Proverbele lui Solomon
1Proverbele lui Solomon:
Un fiu înțelept aduce bucurie tatălui său,
dar un fiu nesăbuit își întristează mama.
2Comorile răutății nu folosesc la nimic,
dar dreptatea scapă de la moarte.
3Domnul nu va lăsa pe cel drept să sufere de foame,
dar El îndepărtează pofta celor răi.
4Mâinile leneșe aduc sărăcie unui om,
dar mâinile harnice îl îmbogățesc.
5Cine strânge vara este un fiu înțelept,
dar cine doarme în timpul secerișului
este un fiu care aduce rușine.
6Pe capul celui drept sunt binecuvântări,
dar gura celor răi ascunde violență.
7Amintirea celui drept este binecuvântată,
dar numele celor răi va putrezi.
8Cine are o inimă înțeleaptă primește poruncile,
dar pălăvrăgeala nebunului duce la ruină.
9Cine umblă în integritate umblă în siguranță,
dar cine își pervertește căile va fi descoperit.
10Cine clipește din ochi provoacă întristare,
iar pălăvrăgeala nebunului duce la ruină.
11Gura celui drept este un izvor de viață,
dar gura celor răi ascunde violență.
12Ura stârnește certuri,
dar dragostea acoperă toate fărădelegile.
13Pe buzele celui priceput se găsește înțelepciune,
dar nuiaua este pentru spatele celui fără minte.
14Înțelepții păstrează cunoștința,
dar gura nebunului este o distrugere apropiată.
15Averea este o cetate întărită pentru cel bogat,
iar lipsa este ruina celor săraci.
16Câștigul celui drept este folosit pentru viață,
dar venitul celui rău este folosit pentru păcat.
17Cel ce ia seama la îndrumare este pe calea către viață,
dar cel ce părăsește mustrarea se rătăcește.
18Cel ce ascunde ura are buze mincinoase,
iar cel ce răspândește bârfa, acela este un nesăbuit.
19În mulțimea de cuvinte fărădelegea nu lipsește,
dar cel ce‑și înfrânează buzele este înțelept.
20Limba celui drept este argint ales,
dar inima celui rău este de mică valoare.
21Buzele celui drept hrănesc pe mulți,
dar nebunii mor din lipsă de judecată.
22Binecuvântarea Domnului îmbogățește,
și El nu adaugă nicio durere la ea.
23Pentru cel nesăbuit a săvârși o mișelie este ca un sport23 Sau: râset/veselie,
dar omul priceput își găsește plăcerea în înțelepciune.
24Celui rău, de ceea ce se teme, aceea i se va întâmpla,
dar celor drepți li se va împlini dorința.
25Când trece vijelia, cel rău nu mai este,
dar cel drept are o temelie veșnică.
26Ca oțetul pentru dinți și ca fumul pentru ochi,
așa este leneșul pentru cei ce‑l trimit.
27Teama de Domnul adaugă la zile,
dar anii celor răi vor fi scurtați.
28Speranța celor drepți este bucurie,
dar nădejdea celor răi va pieri.
29Calea Domnului este un refugiu pentru cel integru,
dar este o ruină pentru cei ce săvârșesc nelegiuirea.
30Cel drept nu va fi clătinat niciodată,
dar cei răi nu vor locui în țară.
31Gura celui drept aduce înțelepciune,
dar limba care spune lucruri pervertite va fi tăiată.
32Buzele celui drept știu ce este plăcut,
dar gura celor răi spune lucruri pervertite.
Ang mga Hulubaton ni Solomon
1Amo ini ang mga hulubaton ni Solomon:
Ang anak nga maalamon nagahatag sang kalipay sa iya ginikanan, pero ang anak nga buang-buang nagahatag sang kasubo sa ila.
2Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi indi makahatag sang kaayuhan, pero ang matarong nga pagkabuhi makahatag sing kaayuhan kay makaluwas ini sa imo sa kamatayon.
3Indi pagpabay-an sang Ginoo nga magutuman ang mga matarong, pero ang mga malaot iya indi niya pagtugutan nga matuman ang ila malain nga mga handom.
4Ang pagkatamad makapaimol sa tawo, pero ang pagkapisan makapamanggaranon sa iya.
5Ang nagatipon sang pagkaon kon tig-alani maalamon nga tawo,10:5 tawo: sa literal, anak. Tan-awa ang footnote sa 1:8. pero ang nagasagi lang katulog makahuluya.
6Ginapakamaayo ang matarong nga tawo; ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.
7Ang matarong nga tawo mangin pagpakamaayo sa iban kag dumdumon siya hasta san-o, pero ang malaot nga tawo kalimtan.
8Ang maalamon nga tawo nagatuman sang mga sugo. Ang tawo nga nagahambal sing kabuangan malaglag.
9Ang tawo nga nagakabuhi nga matarong indi maano, pero ang tawo nga nagakabuhi sing indi husto mahibaluan ang iya ginahimo.
10Ang tawo nga nagapangdaya makahatag sing gamo, kag ang tawo nga nagahambal sang kabuangan malaglag.
11Ang ginahambal sang matarong nga tawo makapaayo sa kabuhi sang iban,10:11 makapaayo… sang iban: sa literal, tuburan nga nagahatag sang kabuhi. pero ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.
12Ang kaugot makapaumpisa sang gamo, pero ang gugma makapatawad sang tanan nga sala.
13Ang tawo nga may pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga may kaalam, pero ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga mangin kabangdanan nga silutan siya.
14Ginadugangan pa gid sang mga maalamon ang ila nahibaluan, pero ang mga buang-buang sagi hambal sang mga pulong nga makapalaglag mismo sa ila sa indi madugay.
15Ang manggad sang manggaranon makaprotektar sa iya, pero ang kaimulon sang imol makalaglag sa iya.
16Ang balos sa matarong nga tawo amo ang maayo kag malawig nga kabuhi, pero ang balos sa malaot nga tawo amo ang silot.
17Ang tawo nga nagapamati sa mga pagtadlong sa iya pamatasan magaayo kag magalawig ang iya kabuhi, pero ang tawo nga wala nagapamati magatalang.
18Butigon ang tawo nga nagatago sang iya kaakig, kag buang-buang ang mga nagapanglibak.
19Ang tawo nga palahambal madali makasala. Maalamon ang tawo nga makahibalo magpugong sang iya baba.
20Ang mga pulong sang matarong nga tawo bilidhon pareho sa pilak, pero ang hunahuna sang malaot nga tawo wala sing pulos.
21Ang pulong sang matarong nga tawo makahatag sang kaayuhan sa madamo nga mga tawo luwas sa mga buang-buang nga magakalamatay tungod kay wala sila sing pag-intiendi.
22Nagamanggaranon ang tawo tungod sa pagpakamaayo sang Ginoo, kag indi ini madugangan paagi sa tudo nga pagpangabudlay.10:22 kag… pagpangabudlay: ukon, kag wala nagahatag ang Ginoo sang kalisod sa iya pagmanggaranon.
23Ang kalipayan sang buang-buang amo ang paghimo sang malain, pero ang kalipayan sang tawo nga may pag-intiendi amo ang pagkabuhi nga mainalamon.
24Subong nga ang ginakahadlukan sang malaot nga tawo matabo sa iya, ang ginahandom sang matarong nga tawo mabaton niya.
25Kon mag-abot sa kabuhi ang pagtilaw nga pareho sang bagyo, malaglag ang malaot nga tawo, pero ang matarong nga tawo magapabilin nga malig-on.
26Subong nga ang langgaw makapangilo sa ngipon kag ang aso makapapait sa mata, ang matamad nga tawo makapaugtas sa nagasugo sa iya.
27Ang nagatahod sa Ginoo magakabuhi sing malawig, pero ang malaot nga tawo magakabuhi sing malip-ot.
28Ang paglaom sang mga matarong makahatag sa ila sang kalipay, pero ang paglaom sang mga malaot wala sing katumanan.
29Ang pagsunod sang mga matarong sa pamaagi sang Ginoo makaprotektar sa ila, pero ang pagsupak sini sang mga malaot makapalaglag sa ila.
30Ang mga matarong indi pagpahalinon sa aton duta, pero ang mga malaot pahalinon.
31Ang mga ginahambal sang matarong nga tawo may kaalam, pero ang mga ginahambal sang dayaon nga tawo makapalaglag sa iya.
32Ang matarong nga tawo nakahibalo kon ano ang husto nga ihambal, pero ang malaot nga tawo, ang iya lang nahibaluan nga ihambal amo ang sayop.
