Мудрые наставления
1Доброе имя лучше превосходного благовония,
и день смерти лучше дня рождения.
2Лучше ходить в дом плача,
чем ходить в дом пира,
потому что смерть – участь каждого человека,
и кто жив, пусть размышляет об этом.
3Печаль лучше смеха,
потому что печальное лицо полезно сердцу.
4Сердце мудрого в доме плача,
а сердце глупого в доме веселья.
5Лучше внимать обличению мудреца,
чем слушать песню глупцов,
6потому что смех глупцов –
словно треск горящего хвороста под котлом.
И это тоже суета.
7Притеснение превращает мудрого человека в глупца,
и взятка портит сердце.
8Конец дела лучше его начала,
терпение лучше гордости.
9Не спеши впадать в гнев,
потому что гнев обитает в сердце глупцов.
10Не спрашивай: «Почему прежние дни были лучше сегодняшних?» –
не от мудрости задают такие вопросы.
11Мудрость – хороша, как и наследство,
и приносит пользу тем, кто видит солнце.
12Мудрость защищает так же, как и деньги,
но ее превосходство в том,
что она сохраняет жизнь ее владельцу.
13Посмотри на дела Божии:
кто может выпрямить то,
что Он сделал кривым?
14В благополучные дни будь счастлив,
а в дни горестные знай:
и то, и другое сотворил Бог,
чтобы человек не мог постичь того,
что будет после него.
15В моей суетной жизни я видел всякое:
праведника, гибнущего в своей праведности,
и нечестивого, живущего долго в своем беззаконии.
16Не будь чересчур праведным
и не выставляй себя слишком мудрым.
Зачем тебе губить себя?
17Также не слишком предавайся злу
и не будь глупым.
Зачем тебе умирать раньше времени?
18Хорошо придерживаться первого совета
и не упускать из виду второго –
боящийся Бога избежит всех7:18 Или: «следует им обоим». бед.
19Мудрость делает мудреца сильнее,
чем десять правителей города.
20Нет праведного человека на земле,
который всегда бы поступал правильно
и никогда бы не грешил.
21Не обращай внимание на каждое сказанное слово,
иначе можешь услышать, как раб твой злословит тебя.
22Ты знаешь в сердце своем,
что часто и сам злословил других.
23Все это испытал я мудростью и сказал:
«Я твердо решил стать мудрым»,
но мудрость была так далека от меня!
24Далека она и глубока, глубока –
кто может постичь ее?
25И решил я понять, исследовать и изыскать
мудрость и рассуждение,
и убедиться, что быть нечестивым – глупо
и быть нерассудительным – безумно.
26И нашел я, что горше смерти
та женщина, что подобна сети,
чье сердце – ловушка
и чьи руки – оковы.
Человек, угодный Богу, избежит ее,
а грешник будет ею пойман.
27Вот что я нашел, – сказал Екклесиаст, – слагая одно с другим, чтобы найти разумное объяснение:
28я все искал, но не находил –
я нашел лишь одного праведного мужчину среди тысячи,
но ни одной праведной женщины7:28 Соломон женился или имел в качестве наложниц 1 000 женщин, которые отвернули его сердце от Бога. Этот стих, возможно, ссылается на ту печаль, которая появилась из-за этого в его жизни (см. 3 Цар. 11:3)..
29Вот что удалось мне найти:
Бог сотворил человека праведным,
а люди пустились во многие помыслы.
Wijsheid gaat boven rijkdom
1Een goede reputatie is beter dan het duurste parfum. De dag waarop iemand sterft, is beter dan de dag van zijn geboorte. 2Het is beter uw tijd te besteden aan begrafenissen dan aan feesten. Want ook u zult eens sterven en het is goed daaraan te denken nu u er nog de tijd voor hebt. 3Verdriet is beter dan blijdschap, want verdriet is beter voor je ziel. 4Een wijs mens denkt vaak aan de dood, terwijl een dwaas zich alleen maar zorgen maakt over de vraag hoe hij dit moment het prettigste kan doorbrengen. 5Het is beter kritiek te krijgen van een wijs man dan lof te ontvangen van een dwaas. 6Want het compliment van een dwaas is net zo snel verdwenen als een stuk papier in het vuur en het is dom daarvan onder de indruk te raken. 7De wijze man wordt een dwaas als hij zich laat omkopen, het ondermijnt zijn inzicht.
8Iets afmaken is beter dan met iets beginnen. Geduld is beter dan trots. 9Erger je niet, want ergernis is iets voor dwazen. 10Vraag niet waarom het vroeger beter was dan nu, zoʼn vraag getuigt niet van wijsheid. 11Wijsheid en bezit zijn goede zaken in het leven. 12Zowel met wijsheid als met geld kunt u veel bereiken, maar wijsheid stelt u in staat in leven te blijven. 13Kijk eens hoe God te werk gaat en probeer niet zijn werk te veranderen: niemand kan recht maken wat Hij gebogen heeft. 14Geniet van de voorspoed zoveel u kunt en als er moeilijker tijden aanbreken, bedenk dan dat God zowel het een als het ander geeft. Wij weten niet hoe de toekomst zal zijn.
15In dit zinloze leven heb ik alles gezien wat er te zien valt, ook het feit dat goede mensen jong sterven en sommige slechte mensen heel oud worden. 16Wees daarom niet al te goed en niet al te wijs. Waarom zou u zichzelf vernietigen? 17Aan de andere kant moet u ook niet al te slecht zijn, wees geen dwaas. Waarom zou u sterven voor het uw tijd is? 18Voor wie ontzag voor God heeft, is het het beste de middenweg te kiezen tussen verstandig en dwaas zijn. 19Een wijs man is sterker dan de bestuurders van tien grote steden. 20Nergens op aarde is een mens te vinden die altijd het goede doet en nooit zondigt. 21Luister geen gesprekken af. U zou wel eens kunnen horen dat uw dienaar u verwenst. 22U weet toch hoe vaak u zelf anderen verwenst!
23Ik heb mijn best gedaan wijs te zijn. Ik verklaarde: ‘Ik zál wijs zijn,’ maar het hielp niet. 24Wijsheid ligt te ver weg en is moeilijk te vinden. 25Ik zocht overal, vastbesloten de wijsheid en de reden voor alle gebeurtenissen te vinden en mijzelf te bewijzen dat zonde dwaasheid is en dat dwaasheid gelijk staat aan waanzin. 26Ik ontdekte iets dat bitterder is dan de dood: een vrouw die tot ontucht wil verleiden, zij is een valstrik en een vangnet. Wie met God leeft, ontsnapt daaraan, maar zondaars raken in haar web verstrikt.
27Dit is mijn conclusie, zegt de Prediker, stap voor stap bereikte ik dit resultaat, na in elke richting te hebben gezocht: 28één op de duizend mensen met wie ik sprak, kan als wijs worden beschouwd. Onder hen bevond zich echter geen enkele vrouw. 29En ik kwam erachter dat God de mens eenvoudig heeft gemaakt en dat de mens zelf allerlei ingewikkelde dingen bedenkt.
