O ano sabático
(Êx 23.10-11; Lv 26.35; 2 Cr 36.21)
1Enquanto Moisés estava junto ao monte Sinai, 2o Senhor deu-lhe estas instruções para o povo de Israel: “Quando chegarem à terra que vos vou dar, devem deixar a terra repousar perante o Senhor em cada sete anos. 3Durante seis anos podem semear, vindimar, ceifar; 4mas durante o sétimo ano a terra deve repousar diante do Senhor, sem ser cultivada. Nesse ano então não semeiem, nem vindimem, nem ceifem. 5Nem tão-pouco ceifem o que nascer por si mesmo nas searas da última sementeira; nem apanhem os bagos de uva que ainda aparecem; porque é um ano de repouso para a terra. 6Mas aquilo que nascer nesse mesmo ano será livre para toda a gente; para vocês, para os escravos, e para qualquer estrangeiro que viva convosco. 7E da mesma forma também o gado e qualquer animal deverá ser deixado a pastar e a comer do que nascer nesse ano.
O ano de jubileu
8Após sete períodos de sete anos, somando 49 anos, 9no dia 10 do sétimo mês, no dia da expiação, as trombetas deverão tocar por toda a terra com um som longo e forte. 10Porque esse ano será santo; é um tempo de se proclamar a liberdade através da terra para todos os que se tornaram escravos por causa de dívidas, e em que serão canceladas todas as dívidas, públicas ou privadas. É um ano em que todas as propriedades familiares vendidas tornarão aos seus proprietários originais ou aos seus herdeiros.
11Será um ano de contentamento! Nele não semearão, nem colherão as searas, nem as vindimarão; será um ano santo de jubileu para vocês. 12Nesse ano o vosso alimento será o que naturalmente vos nascer nos campos.
13Durante o ano de jubileu cada um voltará à posse da propriedade original da sua família.
14Portanto, se venderes ao teu próximo ou dele comprares, que não haja prejuízo ou opressão ao teu irmão! 15Deves calcular o preço de compra conforme os anos que já passaram, desde o jubileu anterior; e o outro deve vender-te tendo também em conta os anos de produção que faltam ainda. 16Se for ainda daí a muitos anos, o preço será mais elevado; se pelo contrário já faltar pouco tempo até lá, então o seu custo descerá. Porque o que efetivamente estão negociando são os anos possíveis de colheita que o novo proprietário poderá obter da terra, antes que volte à vossa posse. 17Devem respeitar o vosso Deus e nunca praticar a opressão. Porque eu sou o Senhor, o vosso Deus.
18Obedeçam às minhas leis se querem viver seguros na terra. 19Se obedecerem, a terra vos dará abundantes colheitas e poderão comer os seus frutos com segurança. 20Vocês hão de perguntar: ‘O que é que comeremos no sétimo ano, visto que não nos é permitido plantar nem colher nesse ano?’ 21A resposta é esta: ‘Abençoar-vos-ei com abundantes searas no sexto ano, 22de tal forma que terão o que comer até que as colheitas do oitavo ano se façam.’
23E lembrem-se que a terra é minha; por isso não poderão vendê-la com carácter permanente. Vocês estão a explorar uma terra que é minha. 24Todo o contrato de venda deverá permitir que a terra possa ser, em qualquer, altura resgatada por aquele que vende.
25Se alguém vier a empobrecer e tiver de vender parte da sua terra, o seu parente próximo pode resgatá-la. 26E se não tiver ninguém que possa resgatá-la e ele próprio conseguir dinheiro suficiente, 27então poderá tornar a comprá-la por um preço, descontando o número de anos que esteve na posse do comprador; e aquele que a detinha é obrigado a aceitar o dinheiro e a devolver-lhe a propriedade. 28Mas se o primeiro proprietário não for capaz de a resgatar, então a terra pertencerá ao seu novo possuidor até ao ano do jubileu; sendo nesse ano devolvida ao primeiro.
29Se alguém vender uma casa numa cidade murada, tem um ano para poder resgatá-la; tem pleno direito de o fazer, durante esse tempo. 30Contudo, se nesse espaço de tempo não o fizer, então a casa ficará definitivamente na posse do novo proprietário, e nem sequer no ano do jubileu voltará à posse da primeira pessoa. 31Se a venda se der numa vila, isto é, um conjunto de casas que não são protegidas por muralha, então o negócio decorre como se se tratasse de um terreno; a casa é resgatável em qualquer ocasião, e voltará ao proprietário original no ano do jubileu.
32Há contudo uma exceção: são as casas dos levitas; ainda que estejam em cidades da sua possessão, 33essas poderão ser resgatadas em qualquer momento, e deverão ser devolvidas ao proprietário de origem no ano do jubileu; visto que a estes não é distribuída terra, à semelhança das outras tribos; receberão apenas casas nas cidades (mais os campos circunvizinhos). 34Aos levitas não é permitido vender campos nas terras dos arredores das suas cidades, porque são possessão sua permanente, e de ninguém mais devem ser.
35Se o vosso irmão empobrecer, serão responsáveis por ajudá-lo. Deverão convidá-lo a viver convosco como se ajuda a um estrangeiro ou hóspede. 36Temam a Deus e deixem o vosso irmão viver convosco; 37nem tão-pouco lhe peçam juros sobre o dinheiro que lhe emprestarem. Não se esqueçam: não levem juros; e deem-lhe aquilo de que ele precisar ao preço do custo; não tentem fazer negócio. 38Porque eu, o Senhor, vosso Deus, vos tirei da terra do Egito para vos dar a terra de Canaã e para ser o vosso Deus.
39Se um vosso irmão israelita vier a empobrecer e se vender a um de vocês, 40não deverão tratá-lo como escravo, mas antes como um assalariado ou como um hóspede; ele apenas vos servirá até ao ano de jubileu. 41Nesse ano poderá deixar-vos, com os seus filhos, e retornar à sua família e àquilo que é dele. 42Porque eu vos trouxe da terra do Egito e vocês são meus servos. Por isso, não poderão ser vendidos como escravos comuns, 43nem tratados duramente. Temam o vosso Deus.
44Contudo, poderão comprar escravos das nações estrangeiras que vivam à vossa volta. 45Podem também comprar os filhos dos estrangeiros que vivam convosco, ainda que tendo nascido na vossa terra. Serão vossos escravos permanentemente, 46podendo passar para os vossos filhos. Mas quanto aos que são vossos irmãos, o povo de Israel, esses não serão tratados da mesma maneira.
47Se um estrangeiro que viva no vosso meio se tornar rico, e se um israelita empobrecer e se vender ao estrangeiro, ou à família desse estrangeiro, 48poderá ser resgatado por um dos seus irmãos, 49ou pelo tio, sobrinho ou qualquer parente que lhe seja próximo. Pode mesmo resgatar-se a si mesmo, se obtiver dinheiro suficiente. 50O preço da sua libertação será propocional ao número de anos que faltarem até ao ano do jubileu, e será calculado segundo o salário de um trabalhador durante esse número de anos. 51Se faltarem ainda muitos anos até ao jubileu, deverá pagar uma quantia aproximada à que recebeu no ato da compra. 52Se já tiver passado tempo, e faltarem poucos anos até ao jubileu, então terá de repor apenas uma parte do que recebeu ao vender-se. 53Será tratado como um trabalhador assalariado e não com dureza na vossa casa.
54Se não tiver sido resgatado entretanto, ao chegar o ano do jubileu, ele e os seus filhos sairão livres. 55Porque o povo de Israel é meu servo. Trouxe-o da terra do Egito. Eu sou o Senhor, o vosso Deus.
Ang Tuig nga Inugpahuway sang Duta
1Sang didto si Moises sa Bukid sang Sinai, ginsugo siya sang Ginoo 2nga ihambal ini sa mga Israelinhon:
Kon mag-abot na kamo sa duta nga ihatag ko sa inyo, indi ninyo pagtamnan ang duta kada ikapito nga tuig agod mapadunggan ninyo ako. 3-4Sa sulod sang anom ka tuig makatanom kamo kag makaani, pero sa ikapito nga tuig kinahanglan nga papahuwayon ninyo ang duta. Indi ninyo pagtamnan ang inyo mga uma kag indi man ninyo pagtapsan sang mga sanga ang inyo tanom nga mga ubas. 5Kag indi man ninyo pag-anihon ang mga uhay ukon pagduguson ang mga bunga sang mga tanom nga nagatubo lang. 6Pero puwede kamo magpanguha sini para lang kaunon ninyo sang inyo mga suluguon, sang inyo mga trabahador, sang mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo, 7sang inyo mga kasapatan, kag sang mga talunon nga mga sapat sa inyo duta.
Ang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli
8-9Sa kada 49 ka tuig,25:8-9 Sa kada 49 ka tuig: sa literal, pito ka tuig nga inugpahuway, pito ka pito ka tuig. sa ikanapulo nga adlaw sang ikapito nga bulan nga amo ang Adlaw sang Pagtubos, patunugon ninyo ang mga budyong sa bug-os nga lugar. 10Kabigon ninyo ang ika-50 nga tuig nga pinasahi nga tuig, kay tion ini sang paghilway sa mga ulipon agod makabalik na sila sa ila pamilya kag sa pag-uli sa tag-iya sang iya mga duta nga iya ginbaligya. 11-12Sa sini nga Tuig sang Paghilway kag Pag-uli, indi kamo magtanom, kag indi man kamo mag-ani ukon magdugos sang mga bunga sang mga tanom nga nagatubo lang, pero puwede kamo makapanguha para lang kaunon. Balaan ini nga tuig para sa inyo.
13Sa sini nga tuig, ang tanan nga pagkabutang nga ginbaligya sa inyo ibalik ninyo sa tag-iya. 14Gani kon magbaligya kamo ukon magbakal sang duta sa inyo kasimanwa, indi kamo magdinayaay. 15Kinahanglan nga ang bili sang duta suno sa kadamuon sang mga tinuig nga makapatubas ini sa wala pa ang sunod nga Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. 16Kon madamo pa ang mga tinuig antes mag-abot ang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli, pataasan ninyo ang presyo sang duta, pero kon gamay na lang, panubuan ninyo. Kay ang matuod, ang ginabakal indi ang duta mismo kundi ang kadamuon sang mapatubas sang duta. 17Indi kamo magdinayaay kundi tahura ninyo ako, kay ako ang Ginoo nga inyo Dios. 18-19Tumana gid ninyo ang akon mga pagsulundan kag mga sugo agod magkabuhi kamo nga malinong sa duta nga inyo estaran kag indi kamo mawad-an sang pagkaon tungod sa bugana nga mga patubas sang duta. 20Indi kamo magkabalaka kon ano ang inyo kaunon sa ikapito nga tuig nga indi kamo makatanom ukon makaani. 21Kay bendisyunan ko ang inyo duta sa ikaanom nga tuig agod magpatubas ini sang madamo nga kalan-on nga para sa tatlo ka tuig. 22Gani samtang nagatanom kamo sa ikawalo nga tuig, ang inyo kaunon amo pa ang inyo inani sang ikaanom nga tuig, kag madamo pa ang inyo kalan-on hasta sa tig-alani sa ikasiyam nga tuig.
23Indi dapat ibaligya ang duta nga indi na mabawi pa, kay ang ini nga duta akon; ginapaestaran kag ginapaagsahan ko lang ini sa inyo. 24Gani tugutan ninyo nga mabawi pa sang tag-iya ang iya duta sa inyo. Himuon ninyo ini sa tanan nga duta nga inyo ginbakal.
25Kon nag-imol ang kapareho ninyo nga Israelinhon, kag tungod sini ginbaligya niya ang iya duta, ang iya pinakamalapit nga paryente amo ang maggawad sang iya ginbaligya. 26Pero kon wala siya sing paryente nga maggawad sini para sa iya, puwede niya gihapon ini mabawi kon may ikasarang na siya sa paggawad sini. 27Kon matabo ini bayaran niya ang nagbakal sang iya duta sang kantidad nga suno sa mapatubas sang duta hasta sa pag-abot sang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli, dayon puwede na niya mabawi ang iya duta. 28Pero kon kulang pa ang iya inuggawad, magapabilin ini sa nagbakal hasta sa pag-abot sang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. Sa sina nga tuig, mabawi na niya ang iya duta nga wala sing bayad.
29Kon ang isa ka tawo magbaligya sang iya balay nga ara sa banwa nga napalibutan sang pader, magawad pa niya ini sa sulod sang isa ka tuig halin sang tion sang iya pagbaligya. 30Pero kon indi niya ini magawad sa sulod sang isa ka tuig, ang amo nga balay mangin iya na sang nagbakal kag sang iya mga kaliwat hasta san-o. Indi na ini mabawi sang tag-iya sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. 31Pero ang mga balay sa mga baryo nga wala sing pader pagakabigon nga pareho sang mga uma, nga puwede magawad kag mabawi sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli.
32Ang mga kaliwat ni Levi puwede nga makagawad bisan san-o sang ila mga balay nga ara sa mga banwa nga ginapanag-iyahan nila. 33Kon indi nila ini magawad, iuli ini sa ila sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. Kay ang mga balay dira sa ila mga banwa ila ina nga bahin halin sa ila kapareho nga mga Israelinhon. 34Ang mga palahalban nga ara dampi sa ila mga banwa kinahanglan nga indi pag-ibaligya, kay ila ina nga pagkabutang hasta san-o.
35Kon nag-imol ang kapareho ninyo nga Israelinhon kag indi na siya makasarang nga magsuporta sa iya kaugalingon, buligan ninyo siya pareho sang pagbulig ninyo sa mga indi Israelinhon nga permanente nga nagaestar upod sa inyo ukon temporaryo lang, agod makapadayon siya sa pag-estar upod sa inyo. 36-37Pahulama ninyo siya sang kuwarta nga wala sing saka, kag baligyai ninyo siya sang pagkaon nga wala sing ganansya, agod makapadayon siya sa pag-estar upod sa inyo. Himua ninyo ina sa pagpakita nga nagatahod kamo sa akon nga inyo Dios. 38Ako ang Ginoo nga inyo Dios nga nagpaguwa sa inyo sa Egipto agod ihatag ko sa inyo ang duta sang Canaan kag agod mangin Dios ninyo ako.
39Kon nag-imol ang kapareho ninyo nga Israelinhon, kag tungod sini ginbaligya niya ang iya kaugalingon sa inyo bilang ulipon, indi ninyo siya pagpaobrahon pareho sang isa ka ordinaryo lang nga ulipon. 40Kabigon ninyo siya nga isa ka sinuhulan nga trabahador ukon isa ka bisita nga nagaestar lang sa inyo. Magaobra siya sa inyo hasta sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. 41Sa sina nga tuig, hilway na siya kag ang iya mga anak, kag makabalik na sila sa ila mga kaparyentihan kag mangin ila liwat ang mga pagkabutang sang ila mga katigulangan. 42Mga ulipon ko kamo, kamo nga mga Israelinhon nga ginpaguwa ko sa Egipto. Gani indi dapat nga ibaligya ninyo ang inyo kaugalingon nga ulipon hasta san-o. 43Indi ninyo pagpintasan ang kapareho ninyo nga Israelinhon nga ulipon ninyo. Himua ninyo ina sa pagpakita nga nagatahod kamo sa akon nga inyo Dios.
44Kon gusto ninyo nga may mga ulipon kamo, magbakal kamo sa mga nasyon sa palibot ninyo. 45Puwede man ninyo baklon ang mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo ukon ang mga miyembro sang ila panimalay nga natawo sa inyo lugar. Ang mga ulipon nga nabakal ninyo sa ila mangin pagkabutang na ninyo, 46kag puwede ninyo sila ipanubli sa inyo mga anak agod magserbisyo sa ila samtang buhi sila. Pero indi gid ninyo pagpintasan ang kapareho ninyo nga Israelinhon nga ulipon ninyo.
47Kon ang isa ka imol nga Israelinhon nagbaligya sang iya kaugalingon bilang ulipon sa isa ka manggaranon nga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo ukon sa iya sini paryente, 48ang ina nga Israelinhon puwede pa nga magawad. Puwede siya nga gawaron sang iya utod, 49tiyo, pakaisa, ukon sang bisan sin-o sa malapit niya nga mga paryente. Puwede man nga siya mismo ang maggawad sang iya kaugalingon kon may ikasarang na siya. 50-52Ang iya himuon sumahon niya kag sang nagbakal sa iya kon pila ka tuig ang iya pagserbisyo kag kon pila ang maiguan sini kon bayaran siya pareho sa ginahimo sa isa ka sinuhulan nga trabahador. Ang maiguan nga kantidad ibuhin niya sa kantidad nga ginbayad sa iya sadto anay sang pagbakal sa iya bilang isa ka ulipon. (Ang amo nga kantidad ginabasi sa kadamuon sang tinuig halin sa pagbakal sa iya hasta sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli.) Kag kon pila ang mabilin amo ina ang ibayad niya para magawad siya. 53Kinahanglan nga kabigon siya sang nagbakal sa iya nga daw isa ka sinuhulan nga trabahador kag indi niya siya pagpintasan. 54Kon indi siya magawad sa sini nga mga paagi, mahilway gihapon siya kag ang iya mga anak sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. 55Gani indi kamo magpaulipon sa inyo isigkatawo hasta san-o, kay mga ulipon ko kamo, kamo nga ginpaguwa ko sa Egipto. Ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.
