1O vinho é zombador e a bebida fermentada provoca brigas;
não é sábio deixar-se dominar por eles.
2O medo que o rei provoca é como o do rugido de um leão;
quem o irrita põe em risco a própria vida.
3É uma honra dar fim a contendas,
mas todos os insensatos envolvem-se nelas.
4O preguiçoso não ara a terra na estação própria20.4 Hebraico: por causa do frio.;
mas na época da colheita procura, e não acha nada.
5Os propósitos do coração do homem são águas profundas,
mas quem tem discernimento os traz à tona.
6Muitos se dizem amigos leais;
mas um homem fiel, quem poderá achar?
7O homem justo leva uma vida íntegra;
como são felizes os seus filhos!
8Quando o rei se assenta no trono para julgar,
com o olhar esmiúça todo o mal.
9Quem poderá dizer: “Purifiquei o coração;
estou livre do meu pecado”?
10Pesos adulterados e medidas falsificadas
são coisas que o Senhor detesta.
11Até a criança mostra o que é por suas ações;
o seu procedimento revelará se ela é pura e justa.
12Os ouvidos que ouvem e os olhos que veem
foram feitos pelo Senhor.
13Não ame o sono, senão você acabará ficando pobre;
fique desperto, e terá alimento de sobra.
14“Não vale isso! Não vale isso!”, diz o comprador,
mas, quando se vai, gaba-se do bom negócio.
15Mesmo onde há ouro e rubis em grande quantidade,
os lábios que transmitem conhecimento são uma rara preciosidade.
16Tome-se a veste de quem serve de fiador ao estranho;
sirva ela de penhor de quem dá garantia a uma mulher leviana20.16 Ou a um desconhecido.
17Saborosa é a comida que se obtém com mentiras,
mas depois dá areia na boca.
18Os conselhos são importantes para quem quiser fazer planos,
e quem sai à guerra precisa de orientação.
19Quem vive contando casos não guarda segredo;
por isso, evite quem fala demais.
20Se alguém amaldiçoar seu pai ou sua mãe,
a luz de sua vida se extinguirá na mais profunda escuridão.
21A herança que se obtém com ganância no princípio20.21 Ou A herança que se obtém às pressas no início,
no final não será abençoada.
22Não diga: “Eu o farei pagar pelo mal que me fez!”
Espere pelo Senhor, e ele dará a vitória a você.
23O Senhor detesta pesos adulterados,
e balanças falsificadas não o agradam.
24Os passos do homem são dirigidos pelo Senhor.
Como poderia alguém discernir o seu próprio caminho?
25É uma armadilha consagrar algo precipitadamente,
e só pensar nas consequências depois que se fez o voto.
26O rei sábio abana os ímpios
e passa sobre eles a roda de debulhar.
27O espírito do homem é a lâmpada do Senhor,
e vasculha cada parte do seu ser.
28A bondade e a fidelidade preservam o rei;
por sua bondade ele dá firmeza ao seu trono.
29A beleza dos jovens está na sua força;
a glória dos idosos, nos seus cabelos brancos.
30Os golpes e os ferimentos eliminam o mal;
os açoites limpam as profundezas do ser.
1Ang sobra nga pag-inom sang makahulubog nga mga ilimnon nagapamaoy sa tawo. Ang tawo nga nagapahubog indi maalamon.
2Kon maakig ang hari pareho siya sa nagangurob nga leon. Gani kon paakigon mo siya, patyon ka gid niya.
3Ginapadunggan ang tawo nga nagalikaw sa gamo; ang buang-buang lang ang naluyag sang gamo.
4Ang matamad mag-arado sa tion sang tigtalanom wala gid sing may makuha sa tion sang tig-alani.
5Mahimo nga ang panghunahuna sang isa ka tawo pareho sa tubig nga madalom, pero kon maalamon ka, matungkad mo ini.
6Madamo ang nagasiling nga maayo sila, pero may ara bala sa ila nga masaligan?
7Ang matarong nga tawo nagakabuhi nga wala sing kasawayan. Bulahan ang iya mga anak nga nagasunod sa iya pamatasan.
8Kon maghukom ang hari sang kaso, ginasiguro gid niya nga mahibaluan ang naghimo sang malain.
9Wala sing may makasiling nga matinlo na gid ang iya tagipusuon, nga wala na gid siya sing sala.
10Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo ukon pagtakos.
11Ang mga binuhatan sang isa ka pamatan-on nagapakita sang iya matuod nga batasan, kon bala matarong siya ukon indi.
12Ginhatagan kita sang Ginoo sang mata agod makakita kag sang dulunggan agod makabati.
13Kon magsagi ka lang katulog, pagagutumon ka, pero kon magbangon ka kag magtrabaho, magadamo ang imo kalan-on.
14Ginahikayan sang manugbakal ang ginabaligya agod makaayo siya. Pero kon mabakal na niya, wala na niya ginahikayan, kundi ginapabugal pa gani niya.
15Madamo ang bulawan kag ang malahalon nga mga bato, pero diutay lang ang mga tawo nga nagahambal nga may kaalam.
16Kon nagpromisa ang isa ka tawo nga siya ang mabayad sa imo sang utang sang tawo nga indi niya kilala, siguraduha nga makakuha ka sa iya sang garantiya, bisan bayo niya, agod masiguro mo nga mabayad siya.
17Nanamitan ang tawo sa pagkaon nga nakuha niya sa pagpangdaya, pero sa ulihi mangin pareho ini sa balas sa iya baba.
18Magpangayo ka sang laygay sa imo nga pagplano ukon antes ka magkadto sa inaway.
19Ang palakutsokutso nagapanugid sang sekreto, gani likawi ang tawo nga pareho sina.
20Ang anak nga nagapakamalaot sa iya ginikanan mapatay pareho sa suga nga napatay sa kadulom.
21Ang palanublion nga gindali-dali mo kuha sa indi pa husto nga tion indi makahatag sa imo sang kaayuhan sa ulihi.
22Indi ka magtimalos. Magsalig ka lang sa Ginoo, kag buligan ka niya.
23Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo. Indi ina maayo nga himuon.
24Ang Ginoo amo ang nagabuot sang aton kabuhi, gani indi ta mahibaluan kon ano ang aton palaabuton.20:24 indi ta mahibaluan kon ano ang aton palaabuton: ukon, indi ta gid matungkad ang mga nagakalatabo sa aton.
25Delikado kon magpadasodaso ka sa pagpromisa nga ihalad mo ang isa ka butang sa Ginoo. Dapat hunahunaon mo anay antes ka magpromisa.
26Kon maghukom ang maalamon nga hari, ginasiguro gid niya nga mahibaluan ang naghimo sang malain, kag dayon ginasilutan niya.
27Ang aton konsensya20:27 konsensya: ukon, espiritu. ginagamit sang Ginoo nga magpasanag sang aton kabuhi, kag paagi sini mausisa naton ang aton pagkatawo.
28Kon maayo kag matutom ang isa ka hari, indi siya maano kag magapadayon ang iya paghari.
29Bugal sang mga pamatan-on ang ila kusog, kag dungog sang mga tigulang ang ila katigulangon.20:29 katigulangon: sa literal, mga uban.
30Kon kaisa maayo nga masilutan kita agod magbag-o kita.
