Saying 20
1Do not envy the wicked,
do not desire their company;
2for their hearts plot violence,
and their lips talk about making trouble.
Saying 21
3By wisdom a house is built,
and through understanding it is established;
4through knowledge its rooms are filled
with rare and beautiful treasures.
Saying 22
5The wise prevail through great power,
and those who have knowledge muster their strength.
6Surely you need guidance to wage war,
and victory is won through many advisors.
Saying 23
7Wisdom is too high for fools;
in the assembly at the gate they must not open their mouths.
Saying 24
8Whoever plots evil
will be known as a schemer.
9The schemes of folly are sin,
and people detest a mocker.
Saying 25
10If you falter in a time of trouble,
how small is your strength!
11Rescue those being led away to death;
hold back those staggering towards slaughter.
12If you say, ‘But we knew nothing about this,’
does not he who weighs the heart perceive it?
Does not he who guards your life know it?
Will he not repay everyone according to what they have done?
Saying 26
13Eat honey, my son, for it is good;
honey from the comb is sweet to your taste.
14Know also that wisdom is like honey for you:
if you find it, there is a future hope for you,
and your hope will not be cut off.
Saying 27
15Do not lurk like a thief near the house of the righteous,
do not plunder their dwelling-place;
16for though the righteous fall seven times, they rise again,
but the wicked stumble when calamity strikes.
Saying 28
17Do not gloat when your enemy falls;
when they stumble, do not let your heart rejoice,
18or the Lord will see and disapprove
and turn his wrath away from them.
Saying 29
19Do not fret because of evildoers
or be envious of the wicked,
20for the evildoer has no future hope,
and the lamp of the wicked will be snuffed out.
Saying 30
21Fear the Lord and the king, my son,
and do not join with rebellious officials,
22for those two will send sudden destruction on them,
and who knows what calamities they can bring?
Further sayings of the wise
23These also are sayings of the wise:
To show partiality in judging is not good:
24whoever says to the guilty, ‘You are innocent,’
will be cursed by peoples and denounced by nations.
25But it will go well with those who convict the guilty,
and rich blessing will come on them.
26An honest answer
is like a kiss on the lips.
27Put your outdoor work in order
and get your fields ready;
after that, build your house.
28Do not testify against your neighbour without cause –
would you use your lips to mislead?
29Do not say, ‘I’ll do to them as they have done to me;
I’ll pay them back for what they did.’
30I went past the field of a sluggard,
past the vineyard of someone who has no sense;
31thorns had come up everywhere,
the ground was covered with weeds,
and the stone wall was in ruins.
32I applied my heart to what I observed
and learned a lesson from what I saw:
33a little sleep, a little slumber,
a little folding of the hands to rest –
34and poverty will come on you like a thief
and scarcity like an armed man.
‒19‒
1Indi ka magkahisa sa mga malaot ukon maghandom nga magpakig-abyan sa ila. 2Kay ang ila lang ginahunahuna kag ginahambal amo ang pagpamintas sa iban.
‒20‒
3-4Kon maalamon ka, mapundar kag mapauswag mo ang imo panimalay.
‒21‒
5Dako gid ang mabulig sang maalamon nga mga tawo sa pagdugang sang ikasarang sang mga mangangaway, 6kay kinahanglan ang ila mga laygay sa pagpakig-away. Kag mas dako ang tsansa nga magdaog kon madamo ang mga manuglaygay.
‒22‒
7Indi matungkad sang buang-buang nga tawo ang kaalam. Wala siya sing may mahambal kon importante na nga mga butang ang ginaestoryahan.
‒23‒
8Ang tawo nga nagaplano permi sang malain kilalahon nga manugpadihot sing kalainan. 9Sala ang bisan ano nga ginapahito sang buang-buang nga tawo, kag ginakangil-aran sang mga tawo ang nagapangyaguta.
‒24‒
10Kon madulaan ka sang paglaom sa tion sang kalisod, nagapakita lang nga maluya ka.
‒25‒
11Indi ka magpabaya sa pagluwas sa mga tawo nga wala sing sala nga ginsentensyahan nga patyon. 12Mahimo nga magsiling ka nga wala ka nakahibalo parte sini. Pero nahibaluan sang Dios kon nagasugid ka sang matuod ukon wala, kay nagabantay siya sa imo kag nakahibalo siya kon ano gid ang ara sa imo hunahuna. Pagabalusan ka niya suno sa imo binuhatan.
‒26‒
13-14Anak, subong nga ang dugos matam-is kag maayo para sa imo, amo man ang kaalam. Kay kon maalamon ka, may maayo ka nga palaabuton kag indi mapaslawan ang imo mga ginahandom.
‒27‒
15Indi ka magpareho sa malaot nga tawo, nga nagatiid sa pagsalakay sa elistaran sang matarong nga tawo. 16Kay bisan makapito pa malaglag ang matarong nga tawo, makabangon man siya gihapon. Pero kon ang malaot ang malaglag, indi na siya makabangon pa.
‒28‒
17Indi ka magkalipay kon malaglag ang imo kaaway. 18Makita sang Ginoo kon nagakalipay ka, kag indi niya maluyagan ina; kag untatan na lang niya ang pagsilot sa imo kaaway.
‒29‒
19Indi ka mag-ugtas ukon magkahisa sa malaot nga mga tawo, 20kay wala sila sing maayo nga palaabuton kag mangin pareho sila sa suga nga napatay.
‒30‒
21Anak, tahura ang Ginoo kag ang hari. Indi ka magpakig-upod sa mga tawo nga nagarebelde sa ila, 22kay wala ka kahibalo kon ano nga kalaglagan ang himuon gilayon sang Ginoo ukon sang hari sa ila.
Dugang pa nga mga Hulubaton
23Ari pa gid ang iban nga mga hulubaton sang maalamon nga mga tawo:
Indi maayo nga may pinilian ka sa paghukom. 24Kon hilwayon mo ang nakasala, sumpaon ka kag kaugtan sang mga tawo. 25Pero kon silutan mo ang nakasala, pakamaayuhon ka kag magauswag ka pa.
26Ang indi binutig nga sabat tanda sang matuod-tuod nga pag-abyanay.
27Preparaha anay ang imo palangabuhian, pareho abi sang imo talamnan, antes ka magpundar sang pamilya.24:27 magpundar sang pamilya: ukon, magpatindog sang balay.
28Indi ka magsaksi kontra sa imo isigkatawo sa wala sing kabangdanan, ukon magsugid sang indi matuod parte sa iya. 29Indi ka magsiling, “Balusan ko siya sa iya ginhimo sa akon. Himuon ko man sa iya ang iya ginhimo sa akon.”
30Nag-agi ako sa talamnan sang isa ka matamad nga tawo nga wala sing pag-intiendi. 31Puno na ini sang mga hilamon kag tunukon nga mga kahoy-kahoy, kag guba ang pulopader sini. 32Sang makita ko ini, ginhunahuna ko sing maayo, kag nakuha ko ini nga leksyon: 33Pahuway-huway kag piyong-piyong ka pa gamay, ikaw nga matamad, 34kag magaabot gulpi sa imo ang kinawad-on nga pareho sa armado nga tulisan.
