1Ao homem pertencem os planos do coração,
mas do Senhor vem a resposta da língua.
2Todos os caminhos do homem lhe parecem puros,
mas o Senhor avalia o espírito.
3Consagre ao Senhor tudo o que você faz,
e os seus planos serão bem-sucedidos.
4O Senhor faz tudo com um propósito;
até os ímpios para o dia do castigo.
5O Senhor detesta os orgulhosos de coração.
Sem dúvida serão punidos.
6Com amor e fidelidade se faz expiação pelo pecado;
com o temor do Senhor o homem evita o mal.
7Quando os caminhos de um homem são agradáveis ao Senhor,
ele faz que até os seus inimigos vivam em paz com ele.
8É melhor ter pouco com retidão
do que muito com injustiça.
9Em seu coração o homem planeja o seu caminho,
mas o Senhor determina os seus passos.
10Os lábios do rei falam com grande autoridade;
sua boca não deve trair a justiça.
11Balanças e pesos honestos vêm do Senhor;
todos os pesos da bolsa são feitos por ele.
12Os reis detestam a prática da maldade,
porquanto o trono se firma pela justiça.
13O rei se agrada dos lábios honestos
e dá valor ao homem que fala a verdade.
14A ira do rei é um mensageiro da morte,
mas o homem sábio a acalmará.
15Alegria no rosto do rei é sinal de vida;
seu favor é como nuvem de chuva na primavera.
16É melhor obter sabedoria do que ouro!
É melhor obter entendimento do que prata!
17A vereda do justo evita o mal;
quem guarda o seu caminho preserva a sua vida.
18O orgulho vem antes da destruição;
o espírito altivo, antes da queda.
19Melhor é ter espírito humilde entre os oprimidos
do que partilhar despojos com os orgulhosos.
20Quem examina cada questão com cuidado prospera,16.20 Ou Quem acolhe a palavra prospera; ou ainda Quem considera atentamente o que fala prospera,
e feliz é aquele que confia no Senhor.
21O sábio de coração é considerado prudente;
quem fala com equilíbrio promove a instrução16.21 Ou consegue convencer; também no versículo 23..
22O entendimento é fonte de vida para aqueles que o têm,
mas a insensatez traz castigo aos insensatos.
23O coração do sábio ensina a sua boca,
e os seus lábios promovem a instrução.
24As palavras agradáveis são como um favo de mel,
são doces para a alma e trazem cura para os ossos.
25Há caminho que parece reto ao homem,
mas no final conduz à morte.
26O apetite do trabalhador o obriga a trabalhar;
a sua fome o impulsiona.
27O homem sem caráter maquina o mal;
suas palavras são um fogo devorador.
28O homem perverso provoca dissensão,
e o que espalha boatos afasta bons amigos.
29O violento recruta o seu próximo
e o leva por um caminho ruim.
30Quem pisca os olhos planeja o mal;
quem franze os lábios já o vai praticar.
31O cabelo grisalho é uma coroa de esplendor,
e obtém-se mediante uma vida justa.
32Melhor é o homem paciente do que o guerreiro,
mais vale controlar o seu espírito do que conquistar uma cidade.
33A sorte é lançada no colo,
mas a decisão vem do Senhor.
1Ang tawo nagaplano, apan ang Ginoo ang nagabuot kon matuman ba kini o dili.16:1 o, Ang tawo nagaplano kon unsay iyang isulti, apan ang Ginoo ang nagabuot kon unsa gayoy iyang isulti.
2Sa atong hunahuna husto na gayod ang tanan natong ginahimo, apan ang Ginoo ray makahukom kon unsay atong tumong.
3Itugyan sa Ginoo ang tanan mong buhaton ug magmalampuson ka.
4Tanang gihimo sa Ginoo may katuyoan, bisan ang mga daotan nga gitakda niya nga malaglag.
5Ngil-aran ang Ginoo sa mga mapahitas-on, ug sigurado gayod nga silotan sila.
6Kon tinuoray natong ginahigugma ang Ginoo, pasayloon niya ang atong mga sala. Kon nagatahod kita kaniya, malikay kita sa kadaotan.
7Kon nalipay ang Ginoo sa atong paggawi, maghimo siyag paagi nga makighigala kanato ang atong mga kaaway.
8Mas maayo pa ang gamayng bahandi nga gihagoan sa tinarong nga paagi kaysa daghang bahandi nga naangkon sa daotang paagi.
9Nagaplano ang tawo sa angay niyang buhaton, apan ang Ginoo ang nagapatigayon niana.
10Kon mohukom ang hari nga giniyahan sa Dios, husto kanunay ang iyang paghukom.16:10 o, Nagahukom ang hari nga may awtoridad gikan sa Dios, ug husto kanunay ang iyang paghukom.
11Dili ikahimuot sa Ginoo nga manglimbong kita sa atong pagnegosyo.
12Ngil-aran ang mga hari sa paghimog daotan, kay ang ilang pagdumala makapadayon lamang kon matarong ang ilang binuhatan.
13Malipay ang mga hari sa mga tawong dili mamakak; palangga nila kadtong nagasulti sa tinuod.
14Kon masuko ang hari malagmit may patyon siya, busa ang tawong maalamon maningkamot gayod nga dili masuko ang hari.
15Kon gikalipay sa hari ang usa ka tawo dili niya kini patyon; ipakita niya niini ang iyang kaayo nga daw sa ulan sa panahon sa tingsibol sa mga tanom.
16Mas labi pang maayo nga makaangkon ug kaalam ug pagsabot kaysa bulawan ug pilak.
17Ang tawong nagsubay sa ensaktong pagkinabuhi naglikay sa kadaotan, ug ang nagmatngon sa iyang kaugalingon layo sa katalagman.
18Ang kahambog ug kamapahitas-on sa usa ka tawo makapalaglag kaniya.
19Mas maayo pang magkinabuhing mapainubsanon uban sa mga kabos kaysa makigbahin sa gipang-ilog sa mga hambogiro.
20Ang tawo nga mamati kon tudloan mouswag. Bulahan ang tawo nga nagasalig sa Ginoo.
21Ang maalamon nga tawo mailhan nga adunay hustong panabot, ug kon maayo siyang manulti may makat-onan ang ubang tawo kaniya.
22Ang kaalam sama sa tuboran nga nagahatag ug kinabuhi—makaangkon ug maayo ug taas nga kinabuhi ang nagabaton niini. Apan ang mga buang-buang silotan tungod sa ilang kabuang.
23Ang maalamon nga tawo nagabantay gayod sa iyang gipanulti, mao kana nga makakat-on ang ubang tawo kaniya.
24Ang tam-is nga mga pulong sama sa dugos; makalipay ug makapalig-on sa tawo.
25Tingali naghunahuna ka nga nagsubay ka sa ensaktong dalan, apan padulong diay kini sa kalaglagan.
26Ang kagutom magtukmod sa tawo sa pagtrabaho.
27Ang tawong daotan nagaplano ug daotan, ug sakit siya manulti nga daw sa kalayo nga makapaso.
28Ang tawong nagapanglibak makamugna ug away ug moguba sa panaghigalaay.
29Ang tawong bangis mohaylo ug mosulsol sa iyang isigka-tawo ngadto sa kadaotan.
30Pagbantay kamo sa mga tawong nagpahiyom ug nagpangidhat kay basin may daotan silang plano.
31Ang katigulangon usa ka kadungganan nga maangkon sa tawo nga may matarong nga kinabuhi.
32Mas maayo pa ang tawo nga mapailubon kaysa tawo nga gamhanan. Mas maayo pa ang tawo nga makapugong sa iyang kaugalingon kaysa tawo nga migahom sa usa ka siyudad.
33Magripa ang mga tawo aron mahibaloan nila kon unsay hustong desisyon, apan ang tanang desisyon nagaagad sa pagbuot sa Ginoo.
