi. 13Kumikindat at sumisenyas siya gamit ang kanyang mga kamay at paa para makumbinsi ang mga tao sa mga sinasabi niya. 14Ang puso niya ay puno ng pandaraya, laging nagbabalak na gumawa ng masama at sa mga gulo siya ang nagpapasimula. 15Kaya biglang darating sa kanya ang kapahamakan at hindi na siya matutulungan.
16May mga bagay6:16 May mga bagay: sa literal, May anim o pitong bagay. na kinamumuhian ang Panginoon:
17ang pagmamataas,
ang pagsisinungaling,
ang pagpatay ng tao,
18ang pagpaplano ng masama,
ang pagmamadaling gumawa ng masama,
19ang pagpapatotoo sa kasinungalingan,
at pinag-aaway ang kanyang kapwa.
20Anak, sundin mo ang itinuturo at iniuutos ng iyong mga magulang. 21Itanim mo ito sa iyong isipan para hindi mo makalimutan. 22Ito ang magpapatnubay, mag-iingat at magpapaalala sa iyong pamumuhay, kahit ano pa ang iyong ginagawa. 23Sapagkat ang mga turo at utos ng iyong mga magulang ay katulad ng isang ilaw na tatanglaw sa iyo. At ang kanilang pagsaway sa iyo para ituwid ang ugali mo ay ikabubuti at ikahahaba ng buhay mo. 24Ilalayo ka rin nito sa masamang babaeng nakakaakit ang pananalita. 25Huwag kang magnanasa sa kanyang kagandahan. Huwag kang patutukso sa kanyang pang-aakit. 26Ang pakikipagsiping sa babaeng bayaran ay pwedeng bayaran sa halaga ng tinapay, ngunit ang pakikipagsiping sa asawa ng iba ay pagbabayaran mo ng iyong buhay.
27Kung maglalaro ka ng apoy sa iyong kandungan tiyak na masusunog ang damit mo. 28At kung tatapak ka sa baga, mapapaso ang mga paa mo. 29Kaya kapag sumiping ka sa asawa ng iba, magdurusa ka.
30Minsan nauunawaan ng mga tao ang taong nagnakaw dahil sa gutom. 31Ngunit pinagbabayad naman siya ng pitong beses ng kanyang ninakaw kapag nahuli, kahit maubos pa ang lahat ng pag-aari niya.
32Ang taong sumisiping sa asawa ng iba ay hangal. Sinisira lang niya ang kanyang sarili. 33Masasaktan siya at habang buhay na mapapahiya. 34Sapagkat ang asawang seloso ay sobra kung magalit at maghihiganti siya ng walang awa. 35Kahit magkano pa ang ibayad, hindi niya ito tatanggapin.
Dugang mga Pahimangno
1Anak, kon moako ka nga mobayad sa utang sa ubang tawo, 2masulod ka sa kompromiso, 3ug manubag ka ngadto sa imong gisaaran. Apan mao kini ang himoa aron makalingkawas ka sa imong obligasyon: Adtoa ang imong gisaaran ug pagpakilooy nga ipalingkawas ka niya sa maong obligasyon. 4Ayaw gayod tulog-tulogi o unya-unyaa 5hangtod nga makalingkawas ka niini, nga daw sa usa o sa langgam nga nakaikyas gikan sa mangangayam.
6Kamong mga tapolan, obserbahi ug kat-oni ang pagkinabuhi sa mga lamigas, aron magmaalamon kamo. 7Bisan walay pangulo o tigdumala nga nagsugo kanila, 8nagatigom silag pagkaon sa panahon sa ting-init ug ting-ani, aron may pagkaon sila sa ting-ulan. 9Kamong mga tapolan, magsige ra ba gayod mog katulog? Kanus-a man mo magmata? 10Sige ramog tulog-tulog, hayang-hayang, ug panguyogpos, 11unya sa kalit lang moabot kaninyo ang kawad-on nga daw sa armadong tulisan.
12Ang mga walay pulos ug daotang mga tawo manugilon ug bakak. 13Pinaagi sa ilang kidhat-kidhat ug sinyas-sinyas sa ilang mga kamot ug tiil manglimbong sila sa uban. 14Sa ilang pagka-mangingilad, kanunay silang nagaplano sa paghimo ug daotan, ug tigpasiugda silag kagubot. 15Busa sa kalit lang laglagon sila, ug wala gayoy makatabang kanila.
16May pito6:16 pito: sa literal, unom o pito. ka matang sa tawo nga gikapungtan ug gikangil-aran sa Ginoo:
17ang mga hambogiro,
ang mga bakakon,
ang mga nagapamatay ug tawo,
18ang mga nagaplanog daotan,
ang mga abtik mohimog daotan,
19ang mga nagasaksi ug bakak,
ug ang mga nagapaaway sa iyang isigka-tawo.
20Anak, sunda ang mga sugo ug gipanudlo sa imong ginikanan. 21Itanom kini sa imong hunahuna aron dili mo gayod malimtan. 22Maggiya kini, magtipig, ug magpahinumdom kanimo sa bisan unsay imong buhaton.6:22 bisan unsay imong buhaton: sa literal, sa imong paglakaw, pagtulog, ug pagbangon. 23Kay ang ilang mga sugo sama sa suga nga mohatag kanimog kahayag. Ug ang pagbadlong ug pagtul-id nila sa imong pamatasan makaayo ug makapataas sa imong kinabuhi. 24Ilikay ka usab niini gikan sa babayeng daotan nga makadaning manulti. 25Ayaw pagpatintal sa iyang katahom. Ayaw pagpadala sa iyang mga kidhat.6:25 kidhat: o, matahom nga mata. 26Ang pagpakighilawas sa babayeng nagabaligya sa iyang dungog mabayran rag pilak, apan ang pagpakighilawas sa asawa sa uban bayran mo sa imong kinabuhi.
27Kon ipaduol mo ang kalayo sa imong dughan masunog ang imong bisti. 28Kon maglakaw ka sa baga mapaso ang imong tiil. 29Mao kana nga kon makighilawas ka sa asawa sa uban, silotan ka!
30Mahimong palabyon ang gihimo sa kawatan nga nangawat tungod kay gigutom siya, 31apan kon madakpan siya, pabayron siyag pito ka pilo sa kantidad nga iyang gikawat, bisan pag mahurot ang tanan niyang butang.
32Ang tawong nakigrelasyon sa asawa sa uban walay hustong panabot. Gidaot lang niya ang iyang kaugalingon. 33Sakiton siya ug maulawan hangtod sa kahangtoran. 34Ang bana nga nangabugho masuko pag-ayo, ug mobalos siya nga walay kalooy. 35Dili siya modawat ug bayad, bisan pag unsa kini kadako.
