ارزش مثلها
1مثلهای سليمان، پادشاه اسرائيل، كه پسر داوود بود:
2اين مثلها به شما كمک خواهند كرد تا حكمت و ادب بياموزيد و بتوانيد معنی سخنان پرمغز را درک كنيد. 3آنها به شما ياد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشيد و با صداقت و عدالت و انصاف عمل كنيد. 4اين مثلها به جاهلان حكمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصيرت. 5-6با شنيدن و درک اين مثلها، حتی دانايان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره انديشی كسب می‌كنند تا بتوانند معانی گفتار پيچيدهٔ حكيمان را بفهمند.
نصيحت به جوانان
7نخستين قدم برای كسب دانش، خداترسی است. كسی كه حكمت و ادب را خوار می‌شمارد، احمق است. 8ای جوان، نصيحت پدرت را بشنو و از تعليم مادرت رويگردان نشو، 9زيرا سخنان ايشان مانند تاج و جواهر، سيرت تو را زيبا خواهند ساخت.
10وقتی گناهكاران تو را وسوسه می‌كنند، تسليم نشو. 11اگر آنها به تو بگويند: «بيا در كمين مردم بنشينيم و آنها را بكشيم 12و مانند قبر، آنها را ببلعيم و از هستی ساقط كنيم؛ 13از اين راه ما اشیا قيمتی فراوان به چنگ خواهيم آورد و خانه‌های خود را از اين غنايم پر خواهيم ساخت؛ 14هر چه به دست بياوريم به تساوی بين خود تقسيم خواهيم كرد؛ پس بيا و با ما همدست شو!» 15پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنين افرادی دور نگه دار؛ 16زيرا آنها هميشه در پی گناه و قتل هستند. 17يک پرنده وقتی می‌بيند برايش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌كند. 18ولی اين افراد اينطور نيستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌كنند. 19اين است سرنوشت تمام كسانی كه در پی سود نامشروع هستند. چنين اشخاص خود را نابود می‌كنند.
ندای حكمت
20حكمت در كوچه‌ها ندا می‌دهد. 21مردم را كه در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا كرده، می‌گويد: 22«ای احمق‌ها! تا كی می‌خواهيد احمق بمانيد؟ تا كی می‌خواهيد دانايی را مسخره كنيد و از آن متنفر باشيد؟ 23اگر سرزنش مرا می‌پذيرفتيد من روح خود را بر شما نازل می‌كردم و شما را دانا می‌ساختم. 24بارها شما را صدا كردم ولی توجه نكرديد، التماس نمودم اما اعتنا ننموديد. 25شما نصيحت و نكوهش مرا نپذيرفتيد. 26من نيز در روز مصيبتتان به شما خواهم خنديد، و هنگامی كه بلا دامنگيرتان شود شما را مسخره خواهم كرد. 27وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گيرد و مصيبت مثل گردباد شما را احاطه كند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد، 28به داد شما نخواهم رسيد، و اگرچه با اشتياق به دنبالم بگرديد، مرا نخواهيد يافت؛ 29زيرا از دانايی متنفر بوده‌ايد و از خداوند اطاعت نكرده‌ايد. 30نصيحت مرا گوش نگرفته‌ايد و نكوهش مرا نپذيرفته‌ايد. 31بنابراين ثمرهٔ راهی را كه در پيش گرفته‌ايد خواهيد ديد. 32زيرا سركشی احمقان، ايشان را خواهد كشت و بی‌خيالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد. 33ولی همهٔ كسانی كه به من گوش دهند، از هيچ بلايی نخواهند ترسيد و در امنيت زندگی خواهند كرد.»
Propósito
1Estes são os provérbios de Salomão, filho de Davi, rei de Israel.
2Eles ajudarão a experimentar a sabedoria e a disciplina;
a compreender as palavras que dão entendimento;
3a viver com disciplina e sensatez,
fazendo o que é justo, direito e correto;
4ajudarão a dar prudência aos inexperientes
e conhecimento e bom senso aos jovens.
5Se o sábio lhes der ouvidos, aumentará seu conhecimento,
e quem tem discernimento obterá orientação
6para compreender provérbios e parábolas,
ditados e enigmas dos sábios.
7O temor do Senhor é o princípio1.7 Ou a chave; também em 9.10. do conhecimento,
mas os insensatos desprezam a sabedoria e a disciplina.
Advertências da Sabedoria
8Ouça, meu filho, a instrução de seu pai
e não despreze o ensino de sua mãe.
9Eles serão um enfeite para a sua cabeça,
um adorno para o seu pescoço.
10Meu filho, se os maus tentarem seduzi-lo,
não ceda!
11Se disserem: “Venha conosco,
fiquemos de tocaia para matar alguém,
vamos divertir-nos armando emboscada
contra quem de nada suspeita!
12Vamos engoli-los vivos,
como a sepultura1.12 Hebraico: Sheol. Essa palavra também pode ser traduzida por profundezas, pó ou morte; também em 5.5; 7.27 e 9.18. engole os mortos;
vamos destruí-los inteiros,
como são destruídos os que descem à cova;
13acharemos todo tipo de objetos valiosos
e encheremos as nossas casas com o que roubarmos;
14junte-se ao nosso bando;
dividiremos em partes iguais tudo o que conseguirmos!”
15Meu filho, não vá pela vereda dessa gente!
Afaste os pés do caminho que eles seguem,
16pois os pés deles correm para fazer o mal,
estão sempre prontos para derramar sangue.
17Assim como é inútil
estender a rede se as aves o observam,
18também esses homens não percebem
que fazem tocaia contra a própria vida;
armam emboscadas contra eles mesmos!
19Tal é o caminho de todos os gananciosos;
quem assim procede a si mesmo se destrói.
Convite à Sabedoria
20A sabedoria clama em alta voz nas ruas,
ergue a voz nas praças públicas,
21nas esquinas das ruas barulhentas1.21 A Septuaginta diz no alto dos muros. ela clama,
nas portas da cidade faz o seu discurso:
22“Até quando vocês, inexperientes,
irão contentar-se com a sua inexperiência?
Vocês, zombadores, até quando terão prazer na zombaria?
E vocês, tolos, até quando desprezarão o conhecimento?
23Se acatarem a minha repreensão,
eu darei a vocês um espírito de sabedoria
e revelarei a vocês os meus pensamentos.
24Vocês, porém, rejeitaram o meu convite;
ninguém se importou quando estendi minha mão!
25Visto que desprezaram totalmente o meu conselho
e não quiseram aceitar a minha repreensão,
26eu, de minha parte, vou rir-me da sua desgraça;
zombarei quando o que temem se abater sobre vocês,
27quando aquilo que temem abater-se sobre vocês
como uma tempestade,
quando a desgraça os atingir
como um vendaval,
quando a angústia e a dor os dominarem.
28“Então vocês me chamarão,
mas não responderei;
procurarão por mim,
mas não me encontrarão.
29Visto que desprezaram o conhecimento
e recusaram o temor do Senhor,
30não quiseram aceitar o meu conselho
e fizeram pouco caso da minha advertência,
31comerão do fruto da sua conduta
e se fartarão de suas próprias maquinações.
32Pois a inconstância dos inexperientes os matará,
e a falsa segurança dos tolos os destruirá;
33mas quem me ouvir viverá em segurança
e estará tranquilo, sem temer nenhum mal”.
