Proverbios de Salomón
1Proverbios de Salomón:
El hijo sabio es la alegría de su padre;
el hijo necio es el pesar de su madre.
2Las riquezas mal habidas no sirven de nada,
pero la justicia libra de la muerte.
3El Señor no deja sin comer al justo,
pero frustra la ambición de los malvados.
4Las manos ociosas conducen a la pobreza;
las manos diligentes atraen riquezas.
5El hijo prevenido se abastece en el verano,
pero el sinvergüenza duerme en tiempo de cosecha.
6El justo se ve coronado de bendiciones,
pero la boca del malvado encubre violencia.
7La memoria de los justos es una bendición,
pero la fama de los malvados se pudrirá.
8El sabio de corazón acata los mandamientos,
pero el de palabras tontas va camino al desastre.
9Quien se conduce con integridad anda seguro;
quien anda en caminos perversos será descubierto.
10Quien guiña el ojo con malicia provoca pesar;
el necio y murmurador va camino al desastre.
11Fuente de vida es la boca del justo,
pero la boca del malvado encubre violencia.
12El odio es motivo de disensiones,
pero el amor cubre todas las faltas.
13En los labios del prudente hay sabiduría;
en la espalda del falto de juicio, solo garrotazos.
14El que es sabio atesora el conocimiento,
pero la boca del necio es un peligro inminente.
15La riqueza del rico es su baluarte;
la pobreza del pobre es su ruina.
16El salario del justo es la vida;
la ganancia del malvado es el pecado.
17El que atiende a la corrección va camino a la vida;
el que la rechaza se pierde.
18El de labios mentirosos disimula su odio,
y el que propaga calumnias es un necio.
19El que mucho habla, mucho yerra;
el que es sabio refrena su lengua.
20Plata refinada es la lengua del justo;
el corazón del malvado es de poco valor.
21Los labios del justo orientan a muchos;
los necios mueren por falta de juicio.
22La bendición del Señor trae riquezas
que no vienen acompañadas de tristezas.
23El necio se divierte con su mala conducta,
pero el sabio se recrea con la sabiduría.
24Lo que el malvado teme, eso le ocurre;
lo que el justo desea, eso recibe.
25Pasa la tormenta y desaparece el malvado,
pero el justo permanece firme para siempre.
26Como vinagre a los dientes y humo a los ojos
es el perezoso para quienes lo emplean.
27El temor del Señor prolonga la vida,
pero los años del malvado se acortan.
28El futuro de los justos es dichoso;
la esperanza de los malvados se desvanece.
29El camino del Señor es refugio de los íntegros
y ruina de los malhechores.
30Los justos no tropezarán jamás;
los malvados no habitarán la tierra.
31La boca del justo expresa sabiduría,
pero la lengua perversa será cercenada.
32Los labios del justo saben lo que conviene,
pero de la boca del malvado brota perversidad.
پەندەکانی سلێمان
1پەندەکانی سلێمان:
کوڕی دانا باوکی شاد دەکات،
بەڵام کوڕی گێل دڵتەنگییە بۆ دایکی.
2بێ سوودە گەنجینەی داهاتی ناڕەوایی،
بەڵام ڕاستودروستی فریادەکەوێت لە مردن.
3یەزدان ناهێڵێت ڕاستودروستان تووشی برسیێتی بن،
بەڵام ئارەزووی بەدکاران بەتاڵ دەکاتەوە.
4دەستی تەمبەڵ دەبێتە هۆی هەژاری،
بەڵام دەستی کۆڵنەدەر دەوڵەمەندی بەدواوەیە.
5ئەوەی لە هاوین کۆدەکاتەوە، کوڕێکی وریایە،
بەڵام ئەو کوڕەی لە کاتی دروێنەدا دەخەوێت، مایەی شەرمەزارییە.
6بەرەکەت بۆ سەر ڕاستودروستانە،
بەڵام دەمی بەدکاران توندڕەوی دەشارێتەوە.
7یادکردنەوەی ڕاستودروستان بۆ بەرەکەتە،
بەڵام ناوی بەدکاران دەڕزێت.
8ئەوەی دڵی دانا بێت فەرمان وەردەگرێت،
بەڵام گێلی زۆربڵێ وێران دەبێت.
9ئەوەی ڕێگای ڕاست بگرێت ئاسوودە دەبێت،
بەڵام ئەوەی ڕێگای خوار بگرێت لێی ئاشکرا دەبێت.
10چاوقوچان دەبێتە هۆی ئازار،
گێلی زۆربڵێش دەکەوێت.
11دەمی کەسی ڕاستودروست سەرچاوەی ژیانە،
بەڵام دەمی بەدکاران توندڕەوی دەشارێتەوە.
12ڕق ناکۆکی دەوروژێنێت،
بەڵام خۆشەویستی هەموو یاخیبوونێک دادەپۆشێت.
13لە لێوەکانی تێگەیشتوو دانایی هەیە،
کوتەکیش بۆ پشتی تێنەگەیشتووانە.
14داناکان زانیاری کۆدەکەنەوە،
بەڵام دەمی گێل فەوتانێکی نزیکە.
15سامانی دەوڵەمەند شاری قەڵابەندیەتی،
بەڵام فەوتانی هەژاران نەدارییانە.
16کرێی کەسی ڕاستودروست ژیانە،
بەڵام داهاتی بەدکار گوناهە.
17ئەوەی چاوی لە تەمبێکردنە لەسەر ڕێچکەی ژیانە،
بەڵام ئەوەی واز لە سەرزەنشت بهێنێت گومڕا دەبێت.
18ئەوەی ڕق بشارێتەوە لێوەکانی درۆ دەکەن،
ئەوەی بوختان بڵاو بکاتەوە گێلە.
19قسەی زۆر بێ گوناه نابێت،
بەڵام ئەوەی زمانی خۆی بگرێت وریایە.
20زمانی کەسی ڕاستودروست زیوی پوختەکراوە،
بەڵام دڵی بەدکاران کەم بەهایە.
21لێوەکانی کەسی ڕاستودروست ڕابەرایەتی زۆر کەس دەکەن،
بەڵام گێلەکان بە تێنەگەیشتوویی دەمرن.
22بەرەکەتی یەزدان دەوڵەمەندی بەدواوەیە و
هیچ زەحمەتێکیش ناخاتە پاڵی.
23وەک پێکەنینە بۆ گێل بەدکاری کردن،
بەڵام دانایی بۆ کەسی تێگەیشتوو.
24ئەوەی بەدکار لێی دەترسێت، بەسەری دێت،
ئەوەی ڕاستودروستانیش ئارەزووی دەکەن، پێیان دەبەخشرێت.
25وەک تێپەڕبوونی گەردەلوول خراپەکاریش ئاوا نامێنێت،
بەڵام کەسی ڕاستودروست هەتاهەتایە جێگیر دەبێت.
26وەک سرکە بۆ ددان و دووکەڵ بۆ چاو،
کەسی تەمبەڵیش بۆ ئەوانەی دەینێرن ئاوایە.
27لەخواترسی ڕۆژانی ژیانت زیاد دەکات،
بەڵام ساڵانی بەدکاران کورت دەبێت.
28هیوای ڕاستودروستان خۆشییە،
بەڵام ئاواتی بەدکاران لەناودەچێت.
29ڕێگای یەزدان پەناگایە بۆ ئەوانەی ڕێگای ڕاست بگرن،
بەڵام لەناوچوونە بۆ ئەوانەی خراپە دەکەن.
30کەسی ڕاستودروست هەرگیز نالەقێت،
بەڵام خراپەکاران لە خاکەکە نیشتەجێ نابن.
31دەمی کەسی ڕاستودروست دانایی لێ دەڕوێت،
بەڵام زمانی درۆودەلەسە دەبڕدرێتەوە.
32لێوەکانی کەسی ڕاستودروست پەسەندیی دەزانن،
بەڵام دەمی بەدکاران درۆودەلەسە.
