Éxodo 22 – NVI & HLGN

Nueva Versión Internacional

Éxodo 22:1-31

Protección de la propiedad

1»Si alguien roba un toro o una oveja y lo mata o lo vende, deberá devolver cinco cabezas de ganado por el toro y cuatro ovejas por la oveja.

2»Si un ladrón es sorprendido entrando a una casa y se le mata, su muerte no se considerará asesinato.

3»Si se mata al ladrón a plena luz del día, su muerte se considerará asesinato.

»El ladrón está obligado a restituir lo robado. Si no tiene con qué hacerlo, será vendido para restituir lo robado.

4»Si el animal robado se halla en su poder y todavía con vida, deberá restituirlo doble, ya sea que se trate de un toro, un asno o una oveja.

5»Si alguien apacienta su ganado en un campo o en una viña, y por dejar a sus animales sueltos ellos pastan en campo ajeno, el dueño del animal deberá reparar el daño con lo mejor de su cosecha.

6»Si se prende fuego en pasto seco, y el fuego se propaga y quema algún trigal, o el trigo ya apilado, o algún campo sembrado, el que haya comenzado el fuego deberá reparar el daño.

7»Si alguien deja dinero o bienes en la casa de un amigo, y esos bienes son robados, el ladrón deberá devolver el doble, en caso de que lo atrapen.

8»Si no se atrapa al ladrón, el dueño de la casa deberá comparecer ante los jueces22:8 ante los jueces. Alt. ante Dios; también en v. 9. para que se determine si no dispuso de los bienes del otro.

9»En todos los casos de posesión ilegal, las dos partes deberán llevar el asunto ante los jueces. El que sea declarado culpable deberá restituir el doble a su prójimo, ya sea que se trate de un toro, o de un asno, o de una oveja, o de ropa, o de cualquier otra cosa perdida que alguien reclame como de su propiedad.

10»Si alguien deja al cuidado de algún amigo suyo un asno, un toro, una oveja, o cualquier otro animal, y el animal muere, o sufre algún daño, o es robado sin que nadie lo vea, 11el amigo del dueño jurará ante el Señor no haberse adueñado de la propiedad de su amigo. El dueño deberá aceptar ese juramento y el amigo no deberá restituirle nada.

12»Si el animal fue robado al amigo, este deberá indemnizar al dueño.

13»Si el animal fue despedazado por una fiera, el amigo no tendrá que indemnizar al dueño si presenta como evidencia los restos del animal.

14»Si alguien pide prestado un animal de algún amigo suyo, y el animal sufre algún daño o muere, no estando presente su dueño, el que lo pidió prestado deberá restituirlo.

15»Si el dueño del animal estaba presente, el que pidió prestado el animal no tendrá que pagar nada.

»Si el animal fue alquilado, el precio del alquiler cubrirá la pérdida.

Responsabilidades sociales

16»Si alguien seduce a una mujer virgen que no esté comprometida para casarse, y se acuesta con ella, deberá pagarle su precio al padre y tomarla por esposa. 17Aun si el padre se niega a entregársela, el seductor deberá pagar el precio establecido para las vírgenes.

18»No dejes con vida a ninguna hechicera.

19»Todo el que tenga relaciones sexuales con un animal será condenado a muerte.

20»Todo el que ofrezca sacrificios a otros dioses, en vez de ofrecérselos al Señor, será condenado a muerte.

21»No maltrates ni oprimas a los extranjeros, pues también tú y tu pueblo fueron extranjeros en Egipto.

22»No explotes a las viudas ni a los huérfanos, 23porque, si tú y tu pueblo lo hacen y ellos me piden ayuda, yo te aseguro que atenderé a su clamor: 24arderá mi furor y los mataré a ustedes a filo de espada. Y sus mujeres se quedarán viudas y sus hijos, huérfanos.

25»Si uno de ustedes presta dinero a algún necesitado de mi pueblo, no deberá tratarlo como los prestamistas ni le cobrará intereses.

26»Si alguien toma en prenda el manto de su prójimo, deberá devolvérselo al caer la noche. 27Ese manto es lo único que tiene para abrigarse; no tiene otra cosa sobre la cual dormir. Si se queja ante mí, yo atenderé a su clamor, pues soy un Dios misericordioso.

28»No blasfemes nunca contra Dios22:28 No blasfemes nunca contra Dios. Alt. Nunca desprecies a los jueces. ni maldigas al jefe de tu pueblo.

29»No te demores en presentarme las ofrendas de tus graneros y de tus lagares.22:29 las ofrendas … lagares. Frase de difícil traducción.

»El primogénito de tus hijos será para mí.

30»También serán para mí los primogénitos de tus toros y de tus ovejas. Los dejarás con sus madres siete días, pero al octavo día me los entregarás.

31»Ustedes serán mi pueblo santo.

»No comerán la carne de ningún animal que haya sido despedazado por las fieras. Esa carne se la echarán a los perros.

Ang Pulong Sang Dios

Exodus 22:1-31

Mga Kasuguan Parte sa mga Pagkabutang

1“Kon ang isa ka tawo nangawat sang baka ukon karnero, kag gin-ihaw niya ini ukon ginbaligya, dapat magbayad siya. Sa isa ka baka nga iya ginkawat, magbayad siya sang lima ka baka. Kag sa isa ka karnero nga iya ginkawat, magbayad siya sang apat ka karnero. 2Kon nangawat siya sa gab-i kag nadakpan sa akto, kag ginpatay siya, ang nakapatay sa iya wala sing salabton. 3Pero kon natabo ini sa adlaw, ang nakapatay sa kawatan may salabton.

“Ang kawatan nga nadakpan dapat magbayad sa iya nga ginkawat. Pero kon wala siya sing ibayad, ibaligya siya nga ulipon kag ang iya bili ibayad sa iya nga ginkawat. 4Kon ang iya ginkawat nga baka ukon asno ukon karnero nasapwan nga ara pa sa iya kag buhi pa ini, bayaran niya ini sing doble.

5“Kon ang sapat sang isa ka tawo iya ginpabay-an nga maghalab sa talamnan sang iban, kinahanglan nga bayaran niya ang nahalab nga tanom sang pinakamaayo nga patubas sang iya uma ukon sang iya talamnan sang ubas.

6“Kon may tawo nga nagpanutod, kag ang kalayo naglapta sa mga hilamon hasta sa talamnan sang iban nga tawo, ang nagpanutod dapat nga magbayad sang mga tanom nga napierdi.

7“Halimbawa, nagpatago ang isa ka tawo sang iya kuwarta ukon sang bisan ano nga butang sa balay sang iya kaingod, kag ginkawat ini. Kon madakpan ang kawatan, dapat magbayad siya sing doble. 8Pero kon indi madakpan ang kawatan, ang ginbilinan sang pagkabutang pagadal-on sa presensya sang Dios,22:8 Dios: ukon, mga pangulo. agod mahibaluan kon ginkuha niya ukon wala ang ginpatago sa iya.

9“Halimbawa, may duha ka tawo nga nagabaisay kon sin-o sa ila ang tag-iya sang isa ka pagkabutang pareho sang baka, asno, karnero, bayo, ukon bisan ano nga butang, dapat dal-on nila ang ila kaso sa presensya sang Dios.22:9 Dios: ukon, mga pangulo. Ang nakasala sa ila suno sa desisyon sang Dios22:9 Dios: ukon, mga pangulo. magabayad sing doble sa tag-iya.

10“Halimbawa, ginpasagod sang isa ka tawo ang iya asno, baka, karnero, ukon bisan ano nga sapat sa iya kaingod, kag napatay ini, ukon napilasan, ukon nadula, nga wala sing may nakakita. 11Ang nagsagod dapat magkadto sa presensya sang Ginoo kag magsumpa nga wala siya sing may nahibaluan sa natabo. Dapat ini patihan sang tag-iya, kag indi niya siya pagpabayaron. 12Pero kon ginkawat ang sapat, dapat magbayad ang nagsagod sa tag-iya. 13Kon ang sapat ginpatay sang mapintas nga sapat, kinahanglan dal-on niya ang nabilin nga parte sang sapat bilang pamatuod, kag indi niya kinahanglan nga bayaran ini.

14“Halimbawa, naghulam ang isa ka tawo sang sapat sa iya kaingod kag napilas ini ukon napatay, kag wala ang tag-iya pagkatabo sini. Ang naghulam dapat magbayad sini. 15Pero kon ara ang tag-iya sang pagkatabo, ang naghulam indi na magbayad. Kon gin-arkilahan ang sapat, ang kuwarta nga ginbayad sa arkila amo na ang ibayad sa napilasan ukon napatay nga sapat.

Ang Iban pa nga mga Kasuguan

16“Kon gintintar sang isa ka lalaki ang isa ka dalaga nga indi pa kalaslon, kag nagpakighilawas siya sa iya, dapat magbayad ang lalaki sa pamilya sang babayi sang balayran sa pagpangasawa, kag dayon pangasaw-on niya ang babayi. 17Kon indi gid magsugot ang amay sang babayi nga ipakasal ang iya anak sa ato nga lalaki, magbayad gihapon ang lalaki sang amo nga balayran.

18“Patya ninyo ang mga babaylan.

19“Ang bisan sin-o nga magpakighilawas sa sapat dapat patyon.

20“Ang bisan sin-o nga maghalad sa iban nga dios luwas sa akon dapat laglagon sing bug-os.22:20 laglagon sing bug-os: Ang Hebreo nga pulong sini nagakahulugan sang mga gintugyan sa Ginoo paagi sa paghalad ukon paglaglag sini.

21“Indi ninyo pagpiguson ang mga dumuluong22:21 mga dumuluong: buot silingon, mga indi Israelinhon nga mga pumuluyo sang Israel. kay mga dumuluong man kamo sadto sa Egipto.

22“Indi ninyo pagpamintahaan ang mga balo nga babayi kag ang mga ilo. 23Kon himuon ninyo ini, kag magpangayo sila sang bulig sa akon, sigurado gid nga buligan ko sila. 24Maakig gid ako sa inyo kag pamatyon ko kamo sa inaway.22:24 inaway: sa literal, espada. Mabalo ang inyo mga asawa kag mailo ang inyo mga kabataan.

25“Kon magpahulam kamo sang kuwarta sa bisan kay sin-o sa akon katawhan nga imol, indi ninyo pagpasakai pareho sa ginahimo sang mga manugpahulam sang kuwarta. 26Kon kuhaon ninyo ang kunop sang inyo isigkatawo bilang garantiya nga magbayad siya sa iya utang sa imo, iuli ini sa iya antes magsalop ang adlaw. 27Kay amo lang ini ang iya pangtabon sa iya lawas kon magtulog siya kon gab-i. Kon magpangayo siya sang bulig sa akon, buligan ko siya kay maluluy-on ako.

28“Indi ninyo pagpasipalahi ang Dios kag indi ninyo pagpakamalauta ang nagadumala sa inyo.

29“Indi ninyo pagkalimti ang paghatag sang mga halad sa akon halin sa inyo mga patubas kag mga duga sang prutas.

“Idedikar ninyo sa akon ang inyo kamagulangan nga mga lalaki, 30pati ang kamagulangan sang inyo mga baka kag mga karnero. Ang bag-o natawo nga baka ukon karnero dapat magpabilin sa iya inang sa sulod sang pito ka adlaw. Pero halin sa ikawalo nga adlaw, puwede na ini ihalad sa akon.

31“Kamo ang akon pinili nga katawhan, gani indi kamo magkaon sang karne sang bisan ano nga sapat nga ginpatay sang mapintas nga sapat. Ipakaon ninyo ini sa mga ido.