1Не хвастайся завтрашним днем,
ты ведь не знаешь, что день принесет.
2Пусть другой тебя хвалит, а не твои уста, –
посторонний, а не твой язык.
3Камень увесист, тяжел и песок,
но раздражение от глупца тяжелее обоих.
4Ярость жестока и гнев неукротим,
но кто может устоять против ревности?
5Лучше открытый упрек,
чем скрытая любовь.
6Друг искренен, даже если он ранит,
а враг рассыпает поцелуи27:6 Или: «а поцелуи врага лживы»..
7Кто пресытился, и сотовый мед растопчет,
а голодному и горькое кажется сладким.
8Что птица, отбившаяся от гнезда, –
человек, который отбился от дома.
9Ароматное масло и благовония радуют сердце,
и приятно слышать душевный совет от друга.
10Не бросай своего друга и друга своего отца,
и не ходи в дом брата, когда у тебя беда.
Лучше сосед поблизости, чем брат вдали.
11Будь мудрым, сын мой, и сердце мое порадуй;
и я буду знать, что ответить попрекающему меня.
12Разумный видит опасность – и скроется,
а простаки идут дальше и бывают наказаны.
13Забери одежду у поручившегося за незнакомца;
удержи залог у ручавшегося за чужую жену27:13 Ср. Исх. 22:26-27; Втор. 24:10-13..
14Громогласно благословляющего ближнего ранним утром
сочтут проклинающим.
15Несмолкающая капель в дождливый день
и сварливая жена схожи друг с другом;
16пытаться сдержать ее – что сдерживать ветер
или масло в правой руке зажать27:16 Смысл этого места в еврейском тексте неясен..
17Как железо оттачивает железо,
так и люди совершенствуют друг друга27:17 Букв.: «и человек оттачивает лицо друга своего»..
18Кто возделывает инжир, будет есть его плоды,
а кто заботится о своем господине, будет в чести.
19Как вода отражает лицо,
так человеческое сердце – человека.
20Мир мертвых и Погибель27:20 Мир мертвых и Погибель – евр.: «шеол … аваддон». не знают сытости;
ненасытны и человеческие глаза.
21Тигель – для серебра, и для золота – горн плавильный,
а человек испытывается похвалами.
22Глупца истолки хоть в ступе, как пестом пшеницу, –
не отделится от него его глупость.
23Точно знай, в каком виде твои отары,
хорошо наблюдай за своими стадами,
24ведь богатство не вечно,
и власть не на все поколения.
25Когда вывезут сено, и появится новая поросль,
и станут собирать траву со склонов горных,
26тогда ягнята одеждой тебя снабдят,
а козлы пойдут на покупку поля.
27У тебя будет вдоволь козьего молока,
чтобы кормить себя и свою семью
и давать пропитание служанкам.
1Verheug u niet bij voorbaat over de dag van morgen, want u weet niet wat een dag zal brengen.
2Laat u liever door een ander prijzen, dat is beter dan dat u zichzelf prijst.
3Een steen is zwaar en zand gewichtig, maar de woede van een dwaas is zwaarder om te dragen.
4Boosheid en overmatige woede brengen wreedheid voort, maar zij zijn nog niets vergeleken bij jaloezie.
5Een openlijke bestraffing is beter dan dat iemand zwijgt uit liefde.
6De berispingen van iemand die van u houdt, worden ingegeven door vriendschap. Maar vriendelijkheid van iemand die u haat, komt voort uit bedrog.
7Iemand die zojuist gegeten heeft, taalt niet meer naar lekker eten, maar honger maakt rauwe bonen zoet.
8Zoals een uit het nest gevallen vogel rondzwerft, zo doolt een man rond die zijn vaderstad verliet.
9Geurige olie maakt het hart blij, net zoals de goede raad die de ene vriend de andere geeft.
10Verlaat uw vriend en die van uw vader niet, maar wendt u in tijden van tegenspoed niet tot uw broeder. Want een goede buurman is beter dan een ver familielid.
11Wees verstandig, mijn zoon, en maak mijn hart blij, dan kan ik wie mij aanvalt van repliek dienen.
12Een bedachtzaam en verstandig mens ziet het dreigend gevaar en verbergt zich, maar de onverstandigen blijven gewoon doorgaan en worden dus gestraft.
13Heeft iemand zich garant gesteld voor een onbekende, neem dan zijn mantel als onderpand.
14Wie zijn kennis al ʼs morgens vroeg luidruchtig en joviaal een groet toeroept, zal met argwaan bekeken worden.
15Een lekkend dak bij zware regen is net zo erg als een ruziënde vrouw.
16Zij is net zo ongrijpbaar als de wind, netzomin te verbergen als de geurige olie die u op uw rechterhand strijkt.
17Zoals ijzer met ijzer wordt geslepen, zo scherpt de ene mens de ander.
18Wie goed voor de vijgenboom zorgt, zal de vijgen ervan eten. Wie zorg heeft voor zijn heer, wordt gerespecteerd.
19Zoals het water het uiterlijk van een mens weerspiegelt, geeft het hart van een mens zijn innerlijk weer.
20Hel en verderf zijn nooit te verzadigen, datzelfde geldt voor de verlangens van een mens.
21Zoals de smeltkroes het zilver toetst en de oven het goud, zo wordt een mens getoetst door zijn reputatie.
22Al stamp je een dwaas in een mortier met een vijzel, midden tussen het gestampte graan, toch raakt hij zijn dwaasheid niet kwijt.
23Doe uw best om elk schaap in uw kudde te kennen, let goed op uw have en vee.
24Want rijkdom duurt niet eeuwig en aanzien en rijkdom gaan niet vanzelfsprekend over van vader op zoon.
25Wanneer het gras opkomt en begint te bloeien, moeten de gewassen op de berghellingen worden geoogst.
26De huiden en de wol van uw lammeren kunt u gebruiken voor kleding, met de bokken kunt u betalen voor de grond.
27Bovendien is de geitenmelk grondstof van veel voedsel voor u, uw gezin en uw personeel.
