A sabedoria
1Uma boa reputação vale muito mais do que um bom perfume.
O dia em que alguém morre é melhor do que aquele em que nasceu.
2É mais útil ir a funerais do que a festas,
porque todos teremos de morrer,
e é uma boa coisa pensar nisso enquanto é tempo.
3A tristeza tem mais valor do que o riso,
pois a tristeza exerce sobre nós um efeito depurador.
4Sim, uma pessoa sábia pensa muito na morte,
enquanto o insensato só pensa em gozar bem o presente.
5Vale mais ser criticado por alguém
que tem sabedoria do que ser louvado por um tolo!
6O cumprimento dum tolo vale tanto como um papel a arder;
seria ridículo alguém deixar-se impressionar por ele.
7A opressão faz endoidecer, até as pessoas com entendimento;
é coisa que corrompe as capacidades mentais.
8Acabar é melhor do que começar!
Ser paciente tem mais valor do que ser orgulhoso!
9Não sejas precipitado,
isso é comportamento de insensatos.
10Não andes sempre com saudade dos bons velhos tempos,
porque também é uma maneira de pensar inútil.
11A sabedoria é tão boa quanto uma valiosa herança
e é uma bênção para todos quantos vivem debaixo do Sol.
12A sabedoria é uma proteção,
tal como as muitas riquezas,
mas a sabedoria tem a vantagem
de preservar a vida de quem a possui.
13Atenta para a forma como Deus fez as coisas;
quem poderá endireitar o que ele torceu?
14Goza da prosperidade, sempre que puderes e,
quando vierem os tempos difíceis,
lembra-te que Deus dá tanto uma coisa como a outra,
a fim de que cada um se dê conta de que nada é certo na vida.
15Nesta vida de ilusão tenho visto de tudo,
incluindo o facto de muitos dos que são bons morrerem novos
e muitos dos que são maus continuarem a viver.
16Por isso, não sejas nem excessivamente bom nem excessivamente sábio!
Por que razão te destruirias a ti mesmo?
17Por outro lado, não sejas demasiado perverso,
não sejas louco! Porque haverias de morrer antes do tempo próprio?
18É bom que prestes atenção a uma coisa,
sem descuidar a outra,
pois aquele que ama e teme a Deus saberá encontrar o melhor de ambas.
19Um sábio é mais poderoso
do que uma fortaleza guardada por dez valentes!
20Não há um só homem, em toda a Terra,
que tenha sido sempre justo e nunca tenha pecado.
21Não escutes às portas!
Pode acontecer que ouças o teu servo dizer mal de ti!
22Sabes bem, quantas vezes tens dito mal de outros.
23Tentei tudo para ser sábio, fiz mesmo esta afirmação:
“Serei sábio!”, mas de nada serviu.
24A sabedoria é coisa difícil de obter,
não se encontra facilmente.
25Pus-me a investigar bem a fundo
e procurei por toda a parte,
determinado a encontrar não só a sabedoria como a verdadeira razão das coisas,
decidido a provar, a mim próprio, qual a pior das ignorâncias e a maior insensatez.
26Uma mulher que se vende, que enreda e arma laços a um homem, é coisa pior do que a morte. Aquele que agrada a Deus evita-a, mas os pecadores caem nos seus laços. 27E esta é a minha conclusão, diz o pregador, pouco a pouco fui chegando a este resultado. 28Depois de ter inquirido em todas as direções, descobri que é possível encontrar-se um homem, entre mil, que seja sábio; mas mulheres, que sejam sábias, nem uma! 29Também descobri que ainda que Deus tenha feito os seres humanos com perfeição, cada um se desvia para seguir as suas próprias inclinações.
Ang mga Tambag sa Kinabuhi
1Maingon nga ang maayong reputasyon mas maayo kaysa mahalong pahumot, ang adlaw sa pagkamatay mas maayo kaysa adlaw sa pagkahimugso.
2Mas maayo pa nga moadto sa balay nga may nagbangotan kaysa moadto sa balay nga may kombira, kay ang tanan mamatay man, busa kinahanglan hatagan kinig pagtagad sa matag usa.
3Ang kasubo mas maayo pa kaysa kalipay tungod kay ang kasubo makatudlo kanato bahin sa kinabuhi.
4Ang tawong maalamon nagahunahuna kanunay bahin sa kamatayon, apan ang tawong buang-buang nagahunahuna bahin sa kalingawan.
5Mas maayo pa nga mamati ka sa pagbadlong sa tawong maalamon kaysa mamati sa pagdayeg sa tawong buang-buang.
6Ang bahakhak sa tawong buang-buang sama ra sa pagpiti-piti sa sampinit diha sa kalayo. Wala kini kapuslanan.
7Sigurado nga mahimong sama sa buang-buang ang tawong maalamon kon manglimbong7:7 manglimbong: o, mangdaog-daog. siya. Kon modawat ka ug suborno daoton mo lang ang imong kaugalingon. 8Mas maayo pa ang kataposan sa usa ka butang kaysa sinugdanan niini. Ang pagpailob mas maayo pa kaysa pagpasigarbo.
9Ayaw dayon kasuko, kay ang kasuko kinaiya sa mga tawong buang-buang.
10Ayawg pangutana, “Nganong mas maayo man ang kaniadto kaysa karon?” Kay dili kana maalamon nga pangutana.
11Ang kaalam maayo, sama kini sa panulondon. Nagahatag kini sa mga nagakinabuhi dinhi sa kalibotan ug kaayohan nga nagalungtad, 12ug makahatag kini kanilag kasigurohan sama sa kuwarta. Busa makatabang gayod ang kaalam; makatipig kini sa kinabuhi sa tawo nga nakaangkon niini.
13Hunahunaa kon unsa ang gihimo sa Dios. Kinsay makatul-id sa iyang gibaliko?
14Kon maayo ang imong kahimtang, paglipay. Apan kon anaa ka sa kalisod, pamalandong. Hinumdomi nga ang Dios ang nagahatag sa maayo nga kahimtang ug sa kalisod. Busa dili gayod kita masayod kon unsa ang mahitabo sa umaabot.
15Niining akong kinabuhi nga walay pulos, nakita ko ang tanan: may mga tawong matarong nga nangamatay luyo sa ilang matarong nga kinabuhi, ug may mga daotan nga nagakinabuhi ug taas luyo sa ilang daotang kinabuhi.
16Ayaw pagpalabig hunahuna nga labihan ka na kamatarong ug kamaalamon kay basig madaot ka. 17Ayaw usab pagpasulabi sa pagpakadaotan ug pagpakabuang. Kon imo kining himuon, basin mamatay ka sa dili pa nimo panahon. 18Likayi ang pagpakaaron-ingnon nga matarong ka ug ang pagbuhat ug daotan kay ang tawong may pagtahod sa Dios makahimo sa paglikay niining mga butanga.
19Ang kaalam makahatag sa tawong maalamon ug gahom nga mas dako kaysa gahom sa napulo ka tigdumala sa usa ka lungsod.
20Wala gayoy tawong matarong dinhi sa kalibotan nga dili makasala ug kanunayng maayo ang binuhatan.
21Ayaw tagda ang tanang gisulti sa mga tawo kay tingalig makadungog ka nga gitunglo ka sa imong sulugoon, 22kay ikaw mismo nahibalo nga sa makadaghang higayon nakapanunglo ka usab sa uban.
23Gisulayan ko pagsabot kining mga butanga pinaagi sa akong kaalam. Naghunahuna ako nga akong masabtan, apan dili diay ingon niini kasayon. 24Dili ko matugkad ang mga panghitabo; lisod gayod kini sabton. Wala gayoy makasabot niini. 25Apan padayon akong nagtuon, nagsusi, ug nangita sa kaalam aron maangkon ko ang tubag sa akong mga pangutana, ug aron masabtan ko nga binuang ang pagbuhat ug daotan ug hinungog ang pagbinuang.
26Nadiskobrehan ko nga ang babayeng maninintal mas mapait pa kaysa kamatayon. Ang iyang gugma sama sa lit-ag, ug ang iyang mga bukton sama sa kadena. Makaikyas kaniya ang tawo nga nagatuman sa Dios sa iyang kinabuhi, apan ang makasasala malit-agan gayod niya. 27-28Ako, ang magwawali nagaingon, “Gisuta ko gayod pag-ayo ang matag butang sa akong pagpangita sa tubag sa akong mga pangutana. Sa gihapon, wala nako makita ang mga tubag. Apan akong nadiskobrehan nga sa 1,000 ka mga lalaki aduna ray usa nga matarong,7:27-28 matarong: o, maalamon. apan wala gayoy ni usa ka babaye nga matarong. 29Labaw sa tanan, nadiskobrehan ko nga gihimo sa Dios ang tawo nga matarong apan nagtinguha kini sa pagbuhat ug daotan.”
