1Más vale ser pobre e intachable
que necio de labios perversos.
2El afán sin conocimiento no es bueno;
mucho yerra quien mucho corre.
3La necedad del hombre le hace perder el rumbo
y su corazón se irrita contra el Señor.
4Con las riquezas aumentan los amigos,
pero al pobre hasta su amigo lo abandona.
5El testigo falso no quedará sin castigo;
el que propaga mentiras no saldrá bien librado.
6Muchos buscan congraciarse con los poderosos;
todos son amigos de quienes reparten regalos.
7Si al pobre lo aborrecen sus parientes,
con más razón lo evitan sus amigos.
Aunque los busca suplicante,
por ninguna parte los encuentra.19:7 Texto de difícil traducción.
8El que adquiere cordura,19:8 cordura. Lit. corazón. En la Biblia, corazón se usa para designar el asiento de las emociones, pensamientos y voluntad, es decir, el proceso de toma de decisiones del ser humano. se ama a sí mismo
y el que retiene el discernimiento prospera.
9El testigo falso no quedará sin castigo;
el que propaga mentiras perecerá.
10No va bien con el necio vivir entre lujos
y menos con el esclavo gobernar a los príncipes.
11El buen juicio hace al hombre paciente;
su gloria es pasar por alto la ofensa.
12Rugido de león es la ira del rey;
su favor es como rocío sobre el pasto.
13El hijo necio es la ruina del padre;
la mujer pendenciera es gotera constante.
14La casa y el dinero se heredan de los padres,
pero la esposa inteligente es un don del Señor.
15La pereza conduce al sueño profundo;
el holgazán pasará hambre.
16El que cumple el mandamiento cumple consigo mismo;
el que descuida su conducta morirá.
17Servir al pobre es hacerle un préstamo al Señor;
Dios pagará esas buenas acciones.
18Corrige a tu hijo mientras aún hay esperanza;
no te hagas cómplice de su muerte.19:18 no te hagas … muerte. Alt. pero no te excedas hasta matarlo.
19El iracundo tendrá que afrontar el castigo;
el que intente disuadirlo aumentará su enojo.19:19 Texto de difícil traducción.
20Escucha el consejo, acepta la corrección
y llegarás a ser sabio.
21Muchos son los planes en el corazón de las personas,
pero al final prevalecen los designios del Señor.
22De la humanidad se espera amor fiel;
más vale ser pobre que mentiroso.
23El temor del Señor conduce a la vida;
da un sueño tranquilo y evita los problemas.
24El perezoso mete la mano en el plato,
pero no llevará el bocado a la boca.
25Golpea al insolente y se hará prudente el inexperto;
reprende al entendido y ganará en conocimiento.
26El que roba a su padre y echa a la calle a su madre
es un hijo infame y sinvergüenza.
27Hijo mío, si dejas de atender a las enseñanzas,
te apartarás de las palabras sabias.
28El testigo corrupto se burla de la justicia
y la boca del malvado engulle maldad.
29El castigo se dispuso para los insolentes
y los azotes para la espalda de los necios.
1هەژارێک ڕێگای تەواوەتی گرتبێت
باشترە لەوەی زمان خوار و گێلە.
2دڵگەرمی بەبێ زانیاری باش نییە و
ئەوەی پەلە بە پێیەکانی بکات بە هەڵەدا دەچێت.
3مرۆڤ بە گێلایەتییەکەی ڕێگای خۆی وێران دەکات،
کەچی دڵی لە دژی یەزدان هەڵدەچێت.
4دەوڵەمەندیێتی برادەری زۆر پەیدا دەکات،
بەڵام هەژار برادەرەکەشی لێی جیا بووەتەوە.
5شایەتی درۆزن بێ سزا نابێت،
ئەوەی درۆ پەخش دەکات دەرباز نابێت.
6زۆر کەس هەوڵی بەدەستهێنانی ڕەزامەندی میر دەدەن،
هەمووش دۆستی پیاوی بەخشندەن.
7پیاو هەژار بێت براکانی خۆشی ڕقیان لێی دەبێتەوە،
لەوەش زیاتر هاوڕێیەکانی لێی دوور دەکەونەوە!
بە پاڕانەوەکانی دوایان دەکەوێت،
بەڵام بێ سوودە.
8ئەوەی دانایی دەست بکەوێت خۆی خۆشدەوێت،
ئەوەی بایەخ بە تێگەیشتن بدات چاکە دەدۆزێتەوە.
9شایەتی درۆزن بێ سزا نابێت،
ئەوەی درۆ پەخش بکات لەناودەچێت.
10گێل خۆشگوزەرانیی لێ ناوەشێتەوە،
لەوەش زیاتر دەسەڵاتداربوونی کۆیلە بەسەر میرانەوە.
11وریایی مرۆڤ تووڕەبوونی خاودەکاتەوە،
شانازیشی لێبوردنە لە یاخیبوون.
12هەڵچوونی پاشا وەک نەڕەی شێرە،
بەڵام ڕەزامەندییەکەی وەک شەونمە بەسەر گیاوە.
13کوڕی گێل ماڵوێرانی باوکیەتی،
ناکۆکی ژنیش دڵۆپەکردنی بەردەوامە.
14ماڵ و سامان میراتی باوکانە،
بەڵام ژنی وریا لەلایەن یەزدانەوەیە.
15تەمبەڵی خەوی قووڵ دەهێنێت،
کەسی سست برسی دەبێت.
16ئەوەی ڕاسپاردە19:16 تەوراتی موسا. بپارێزێت گیانی خۆی دەپارێزێت،
بەڵام ئەوەی بە سووکی بڕوانێتە ڕێگای خۆی لەناودەچێت.
17ئەوەی بەزەیی بە هەژاردا بێتەوە قەرز بە یەزدان دەدات،
ئەویش پاداشتی چاکەکەی دەداتەوە.
18کوڕەکەت تەمبێ بکە ئەوەندەی ئومێدی تێدایە،
مەبە هۆکاری مردنی.
19ئەوەی زۆر تووڕە بێت بەرگەی ئەنجامەکەی دەگرێت،
چونکە ئەگەر جارێک فریای بکەویت دەبێت دووبارەی بکەیتەوە.
20گوێ لە ڕاوێژ بگرە و تەمبێکردن وەربگرە،
بۆ ئەوەی دانا بیت لە دواڕۆژت.
21مرۆڤ پلانی زۆری لە دڵدایە،
بەڵام تەنها ڕاوێژی یەزدان دەچەسپێت.
22ئارەزووی مرۆڤ لە خۆشەویستی نەگۆڕە،
هەژار لە پیاوی درۆزن باشترە.
23لەخواترسی بۆ ژیانە،
بە تێری دەنوێت و خراپە بەسەری ناکاتەوە.
24تەمبەڵ دەست دەخاتە ناو قاپ،
تەنانەت بۆ دەمیشی نابات.
25لە گاڵتەجاڕ بدە و ساویلکە ژیر دەبێت،
تێگەیشتوو سەرزەنشت بکە زانیاری تێدەگات.
26ئەوەی باوکی تاڵان بکات و دایکی دەربکات،
کوڕێکە مایەی شەرمەزاری و ڕیسوایی.
27ڕۆڵە، ئەگەر وازت لە گوێگرتن لە ڕاوێژ هێنا،
لە وتەکانی زانیاری گومڕا دەبیت.
28شایەتی دڵڕەش گاڵتە بە دادپەروەری دەکات،
دەمی بەدکارانیش تاوان قووت دەدات.
29سزا بۆ گاڵتەجاڕەکان ئامادەکراوە،
لێدانیش بۆ پشتی گێلەکان.
