1Do not boast about tomorrow,
for you do not know what a day may bring.
2Let someone else praise you, and not your own mouth;
an outsider, and not your own lips.
3Stone is heavy and sand a burden,
but a fool’s provocation is heavier than both.
4Anger is cruel and fury overwhelming,
but who can stand before jealousy?
5Better is open rebuke
than hidden love.
6Wounds from a friend can be trusted,
but an enemy multiplies kisses.
7One who is full loathes honey from the comb,
but to the hungry even what is bitter tastes sweet.
8Like a bird that flees its nest
is anyone who flees from home.
9Perfume and incense bring joy to the heart,
and the pleasantness of a friend
springs from their heartfelt advice.
10Do not forsake your friend or a friend of your family,
and do not go to your relative’s house when disaster strikes you –
better a neighbour nearby than a relative far away.
11Be wise, my son, and bring joy to my heart;
then I can answer anyone who treats me with contempt.
12The prudent see danger and take refuge,
but the simple keep going and pay the penalty.
13Take the garment of one who puts up security for a stranger;
hold it in pledge if it is done for an outsider.
14If anyone loudly blesses their neighbour early in the morning,
it will be taken as a curse.
15A quarrelsome wife is like the dripping
of a leaky roof in a rainstorm;
16restraining her is like restraining the wind
or grasping oil with the hand.
17As iron sharpens iron,
so one person sharpens another.
18The one who guards a fig-tree will eat its fruit,
and whoever protects their master will be honoured.
19As water reflects the face,
so one’s life reflects the heart.27:19 Or so others reflect your heart back to you
20Death and Destruction27:20 Hebrew Abaddon are never satisfied,
and neither are human eyes.
21The crucible for silver and the furnace for gold,
but people are tested by their praise.
22Though you grind a fool in a mortar,
grinding them like grain with a pestle,
you will not remove their folly from them.
23Be sure you know the condition of your flocks,
give careful attention to your herds;
24for riches do not endure for ever,
and a crown is not secure for all generations.
25When the hay is removed and new growth appears
and the grass from the hills is gathered in,
26the lambs will provide you with clothing,
and the goats with the price of a field.
27You will have plenty of goats’ milk to feed your family
and to nourish your female servants.
1Verheug u niet bij voorbaat over de dag van morgen, want u weet niet wat een dag zal brengen.
2Laat u liever door een ander prijzen, dat is beter dan dat u zichzelf prijst.
3Een steen is zwaar en zand gewichtig, maar de woede van een dwaas is zwaarder om te dragen.
4Boosheid en overmatige woede brengen wreedheid voort, maar zij zijn nog niets vergeleken bij jaloezie.
5Een openlijke bestraffing is beter dan dat iemand zwijgt uit liefde.
6De berispingen van iemand die van u houdt, worden ingegeven door vriendschap. Maar vriendelijkheid van iemand die u haat, komt voort uit bedrog.
7Iemand die zojuist gegeten heeft, taalt niet meer naar lekker eten, maar honger maakt rauwe bonen zoet.
8Zoals een uit het nest gevallen vogel rondzwerft, zo doolt een man rond die zijn vaderstad verliet.
9Geurige olie maakt het hart blij, net zoals de goede raad die de ene vriend de andere geeft.
10Verlaat uw vriend en die van uw vader niet, maar wendt u in tijden van tegenspoed niet tot uw broeder. Want een goede buurman is beter dan een ver familielid.
11Wees verstandig, mijn zoon, en maak mijn hart blij, dan kan ik wie mij aanvalt van repliek dienen.
12Een bedachtzaam en verstandig mens ziet het dreigend gevaar en verbergt zich, maar de onverstandigen blijven gewoon doorgaan en worden dus gestraft.
13Heeft iemand zich garant gesteld voor een onbekende, neem dan zijn mantel als onderpand.
14Wie zijn kennis al ʼs morgens vroeg luidruchtig en joviaal een groet toeroept, zal met argwaan bekeken worden.
15Een lekkend dak bij zware regen is net zo erg als een ruziënde vrouw.
16Zij is net zo ongrijpbaar als de wind, netzomin te verbergen als de geurige olie die u op uw rechterhand strijkt.
17Zoals ijzer met ijzer wordt geslepen, zo scherpt de ene mens de ander.
18Wie goed voor de vijgenboom zorgt, zal de vijgen ervan eten. Wie zorg heeft voor zijn heer, wordt gerespecteerd.
19Zoals het water het uiterlijk van een mens weerspiegelt, geeft het hart van een mens zijn innerlijk weer.
20Hel en verderf zijn nooit te verzadigen, datzelfde geldt voor de verlangens van een mens.
21Zoals de smeltkroes het zilver toetst en de oven het goud, zo wordt een mens getoetst door zijn reputatie.
22Al stamp je een dwaas in een mortier met een vijzel, midden tussen het gestampte graan, toch raakt hij zijn dwaasheid niet kwijt.
23Doe uw best om elk schaap in uw kudde te kennen, let goed op uw have en vee.
24Want rijkdom duurt niet eeuwig en aanzien en rijkdom gaan niet vanzelfsprekend over van vader op zoon.
25Wanneer het gras opkomt en begint te bloeien, moeten de gewassen op de berghellingen worden geoogst.
26De huiden en de wol van uw lammeren kunt u gebruiken voor kleding, met de bokken kunt u betalen voor de grond.
27Bovendien is de geitenmelk grondstof van veel voedsel voor u, uw gezin en uw personeel.
