1Se gostas de aprender, terás de aceitar ser ensinado e corrigido;
recusar a repreensão e a crítica é prova de estupidez.
2Os que seguem o bem alcançam o favor do Senhor;
os que têm uma mente perversa serão antes condenados por ele.
3A maldade nunca traz consigo verdadeiro sucesso para ninguém,
mas a raiz dos justos é firme e não será arrancada.
4Uma mulher virtuosa é motivo de alegria para o seu marido,
mas a que procede vergonhosamente tira-lhe a força.
5Os pensamentos dos justos são retos,
mas os conselhos dos perversos são enganosos.
6O ímpio, quando fala, é para acusar e armar ciladas,
mas os retos saberão defender-se.
7Os maus serão abatidos e desaparecerão,
mas a casa dos justos permanecerá firme.
8Cada um será louvado pelo bom senso de que dá provas;
quem tem uma mente pervertida encontrará o desprezo do seu semelhante.
9É preferível aparentar um ar mais rude e ter em casa o suficiente para comer,
a andar muito aprumado e elegante, mas passar fome!
10As pessoas justas preocupam-se até com a saúde dos seus animais;
a gente malvada, mesmo quando pretende fazer misericórdia, torna-se cruel.
11O trabalho feito com aplicação e esforço conduz à prosperidade;
só quem não tem realmente juízo nenhum se dá a futilidades.
12Os maus têm inveja uns dos outros,
mas os justos desejam, intimamente, o bem do seu semelhante.
13O ímpio é apanhado pela sua fala pecadora;
mas o justo consegue livrar-se das dificuldades.
14O falar a verdade dá às pessoas uma grande satisfação íntima;
o trabalho honesto virá sempre a recompensar quem o faz.
15Os tolos pensam que nunca precisam de conselhos,
mas os que têm verdadeiro entendimento sabem ouvir a opinião dos outros.
16Os loucos são desequilibrados e precipitados;
os que têm bom senso sabem manter a cabeça fria e dominar-se,
mesmo quando os insultam.
17Quem fala verdade põe em evidência a justiça;
uma testemunha falsa só saberá revelar mentira e engano.
18Há gente cujas palavras ferem como pontas de espada;
mas a fala dos que têm sabedoria é como se desse saúde aos outros.
19A verdade aguenta, inalterável, a prova do tempo;
mas a língua do mentiroso dura apenas um instante!
20Engano é tudo o que há no coração dos que só se ocupam a maquinar o mal,
mas há alegria transbordante na vida dos que procuram construir a paz.
21Nenhum agravo sobreviverá ao justo,
mas os maus vivem em constante inquietação.
22O Senhor reprova os que falam mentira,
mas os que falam a verdade são do seu agrado.
23Uma pessoa prudente revela o que sabe, com moderação e equilíbrio;
os loucos lançam aos quatro ventos os seus disparates.
24Quem trabalha aplicadamente ganhará qualidades para vir a conduzir outros;
os preguiçosos nunca terão sucesso na vida.
25As preocupações tornam-se um peso grande no coração das pessoas;
uma palavra amiga de apoio é capaz de levar-lhes alegria.
26O justo serve de guia para os seus amigos,
mas os caminhos dos perversos levam-nos a errar.
27O preguiçoso não chega, sequer, a assar a presa que caçou;
aquele que é diligente sabe tirar, a seu tempo,
o devido proveito do que alcança.
28O caminho da justiça conduz à vida;
nele não há que ter medo da morte!
1Ang tawo nga modawat ug pagtul-id sa iyang pamatasan gustong magmaalamon, apan hungog ang tawong dili gustong badlongon.
2Kahimut-an sa Ginoo ang maayong tawo, apan silotan niya ang manglingla.
3Ang tawong daotan ug binuhatan walay kalig-on; apan ang matarong dili matarog, sama sa kahoy nga lawom ug gamot.
4Ang maayo nga asawa garbo ug kalipay sa iyang bana, apan ang makauulaw nga asawa sama sa sakit nga mokutkot sa kabukogan sa iyang bana.
5Ang mga ginahunahuna sa mga tawong matarong ensakto; ang ginatambag sa tawong daotan malimbongon.
6Makamatay ang mga pulong sa mga daotan, apan ang mga pulong sa mga matarong makaluwas.
7Laglagon ang mga daotan ug mahanaw sila, apan ang mga matarong ug ang ilang mga kaliwat magpabilin.
8Ginapasidunggan ang tawong maalamon, apan ginatamay ang tawong baliko ug utok.
9Mas maayo pa ang tawo nga dili inila apan adunay sulugoon kaysa tawo nga nagapakaaron-ingnon nga dungganon apan wala diay gikaon.
10Ang tawong matarong moatiman ug maayo sa iyang mga mananap, apan ang tawong daotan bangis ug walay kalooy sa iyang mga mananap.
11Ang kugihan nga mag-uuma may abunda nga pagkaon, apan ang walay pagsabot mag-usik-usik sa iyang panahon sa walay kapuslanan.
12Ang gusto sa mga daotan mao ang kanunay nga paghimo ug daotan, mao kana nga dili gayod sila molig-on, apan ang mga matarong molig-on sama sa kahoy nga lawom ang gamot.12:12 Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto.
13Ang daotang mga pulong sa tawong daotan maoy maghatod kaniya sa kagubot, apan ang matarong maglikay sa gubot.
14May ganti ang maayo natong mga pulong ug binuhatan.
15Ang tawong buang-buang naghunahuna nga husto siya kanunay, apan ang tawong maalamon mamati ug tambag.
16Masuko dayon ang tawong buang-buang kon insultohon, apan ang tawong maalamon dili magtagad sa mga pagpanginsulto kaniya.
17Ang kasaligan nga saksi nagasugilon sa tinuod, apan dili masaligan ang bakakon.
18Ang mga pulong nga wala hunahunaa sa dili pa ibungat nahisama sa espada nga makapasakit sa pagbati, apan ang mga pulong nga gibalansi kon maayo ba o dili makapahupay.
19Ang kamatuoran maoy molungtad, apan ang bakak sa kalit lang mahanaw.
20Panglimbong ang sulod sa kasingkasing sa tawong nagplanog daotan, apan kalipay ang bation sa tawong nagaplanog kaayohan.
21Walay daotang mahitabo sa mga matarong, apan daghang daotang mahitabo ngadto sa mga daotan.
22Ngil-aran ang Ginoo sa mga bakakon, apan kalipay niya ang mga matinud-anon.
23Ang maalamon nga tawo dili magpasigarbo sa iyang nahibaloan, apan ipakita gayod sa tawong buang-buang ang iyang kabuang.
24Ang kugihan nga tawo makaangkon ug taas nga katungdanan, apan ang tapolan mubo rag posisyon.12:24 mubo rag posisyon: sa literal, mahimo lang nga ulipon.
25Ang kabalaka makakuha sa kalipay sa tawo; ang maayo nga mga pulong makapalipay kaniya.
26Ang tawong matarong makagiya sa iyang higala, apan ang tawong daotan makapahisalaag.
27Ang tawong tapolan dili makakab-ot sa iyang gipangandoy, apan ang tawong kugihan maadunahan.
28Kon magkinabuhi kang matarong, padayon kang mabuhi, ug maluwas ka sa kamatayon.
