Jeremias 51 – NVI-PT & CCL

Nova Versão Internacional

Jeremias 51:1-64

1Assim diz o Senhor:

“Vejam! Levantarei um vento destruidor

contra a Babilônia, contra o povo de Lebe-Camai51.1 Lebe-Camai é um criptograma para Caldeia, isto é, a Babilônia..

2Enviarei estrangeiros para a Babilônia

a fim de peneirá-la como trigo e devastar a sua terra.

No dia de sua desgraça

virão contra ela de todos os lados.

3Que o arqueiro não arme o seu arco

nem vista a sua armadura.

Não poupem os seus jovens guerreiros,

destruam completamente o seu exército.

4Eles cairão mortos na Babilônia51.4 Ou Caldeia; também nos versículos 24 e 35.,

mortalmente feridos em suas ruas.

5Israel e Judá não foram abandonadas

como viúvas pelo seu Deus,

o Senhor dos Exércitos,

embora a terra dos babilônios esteja cheia de culpa

diante do Santo de Israel.

6“Fujam da Babilônia! Cada um por si!

Não sejam destruídos por causa da iniquidade dela.

É hora da vingança do Senhor;

ele lhe pagará o que ela merece.

7A Babilônia era um cálice de ouro nas mãos do Senhor;

ela embriagou a terra toda.

As nações beberam o seu vinho;

por isso enlouqueceram.

8A Babilônia caiu de repente e ficou arruinada.

Lamentem-se por ela!

Consigam bálsamo para a sua ferida;

talvez ela possa ser curada.

9“ ‘Gostaríamos de ter curado Babilônia,

mas ela não pode ser curada;

deixem-na e vamos,

cada um para a sua própria terra,

pois o julgamento dela chega ao céu,

eleva-se tão alto quanto as nuvens.

10“ ‘O Senhor defendeu o nosso nome;

venham, contemos em Sião

o que o Senhor, o nosso Deus, tem feito’.

11“Afiem as flechas,

peguem os escudos!

O Senhor incitou o espírito dos reis dos medos,

porque seu propósito é destruir a Babilônia.

O Senhor se vingará,

se vingará de seu templo.

12Ergam o sinal para atacar as muralhas da Babilônia!

Reforcem a guarda!

Posicionem as sentinelas!

Preparem uma emboscada!

O Senhor executará o seu plano,

o que ameaçou fazer contra os habitantes da Babilônia.

13Você que vive junto a muitas águas

e está rico de tesouros,

chegou o seu fim,

a hora de você ser eliminado.

14O Senhor dos Exércitos jurou por si mesmo:

Com certeza a encherei de homens,

como um enxame de gafanhotos,

e eles gritarão triunfantes sobre você.

15“Mas foi Deus quem fez a terra com o seu poder;

firmou o mundo com a sua sabedoria

e estendeu os céus com o seu entendimento.

16Ao som do seu trovão, as águas no céu rugem;

ele faz com que as nuvens se levantem desde os confins da terra.

Ele faz relâmpagos para a chuva

e faz sair o vento de seus depósitos.

17“São todos eles estúpidos e ignorantes;

cada ourives é envergonhado pela imagem que esculpiu.

Suas imagens esculpidas são uma fraude,

elas não têm fôlego de vida.

18Elas são inúteis, são objeto de zombaria.

Quando vier o julgamento delas, perecerão.

19Aquele que é a Porção de Jacó não é como esses,

pois ele é quem forma todas as coisas,

e Israel é a tribo de sua propriedade;

Senhor dos Exércitos é o seu nome.

20“Você é o meu martelo,

a minha arma de guerra.

Com você eu despedaço nações,

com você eu destruo reinos,

21com você despedaço cavalo e cavaleiro,

com você despedaço carro de guerra e cocheiro,

22com você despedaço homem e mulher,

com você despedaço velho e jovem,

com você despedaço rapaz e moça,

23com você despedaço pastor e rebanho,

com você despedaço lavrador e bois,

com você despedaço governadores e oficiais.

24“Retribuirei à Babilônia e a todos os que vivem na Babilônia toda a maldade que fizeram em Sião diante dos olhos de vocês”, declara o Senhor.

25“Estou contra você, ó montanha destruidora,

você que destrói a terra inteira”,

declara o Senhor.

“Estenderei minha mão contra você,

eu a farei rolar dos penhascos,

e farei de você uma montanha calcinada.

26Nenhuma pedra sua será cortada

para servir de pedra angular,

nem para um alicerce,

pois você estará arruinada para sempre”,

declara o Senhor.

27“Ergam um estandarte na terra!

Toquem a trombeta entre as nações!

Preparem as nações para o combate contra ela;

convoquem contra ela estes reinos:

Ararate, Mini e Asquenaz.

Nomeiem um comandante contra ela;

lancem os cavalos ao ataque

como um enxame de gafanhotos.

28Preparem as nações para o combate contra ela:

os reis dos medos, seus governadores e todos os seus oficiais

e todos os países que governam.

29A terra treme e se contorce de dor,

pois permanecem em pé

os planos do Senhor contra a Babilônia: desolar a terra da Babilônia

para que fique desabitada.

30Os guerreiros da Babilônia pararam de lutar;

permanecem em suas fortalezas.

A força deles acabou;

tornaram-se como mulheres.

As habitações dela estão incendiadas;

as trancas de suas portas estão quebradas.

31Um emissário vai após outro,

e um mensageiro sai após outro mensageiro

para anunciar ao rei da Babilônia

que sua cidade inteira foi capturada,

32os vaus do rio foram tomados,

a vegetação dos pântanos foi incendiada,

e os soldados ficaram aterrorizados.”

33Assim diz o Senhor dos Exércitos, Deus de Israel:

“A cidade51.33 Hebraico: filha. de Babilônia é como uma eira;

a época da colheita logo chegará para ela”.

34“Nabucodonosor, rei da Babilônia,

devorou-nos, lançou-nos em confusão,

fez de nós um jarro vazio.

Tal como uma serpente ele nos engoliu,

encheu seu estômago com nossas finas comidas

e então nos vomitou.

35Que a violência cometida contra nossa carne51.35 Ou feita a nós e a nossos filhos

esteja sobre a Babilônia”, dizem os habitantes de Sião.

“Que o nosso sangue esteja sobre aqueles que moram na Babilônia”,

diz Jerusalém.

36Por isso, assim diz o Senhor:

“Vejam, defenderei a causa de vocês e os vingarei;

secarei o seu mar e esgotarei as suas fontes.

37A Babilônia se tornará um amontoado de ruínas,

uma habitação de chacais,

objeto de pavor e de zombaria,

um lugar onde ninguém vive.

38O seu povo todo ruge como leõezinhos,

rosnam como filhotes de leão.

39Mas, enquanto estiverem excitados,

prepararei um banquete para eles

e os deixarei bêbados,

para que fiquem bem alegres

e, então, durmam e jamais acordem”,

declara o Senhor.

40“Eu os levarei como cordeiros

para o matadouro,

como carneiros e bodes.

41“Como Sesaque51.41 Sesaque é um criptograma para Babilônia. será capturada!

Como o orgulho de toda a terra será tomado!

Que horror a Babilônia

será entre as nações!

42O mar se levantará sobre a Babilônia;

suas ondas agitadas a cobrirão.

43Suas cidades serão arrasadas,

uma terra seca e deserta,

uma terra onde ninguém mora,

pela qual nenhum homem passa.

44Castigarei Bel na Babilônia

e o farei vomitar o que engoliu.

As nações não mais acorrerão a ele.

E a muralha da Babilônia cairá.

45“Saia dela, meu povo!

Cada um salve a sua própria vida,

da ardente ira do Senhor.

46Não desanimem nem tenham medo

quando ouvirem rumores na terra;

um rumor chega este ano, outro no próximo,

rumor de violência na terra

e de governante contra governante.

47Portanto, certamente vêm os dias

quando castigarei as imagens esculpidas da Babilônia;

toda a sua terra será envergonhada,

e todos os seus mortos jazerão caídos dentro dela.

48Então o céu e a terra e tudo o que existe neles

gritarão de alegria por causa da Babilônia,

pois do norte destruidores a atacarão”,

declara o Senhor.

49“A Babilônia cairá por causa dos mortos de Israel,

assim como os mortos de toda a terra

caíram por causa da Babilônia.

50Vocês que escaparam da espada,

saiam! Não permaneçam!

Lembrem-se do Senhor numa terra distante,

e pensem em Jerusalém.

51“Vocês dirão: ‘Estamos envergonhados,

pois fomos insultados

e a vergonha cobre o nosso rosto,

porque estrangeiros penetraram nos lugares santos

do templo do Senhor’.

52“Portanto, certamente vêm os dias”, declara o Senhor,

“quando castigarei as suas imagens esculpidas,

e por toda a sua terra

os feridos gemerão.

53Mesmo que a Babilônia chegue ao céu

e fortifique no alto a sua fortaleza,

enviarei destruidores contra ela”,

declara o Senhor.

54“Vem da Babilônia o som de um grito;

o som de grande destruição

vem da terra dos babilônios.

55O Senhor destruirá a Babilônia;

ele silenciará o seu grande ruído.

Ondas de inimigos avançarão como grandes águas;

o rugir de suas vozes ressoará.

56Um destruidor virá contra a Babilônia;

seus guerreiros serão capturados,

e seus arcos serão quebrados.

Pois o Senhor é um Deus de retribuição;

ele retribuirá plenamente.

57Embebedarei os seus líderes e os seus sábios;

os seus governadores, os seus oficiais e os seus guerreiros.

Eles dormirão para sempre e jamais acordarão”,

declara o Rei, cujo nome é Senhor dos Exércitos.

58Assim diz o Senhor dos Exércitos:

“A larga muralha da Babilônia será desmantelada

e suas altas portas serão incendiadas.

Os povos se exaurem por nada,

o trabalho das nações não passa de combustível para as chamas”.

59Esta é a mensagem que Jeremias deu ao responsável pelo acampamento, Seraías, filho de Nerias, filho de Maaseias, quando ele foi à Babilônia com o rei Zedequias de Judá, no quarto ano do seu reinado. 60Jeremias escreveu num rolo todas as desgraças que sobreviriam à Babilônia, tudo que fora registrado acerca da Babilônia. 61Ele disse a Seraías: “Quando você chegar à Babilônia, tenha o cuidado de ler todas estas palavras em alta voz. 62Então diga: Ó Senhor, disseste que destruirás este lugar, para que nem homem nem animal viva nele, pois ficará em ruínas para sempre. 63Quando você terminar de ler este rolo, amarre nele uma pedra e atire-o no Eufrates. 64Então diga: Assim Babilônia afundará para não mais se erguer, por causa da desgraça que trarei sobre ela. E seu povo cairá”.

Aqui terminam as palavras de Jeremias.

Mawu a Mulungu mu Chichewa Chalero

Yeremiya 51:1-64

1Yehova akuti,

“Taonani, ndidzadzutsa mphepo yowononga

kuti iwononge Babuloni pamodzi ndi anthu a ku Lebi Kamai.

2Ndidzatuma alendo ku Babuloni

kudzamupeta ndi kuwononga dziko lake kotheratu.

Iwo adzalimbana naye ku mbali zonse

pa tsiku la masautso ake.

3Okoka uta musawalekerere

kapena wonyadira chovala chawo chankhondo.

Musawasiye anyamata ake kuti akhale ndi moyo;

koma muwononge ankhondo ake kotheratu.

4Adzavulazidwa ndi kufera mʼdziko la Babuloni

lomwelo ndi mʼmisewu yawo yomwe.

5Pakuti Yuda ndi Israeli sanasiyidwe ngati amasiye

ndi Mulungu wawo, Yehova Wamphamvuzonse,

koma ngakhale dziko la Babuloni ndi lodzaza ndi machimo

pamaso pa Woyerayo wa Israeli.

6“Thawaniko ku Babuloni!

Aliyense apulumutse moyo wake!

Musawonongeke naye pamodzi chifukwa cha machimo ake.

Imeneyi ndi nthawi yoti Yehova amulange;

Yehova adzamulipsira.

7Babuloni anali ngati chikho cha golide mʼdzanja la Yehova;

kuti aledzeretse dziko lonse lapansi.

Mitundu yambiri ya anthu inamwa vinyo wake;

nʼchifukwa chake tsopano inachita misala.

8Babuloni wagwa mwadzidzidzi ndi kusweka.

Mulireni!

Mfunireni mankhwala opha ululu wake;

mwina iye nʼkuchira.”

9Ena anati, “ ‘Ife tinayesa kumupatsa mankhwala Babuloni,

koma sanachire;

tiyeni timusiye ndipo aliyense apite ku dziko la kwawo,

pakuti mlandu wake wafika mpaka mlengalenga,

wafika mpaka kumwamba.’

10“ ‘Yehova waonetsa poyera kuti ndife osalakwa;

tiyeni tilengeze mu Ziyoni

zimene Yehova Mulungu wathu wachita.’

11“Yehova wadzutsa mitima ya mafumu a Amedi,

popeza cholinga chake ndi kuwononga Babuloni.

Motero adzalipsira Ababuloni

chifukwa chowononga Nyumba yake.

Ndiye Yehova akuti,

‘Nolani mivi, tengani zishango.’

12Kwezani mbendera yankhondo kuti muwononge malinga a Babuloni!

Limbitsani oteteza,

ikani alonda pa malo awo,

konzekerani kulalira.

Pakuti Yehova watsimikiza

ndipo adzachitadi zomwe ananena za anthu a ku Babuloni.

13Inu muli ndi mitsinje yambiri

ndi chuma chambiri.

Koma chimaliziro chanu chafika,

moyo wanu watha.

14Yehova Wamphamvuzonse analumbira pali Iye mwini kuti:

Ndidzakutumizira adani ochuluka ngati dzombe,

kuti adzakuthire nkhondo ndipo adzafuwula kuonetsa kuti apambana.

15“Yehova analenga dziko lapansi ndi mphamvu zake;

Iye anapanga dziko lonse ndi nzeru zake

ndipo anayala thambo mwaluso lake.

16Iye akayankhula, kumamveka mkokomo wamadzi akumwamba.

Iyeyo amabweretsa mitambo kuchokera ku malekezero a dziko lapansi.

Amabweretsa mphenzi pamodzi ndi mvula

ndi kutulutsa mphepo yamkuntho kumalo kumene amasungira.

17“Anthu onse ndi opusa ndiponso opanda nzeru;

mmisiri aliyense wosula golide akuchita manyazi ndi mafano ake.

Mafano akewo ndi abodza;

alibe moyo mʼkati mwawo.

18Mafanowo ndi achabechabe, zinthu zosekedwa nazo.

Pamene anthuwo azidzaweruzidwa mafanowo adzawonongedwa.

19Koma Yehova amene ndi Cholowa cha Yakobo sali ngati mafanowo.

Iyeyu ndi Mlengi wa zinthu zonse,

kuphatikizapo mtundu umene anawusankha kuti ukhale anthu ake.

Dzina lake ndi Yehova Wamphamvuzonse.

20“Iwe Babuloni ndi ndodo yanga,

chida changa chankhondo.

Ndi iwe ndimaphwanya mitundu ya anthu,

ndi iwe ndimawononga maufumu,

21ndi iwe ndimaphwanya kavalo ndi wokwerapo,

ndi iwe ndimaphwanya galeta ndi woyendetsa wake.

22Ndi iwe ndimaphwanya mwamuna ndi mkazi,

ndi iwe ndimaphwanya nkhalamba ndi wachinyamata,

ndi iwe ndimaphwanya mnyamata ndi namwali.

23Ndi iwe ndimaphwanya mʼbusa ndi ziweto,

ndi iwe ndimaphwanya mlimi ndi ngʼombe,

ndi iwe ndimaphwanya abwanamkubwa ndi atsogoleri a ankhondo.

24“Inu mukuona ndidzalanga Babuloni ndi onse amene amakhala mʼdziko la Babuloni chifukwa cha zolakwa zonse anachita ku Ziyoni,” akutero Yehova.

25“Taonani, ndikukuzenga mlandu, iwe phiri lowononga,

amene umawononga dziko lonse lapansi,”

akutero Yehova.

“Ndidzatambalitsa dzanja langa pofuna kukulanga,

kukugubuduzira pansi kuchokera pa matanthwe ako,

ndi kukusandutsa kukhala phiri lopserera.

26Palibe ngakhale ndi mwala wako umodzi umene anthu adzawutenga

kuti awugwiritse ntchito kumangira nyumba,

chifukwa iwe udzakhala chipululu mpaka muyaya,”

akutero Yehova.

27“Kwezani mbendera ya nkhondo mʼdziko!

Lizani lipenga pakati pa mitundu ya anthu!

Konzekeretsani mitundu ya anthu kuti ikamuthire nkhondo;

itanani maufumu awa:

Ararati, Mini ndi Asikenazi kuti adzamuthire nkhondo.

Ikani mtsogoleri wankhondo kuti amenyane naye;

tumizani akavalo ochuluka ngati magulu a dzombe.

28Konzekeretsani mitundu ya anthu.

Amenewa ndiwo mafumu a Amedi,

abwanamkubwa awo, atsogoleri a ankhondo,

ndiponso ankhondo a mayiko amene amawalamulira, kuti idzathire nkhondo Babuloni.

29Dziko likunjenjemera ndi kunthunthumira,

chifukwa zidzachitikadi zimene Yehova wakonzera Babuloni;

kusakaza dziko la Babuloni

kuti musapezeke wokhalamo.

30Ankhondo a ku Babuloni aleka kuchita nkhondo;

iwo angokhala mʼmalinga awo.

Mphamvu zawo zatheratu;

ndipo akhala ngati akazi.

Malo ake wokhala atenthedwa;

mipiringidzo ya zipata zake yathyoka.

31Othamanga akungopezanapezana,

amithenga akungotsatanatsatana

kudzawuza mfumu ya ku Babuloni

kuti alande mzinda wake wonse.

32Madooko onse alandidwa,

malo onse obisalamo alonda atenthedwa ndi moto,

ndipo ankhondo onse asokonezeka.”

33Yehova Wamphamvuzonse, Mulungu wa Israeli akuti,

“Babuloni wokongola uja wakhala ngati malo opunthirapo tirigu

pa nthawi yake yopuntha tirigu; A ku Yerusalemu akuti,

Posachedwapa nthawi yake yomukolola ifika.”

34A ku Yerusalemu akuti, “Nebukadinezara mfumu ya ku Babuloni watiwononga,

watiphwanya,

ndi kutitaya ngati mbiya yopanda kanthu.

Watimeza ngati ngʼona,

wakhuta ndi zakudya zathu zokoma,

kenaka nʼkutilavula.”

35Anthu a ku Ziyoni anene kuti,

“Zankhanza zimene anatichitira ife ziwabwerere Ababuloni.”

Anthu okhala mu Yerusalemu anene kuti,

“Magazi athu amene anakhetsedwa akhale pa amene akukhala ku Babuloni.”

36Nʼchifukwa chake Yehova akuti,

“Taona, ndidzakumenyera nkhondo

ndi kukulipsirira;

ndidzawumitsa nyanja yake

ndipo akasupe ake adzaphwa.

37Motero Babuloni adzasanduka mulu wa nyumba zogumuka,

malo okhala nkhandwe,

malo ochititsa mantha ndi onyozedwa,

malo wopanda aliyense wokhalamo.

38Anthu ake onse adzabangula ngati mkango,

adzadzuma ngati ana amkango.

39Ngati achita dyera

ndiye ndidzawakonzera madyerero

ndi kuwaledzeretsa,

kotero kuti adzasangalala,

kenaka nʼkugona tulo mpaka muyaya ndipo sadzadzukanso,”

akutero Yehova.

40“Ine ndidzawatenga

kuti akaphedwe ngati ana ankhosa onenepa,

ngati nkhosa zazimuna ndi mbuzi.

41“Ndithu Babuloni walandidwa,

mzinda umene dziko lonse lapansi limanyadira wagwidwa!

Taonani, mmene Babuloni wasandukira chinthu chochititsa mantha

pakati pa mitundu ya anthu!

42Nyanja yakwera ndi kumiza Babuloni;

mafunde ake okokoma aphimba Babuloni.

43Mizinda yake yasanduka bwinja,

dziko lowuma ndi lachipululu,

dziko losakhalamo wina aliyense,

dziko losayendamo munthu aliyense.

44Ndidzalanga Beli mulungu wa Ababuloni,

ndidzamusanzitsa zimene anameza.

Mitundu ya anthu sidzapitanso kwa iye.

Malinga a Babuloni agwa.

45“Tulukani mʼBabuloni anthu anga!

Pulumutsani miyoyo yanu!

Thawani mkwiyo woopsa wa Yehova.

46Musataye mtima kapena kuchita mantha

pamene mphekesera zikumveka mʼdziko mwanu.

Chaka ndi chaka pamabuka mphekesera

za ziwawa mʼdziko lapansi,

ndiponso yakuti mfumu yakuti ikuthira nkhondo mfumu ina.

47Pakuti taonani, nthawi ikubwera ndithu

pamene ndidzalanga mafano a ku Babuloni;

dziko lake lonse lidzachita manyazi

ndi ophedwa ake onse adzakhala ngundangunda pakati pake.

48Pamenepo kumwamba ndi dziko lapansi ndi zonse zili mʼmenemo

zidzayimba mokondwa chifukwa cha kugwa kwa Babuloni.

Anthu owononga ochokera kumpoto

adzamuthira nkhondo,”

akutero Yehova.

49“Babuloni anapha anthu ambiri pa dziko lapansi.

Tsono, nawo anthu a ku Babuloni ayenera kuphedwa

chifukwa anapha anthu a ku Yerusalemu.

50Inu amene munapulumuka ku nkhondo ya Babuloni,

chokani pano ndipo musazengereze!

Kumbukirani Yehova ngakhale muli ku mayiko akutali,

ganizirani za Yerusalemu.”

51Inu mukuti, “Tikuchita manyazi,

chifukwa tanyozedwa

ndipo nkhope zathu zili ndi manyazi,

chifukwa anthu achilendo alowa

malo opatulika a Nyumba ya Yehova.”

52Nʼchifukwa chake Yehova akuti,

“Masiku akubwera pamene ndidzalanga mafano ake,

ndipo mʼdziko lake lonse

anthu ovulala adzabuwula.

53Ngakhale Babuloni atadzikweza mpaka mlengalenga

ndi kulimbitsa nsanja zake,

ndidzatuma anthu owononga kudzamenyana naye,”

akutero Yehova.

54“Imvani mfuwu wolira kuchokera ku Babuloni.

Imvani phokoso lachiwonongeko chachikulu

kuchokera mʼdziko la Babuloni.

55Pakuti Yehova akuwononga Babuloni,

ndipo akuthetsa phokoso lake lalikulu.

Mfuwu wa adani ukumveka ngati mkokomo wa madzi ambiri.

Phokoso lawo likunka likwererakwerera.

56Pakuti wowononga wafika kudzamenyana ndi Babuloni,

ankhondo ake agwidwa,

ndipo mauta awo athyoka.

Paja Yehova ndi Mulungu wobwezera chilango;

adzabwezera kwathunthu.

57Ndidzaledzeretsa akuluakulu ake pamodzi ndi anzeru ake,

abwanamkubwa ake, atsogoleri a ankhondo pamodzinso ndi ankhondo;

adzagona kwamuyaya osadzukanso,”

akutero Mfumu, amene dzina lake ndi Yehova Wamphamvuzonse.

58Yehova Wamphamvuzonse akuti,

“Malinga aakulu a Babuloni adzasalazidwa

ndipo zipata zake zazitali zidzatenthedwa;

mitundu ya anthu inangogwira ntchito pachabe.

Anthu anatopa ndi kumanga zimene tsopano zikupsa ndi moto.”

59Zedekiya mfumu ya Yuda inali ndi phungu wake wamkulu amene dzina lake linali Seraya mwana wa Neriya chidzukulu cha Maseya. Mʼchaka chachinayi cha ulamuliro wake, Zedekiya anapita ndi Seraya ku Babuloni. Tsono mneneri Yeremiya anamupatsirako uthenga Serayayo. 60Yeremiya anali atalemba mʼbuku za masautso onse amene adzafike pa Babuloni ndi zina zonse zokhudza Babuloni. 61Yeremiya anawuza Seraya kuti, “Ukakafika ku Babuloni, ukaonetsetse kuti wawawerengera anthu onse mawu onsewa. 62Ndipo ukanene kuti, ‘Inu Yehova, mwanena kuti mudzawononga malo ano, kotero kuti simudzatsala munthu kapena nyama mʼdziko muno; lidzakhala chipululu mpaka muyaya.’ 63Ukakatha kuwerenga bukuli, ukalimangirire ku mwala ndipo ukaliponye pakati pa mtsinje wa Yufurate. 64Ndipo ukanene kuti, ‘Umu ndi mmene adzamirire Babuloni ndipo sadzadzukanso chifukwa cha masautso amene adzamugwere.’ ”

Mawu a Yeremiya athera pamenepa.