Proverbios de Salomón
1Proverbios de Salomón:
El hijo sabio es la alegría de su padre;
el hijo necio es el pesar de su madre.
2Las riquezas mal habidas no sirven de nada,
pero la justicia libra de la muerte.
3El Señor no deja sin comer al justo,
pero frustra la ambición de los malvados.
4Las manos ociosas conducen a la pobreza;
las manos diligentes atraen riquezas.
5El hijo prevenido se abastece en el verano,
pero el sinvergüenza duerme en tiempo de cosecha.
6El justo se ve coronado de bendiciones,
pero la boca del malvado encubre violencia.
7La memoria de los justos es una bendición,
pero la fama de los malvados se pudrirá.
8El sabio de corazón acata los mandamientos,
pero el de palabras tontas va camino al desastre.
9Quien se conduce con integridad anda seguro;
quien anda en caminos perversos será descubierto.
10Quien guiña el ojo con malicia provoca pesar;
el necio y murmurador va camino al desastre.
11Fuente de vida es la boca del justo,
pero la boca del malvado encubre violencia.
12El odio es motivo de disensiones,
pero el amor cubre todas las faltas.
13En los labios del prudente hay sabiduría;
en la espalda del falto de juicio, solo garrotazos.
14El que es sabio atesora el conocimiento,
pero la boca del necio es un peligro inminente.
15La riqueza del rico es su baluarte;
la pobreza del pobre es su ruina.
16El salario del justo es la vida;
la ganancia del malvado es el pecado.
17El que atiende a la corrección va camino a la vida;
el que la rechaza se pierde.
18El de labios mentirosos disimula su odio,
y el que propaga calumnias es un necio.
19El que mucho habla, mucho yerra;
el que es sabio refrena su lengua.
20Plata refinada es la lengua del justo;
el corazón del malvado es de poco valor.
21Los labios del justo orientan a muchos;
los necios mueren por falta de juicio.
22La bendición del Señor trae riquezas
que no vienen acompañadas de tristezas.
23El necio se divierte con su mala conducta,
pero el sabio se recrea con la sabiduría.
24Lo que el malvado teme, eso le ocurre;
lo que el justo desea, eso recibe.
25Pasa la tormenta y desaparece el malvado,
pero el justo permanece firme para siempre.
26Como vinagre a los dientes y humo a los ojos
es el perezoso para quienes lo emplean.
27El temor del Señor prolonga la vida,
pero los años del malvado se acortan.
28El futuro de los justos es dichoso;
la esperanza de los malvados se desvanece.
29El camino del Señor es refugio de los íntegros
y ruina de los malhechores.
30Los justos no tropezarán jamás;
los malvados no habitarán la tierra.
31La boca del justo expresa sabiduría,
pero la lengua perversa será cercenada.
32Los labios del justo saben lo que conviene,
pero de la boca del malvado brota perversidad.
Ang mga Panultihon ni Solomon
1Mao kini ang mga panultihon ni Solomon:
Ang anak nga maalamon nagahatag ug kalipay sa iyang ginikanan, apan ang anak nga buang-buang nagahatag ug kasubo kanila.
2Ang bahandi nga nakuha sa daotang paagi dili makahatag ug kaayohan, apan ang matarong nga pagkinabuhi makaluwas kanimo gikan sa kamatayon.
3Dili motugot ang Ginoo nga magutman ang mga matarong, apan ang mga daotan dili niya tugotan nga matuman ang ilang daotang mga pangandoy.
4Ang pagkatapolan makapakabos sa tawo, apan ang pagkakugihan makapaadunahan kaniya.
5Ang nagatigom ug pagkaon sa ting-ani maalamon nga tawo,10:5 tawo: sa Hebreo, anak. apan ang magsige lag katulog makauulaw.
6Panalanginan sa Dios ang tawong matarong; ang pulong sa mga tawong daotan makapasakit.
7Ang tawong matarong mahimong panalangin ngadto sa uban ug kanunayng mahinumdoman, apan ang mga tawong daotan kalimtan sa dayon.
8Ang tawong maalamon nagatuman sa mga sugo. Ang tawong nagasultig kabuang malaglag.
9Ang tawong matarong layo sa kadaot, apan ang tawong daotan mabulgar ang sala.
10Ang tawong limbongan makahatag ug kasamok, ug ang tawong nagasultig kabuang malaglag.
11Ang pulong sa tawong matarong makahatag ug kaayohan sa kinabuhi sa uban,10:11 makahatag… sa uban: sa literal, tuboran nga nagahatag ug kinabuhi. apan ang pulong sa mga tawong daotan makapasakit.
12Ang kasilag makahaling ug kasamok, apan ang gugma makapasaylo sa tanang kasaypanan.
13Ang tawo nga may pagsabot nagalitok sa mga pulong nga may kaalam, apan ang tawo nga walay pagsabot nagasultig mga pulong nga maoy hinungdan nga silotan siya.
14Ang mga maalamon padayon nga nagakat-on, apan ang mga buang-buang nagalitok sa mga pulong nga magpadali sa ilang kalaglagan.
15Ang bahandi sa adunahan makapanalipod kaniya, apan ang kawad-on sa kabos molaglag kaniya.
16Ang ganti sa tawong matarong mao ang maayo ug taas nga kinabuhi, apan silot ang maani sa tawong daotan.
17Ang tawo nga mopatuo sa mga pagbadlong makaangkon ug maayo ug taas nga kinabuhi, apan ang tawo nga nagasalikway niini mahisalaag.
18Bakakon ang tawo nga naghambin ug kasuko, ug buang-buang ang tawong manglibak.
19Ang tawong tabian daling makasala. Maalamon ang tawong magpugong sa iyang baba.
20Ang mga pulong sa tawong matarong bililhon sama sa pilak, apan ang hunahuna sa tawong daotan walay pulos.
21Ang pulong sa tawong matarong makahatag ug kaayohan sa daghang mga tawo gawas lang sa mga tawong buang-buang nga mangamatay tungod sa kawalay-pagsabot.
22Maadunahan ang tawo tungod sa pagpanalangin sa Ginoo, ug wala nagahatag ang Ginoo ug kalisod sa iyang pagkabahandianon.
23Ang kalipay sa buang-buang mao ang paghimog daotan, apan ang kalipay sa tawo nga may pagsabot mao ang pagkinabuhing maalamon.
24Maingon nga ang gikahadlokan sa tawong daotan mahitabo kaniya, ang ginahandom sa tawong matarong maangkon niya.
25Kon moabot sa kinabuhi ang pagsulay nga daw sa bagyo, mapukan ang tawong daotan, apan ang tawong matarong pabiling magbarog nga lig-on.
26Maingon nga ang suka makapangilo sa ngipon ug ang aso makapaluha sa mata, ang tapolan nga tawo makapaugtas sa nagsugo kaniya.
27Ang nagatahod sa Ginoo taas ug kinabuhi, apan ang tawong daotan mubo rag kinabuhi.
28Ang paglaom sa mga matarong makahatag kanilag kalipay, apan ang paglaom sa mga daotan walay katumanan.
29Ang pagsunod sa mga matarong sa pamaagi sa Ginoo maoy magpanalipod kanila, apan ang pagsupak niini sa mga tawong daotan makapalaglag kanila.
30Ang mga matarong dili papahawaon niining yutaa, apan ang mga daotan palayason.
31Ang mga pulong sa tawong matarong may kaalam, apan ang mga pulong sa tawong limbongan makapalaglag kaniya.
32Ang tawong matarong nasayod kon unsay angay isulti, apan ang mga tawong daotan walay laing masulti kundi ang sayop.
