The Sabbath Year
1The Lord said to Moses at Mount Sinai, 2‘Speak to the Israelites and say to them: “When you enter the land I am going to give you, the land itself must observe a sabbath to the Lord. 3For six years sow your fields, and for six years prune your vineyards and gather their crops. 4But in the seventh year the land is to have a year of sabbath rest, a sabbath to the Lord. Do not sow your fields or prune your vineyards. 5Do not reap what grows of itself or harvest the grapes of your untended vines. The land is to have a year of rest. 6Whatever the land yields during the sabbath year will be food for you – for yourself, your male and female servants, and the hired worker and temporary resident who live among you, 7as well as for your livestock and the wild animals in your land. Whatever the land produces may be eaten.
The Year of Jubilee
8‘ “Count seven sabbath years – seven times seven years – so that the seven sabbath years amount to a period of forty-nine years. 9Then sound the trumpet everywhere on the tenth day of the seventh month; on the Day of Atonement sound the trumpet throughout your land. 10Consecrate the fiftieth year and proclaim liberty throughout the land to all its inhabitants. It shall be a jubilee for you; each of you is to return to your family property and to your own clan. 11The fiftieth year shall be a jubilee for you; do not sow and do not reap what grows of itself or harvest the untended vines. 12For it is a jubilee and is to be holy for you; eat only what is taken directly from the fields.
13‘ “In this Year of Jubilee everyone is to return to their own property.
14‘ “If you sell land to any of your own people or buy land from them, do not take advantage of each other. 15You are to buy from your own people on the basis of the number of years since the Jubilee. And they are to sell to you on the basis of the number of years left for harvesting crops. 16When the years are many, you are to increase the price, and when the years are few, you are to decrease the price, because what is really being sold to you is the number of crops. 17Do not take advantage of each other, but fear your God. I am the Lord your God.
18‘ “Follow my decrees and be careful to obey my laws, and you will live safely in the land. 19Then the land will yield its fruit, and you will eat your fill and live there in safety. 20You may ask, ‘What will we eat in the seventh year if we do not plant or harvest our crops?’ 21I will send you such a blessing in the sixth year that the land will yield enough for three years. 22While you plant during the eighth year, you will eat from the old crop and will continue to eat from it until the harvest of the ninth year comes in.
23‘ “The land must not be sold permanently, because the land is mine and you reside in my land as foreigners and strangers. 24Throughout the land that you hold as a possession, you must provide for the redemption of the land.
25‘ “If one of your fellow Israelites becomes poor and sells some of their property, their nearest relative is to come and redeem what they have sold. 26If, however, there is no-one to redeem it for them but later on they prosper and acquire sufficient means to redeem it themselves, 27they are to determine the value for the years since they sold it and refund the balance to the one to whom they sold it; they can then go back to their own property. 28But if they do not acquire the means to repay, what was sold will remain in the possession of the buyer until the Year of Jubilee. It will be returned in the Jubilee, and they can then go back to their property.
29‘ “Anyone who sells a house in a walled city retains the right of redemption a full year after its sale. During that time the seller may redeem it. 30If it is not redeemed before a full year has passed, the house in the walled city shall belong permanently to the buyer and the buyer’s descendants. It is not to be returned in the Jubilee. 31But houses in villages without walls round them are to be considered as belonging to the open country. They can be redeemed, and they are to be returned in the Jubilee.
32‘ “The Levites always have the right to redeem their houses in the Levitical towns, which they possess. 33So the property of the Levites is redeemable – that is, a house sold in any town they hold – and is to be returned in the Jubilee, because the houses in the towns of the Levites are their property among the Israelites. 34But the pasture-land belonging to their towns must not be sold; it is their permanent possession.
35‘ “If any of your fellow Israelites become poor and are unable to support themselves among you, help them as you would a foreigner and stranger, so that they can continue to live among you. 36Do not take interest or any profit from them, but fear your God, so that they may continue to live among you. 37You must not lend them money at interest or sell them food at a profit. 38I am the Lord your God, who brought you out of Egypt to give you the land of Canaan and to be your God.
39‘ “If any of your fellow Israelites become poor and sell themselves to you, do not make them work as slaves. 40They are to be treated as hired workers or temporary residents among you; they are to work for you until the Year of Jubilee. 41Then they and their children are to be released, and they will go back to their own clans and to the property of their ancestors. 42Because the Israelites are my servants, whom I brought out of Egypt, they must not be sold as slaves. 43Do not rule over them ruthlessly, but fear your God.
44‘ “Your male and female slaves are to come from the nations around you; from them you may buy slaves. 45You may also buy some of the temporary residents living among you and members of their clans born in your country, and they will become your property. 46You can bequeath them to your children as inherited property and can make them slaves for life, but you must not rule over your fellow Israelites ruthlessly.
47‘ “If a foreigner residing among you becomes rich and any of your fellow Israelites become poor and sell themselves to the foreigner or to a member of the foreigner’s clan, 48they retain the right of redemption after they have sold themselves. One of their relatives may redeem them: 49an uncle or a cousin or any blood-relative in their clan may redeem them. Or if they prosper, they may redeem themselves. 50They and their buyer are to count the time from the year they sold themselves up to the Year of Jubilee. The price for their release is to be based on the rate paid to a hired worker for that number of years. 51If many years remain, they must pay for their redemption a larger share of the price paid for them. 52If only a few years remain until the Year of Jubilee, they are to compute that and pay for their redemption accordingly. 53They are to be treated as workers hired from year to year; you must see to it that those to whom they owe service do not rule over them ruthlessly.
54‘ “Even if someone is not redeemed in any of these ways, they and their children are to be released in the Year of Jubilee, 55for the Israelites belong to me as servants. They are my servants, whom I brought out of Egypt. I am the Lord your God.
Ang Tuig nga Tingpahulay sa Yuta
1Sa dihang didto si Moises sa Bukid sa Sinai, gisugo siya sa Ginoo 2nga isulti kini ngadto sa mga Israelinhon:
Kon moabot na kamo sa yuta nga ihatag ko kaninyo, ayaw ninyo tamni ang yuta sa matag ikapito nga tuig aron mapasidunggan ninyo ako. 3Sulod sa unom ka tuig makatanom kamo ug makaani. Ug sulod usab sa maong mga tuig makapamul-ong kamo sa inyong mga ubas ug makapamupo sa mga bunga niini. 4Apan sa ikapito nga tuig kinahanglan nga papahulayon ninyo ang yuta. Ayaw ninyo tamni ang inyong mga uma ug ayaw usab ninyo pul-ongi ang inyong mga ubas. 5Ayaw ninyo aniha ang mga tanom nga nanurok human sa inyong pag-ani, ug ayaw usab ninyo pupua ang mga bunga sa inyong mga ubas nga wala pul-ongi. Kinahanglan makapahulay sa hingpit ang yuta sulod sa usa ka tuig. 6Apan mahimo kamong mokuha ug pagkaon gikan niini—alang sa inyong kaugalingon, sa inyong mga sulugoon, sa inyong mga trabahante, sa mga langyaw nga nagapuyo uban kaninyo, 7sa inyong mga kahayopan, ug sa mga ihalas nga mga mananap diha sa inyong yuta.
Ang Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli
8-9Sa matag ika-49 nga tuig,25:8-9 Sa matag ika-49 nga tuig: sa literal, pito ka tuig nga igpapahulay, pito ka pito ka tuig. sa ikanapulo nga adlaw sa ikapitong bulan nga mao ang Adlaw sa Pagluwas sa mga Tawo gikan sa Ilang mga Sala, patingoga ninyo ang mga budyong sa tibuok nga dapit. 10Isipa ninyo nga pinasahi ang ika-50 nga tuig, kay panahon kini sa pag-uli ngadto sa tag-iya ang kanhing mga butang nga gibaligya, ug paghatag ug kagawasan sa mga ulipon aron makabalik na sila sa ilang pamilya. 11-12Niining Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli, ayaw kamo pagtanom, ug ayaw usab kamo pag-ani o pamupo aron pagtigom sa mga bunga sa mga tanom nga nanurok lang, apan panguha lang kamo sa inyong kaonon. Balaan kining tuiga alang kaninyo.
13Niining tuiga, ang tanang kabtangan nga gibaligya kaninyo ibalik ninyo ngadto sa nagbaligya niini. 14Busa kon magbaligya kamo o magpalit ug yuta sa inyong katagilungsod, ayaw kamo paglinimbongay. 15Kinahanglan nga ang presyo sa yuta ibasi sa nahibiling mga tuig nga makaani pa gikan niini sa dili pa moabot ang sunod nga Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. 16Kon daghan pa ang katuigan nga nahibilin ayha ang Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli, patas-i ninyo ang presyo sa yuta, apan kon gamay na lang, pamub-i ninyo ang presyo niini. Kay ang tinuod, ang gipalit dili ang yuta mismo kondili ang gidaghanon sa maani gikan sa maong yuta. 17Ayaw kamo paglinimbongay kondili tahora ninyo ako, ang Ginoo nga inyong Dios. 18-19Tumana gayod ninyo ang akong mga patakaran ug mga sugo aron magkinabuhi kamo nga malinawon diha sa yuta nga inyong puy-an ug dili kamo kawad-an ug pagkaon tungod sa kaabunda sa mga ani gikan sa yuta. 20Ayaw kamo kabalaka kon unsa ang inyong kaonon sa ikapito nga tuig nga dili kamo makatanom o makaani. 21Kay panalanginan ko ang inyong yuta sa ikaunom nga tuig aron mag-ani kini ug daghan nga paigo sa tulo ka tuig. 22Busa samtang nagatanom pa kamo sa ikawalo nga tuig, ang inyong kaonon mao pa ang inyong giani sa ikaunom nga tuig, ug daghan pa ang inyong pagkaon hangtod sa ting-ani sa ikasiyam nga tuig.
23Ayaw ninyo ibaligya ang yuta sa paagi nga dili na kini mabawi pa, kay kining yutaa ako; gipapuy-an ug gipasaopan ko lang kini kaninyo. 24Busa tugoti ninyo nga mabawi pa sa tag-iya ang iyang yuta gikan kaninyo. Himuon ninyo kini sa tanan nga yuta nga inyong gipalit.
25Kon napobre ang inyong isigka-Israelinhon, ug tungod niini nabaligya niya ang iyang yuta, ang iyang labing duol nga paryente mao ang mopalit ug balik niini. 26Apan kon wala siyay paryente nga mopalit ug balik niini alang kaniya, mahimo gihapon niya kining mabawi kon makaya na niya kining paliton ug balik. 27Kon mahitabo kini, bayran niya ang nakapalit sa iyang yuta sa presyo basi sa maani gikan sa yuta hangtod sa pag-abot sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. Unya mahimo na niyang mabawi ang iyang yuta. 28Apan kon dili paigo ang iyang ibayad, magpabilin kini sa nagpalit hangtod sa pag-abot sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. Nianang tuiga, mabawi na niya ang iyang yuta nga walay bayad.
29Kon ang usa ka tawo mobaligya sa iyang balay nga anaa sa lungsod nga gilibotan ug paril, mapalit pa niya kini ug balik sulod sa usa ka tuig gikan sa iyang pagbaligya. 30Apan kon dili niya kini mapalit ug balik sulod sa usa ka tuig, ang maong balay mahimong iya na sa nakapalit ug sa iyang mga kaliwat hangtod sa kahangtoran. Dili na kini mabawi sa tag-iya sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. 31Apan ang mga balay nga anaa sa mga baryo nga walay paril sama sa mga uma, mahimong mapalit ug balik ug mabawi sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli.
32Mahimong mapalit ug balik bisan kanus-a sa mga kaliwat ni Levi ang ilang mga balay nga anaa sa mga lungsod nga ilang gipanag-iyahan. 33Kon dili nila kini mapalit ug balik, iuli kini kanila sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. Kay ang mga balay diha sa ilang mga lungsod ilang bahin gikan sa ilang isigka-Israelinhon. 34Apan ang mga sabsabanan nga anaa dapit sa ilang mga lungsod kinahanglan nga dili ibaligya, kay ila kanang kabtangan hangtod sa kahangtoran.
35Kon napobre ang inyong isigka-Israelinhon ug dili na siya makahimo sa pagsuporta sa iyang kaugalingon, tabangi ninyo siya sama sa pagtabang ninyo sa mga langyaw nga permanente nga nagapuyo uban kaninyo o temporaryo lang, aron makapadayon siya pagpuyo uban kaninyo. 36-37Pahulama ninyo siyag kuwarta ug ayaw patuboi, ug baligyai ninyo siyag pagkaon ug ayaw paginansiyahi, aron makapadayon siya pagpuyo uban kaninyo. Himoa ninyo kana sa pagpaila nga nagatahod kamo kanako nga inyong Dios. 38Ako mao ang Ginoo nga inyong Dios nga nagpagawas kaninyo gikan sa Ehipto aron ihatag kaninyo ang yuta sa Canaan ug aron ako mahimong inyong Dios.
39Kon napobre ang inyong isigka-Israelinhon, ug tungod niini nabaligya niya kaninyo ang iyang kaugalingon isip ulipon, ayaw ninyo siya patrabahoa sama sa usa ka ulipon. 40Isipa ninyo siya nga usa ka sinuholan nga trabahante o usa ka bisita nga nagapuyo uban kaninyo. Magtrabaho siya diha sa inyo hangtod sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. 41Nianang tuiga, gawasnon na siya ug ang iyang mga anak, ug makabalik na sila sa ilang mga kaparyentehan ug maangkon pag-usab ang mga kabtangan sa ilang mga katigulangan. 42Mga ulipon ko kamo, kamong mga Israelinhon nga gipagawas ko gikan sa Ehipto. Busa ayaw ninyo ibaligya ang inyong kaugalingon aron mahimong ulipon. 43Ayaw ninyo daog-daoga ang inyong isigka-Israelinhon nga nagpaulipon kaninyo. Himoa ninyo kana sa pagpaila nga nagatahod kamo kanako nga inyong Dios.
44Kon gusto ninyo nga may mga ulipon kamo, pagpalit kamo sa mga nasod sa inyong palibot. 45Mahimo usab kamong mopalit sa mga langyaw nga nagapuyo uban kaninyo o sa mga sakop sa ilang panimalay nga natawo diha sa inyong dapit. Ang mga ulipon nga napalit ninyo gikan kanila mahimo na ninyong kabtangan. 46Mahimo ninyo silang kabilin sa inyong mga anak ug mag-alagad sila kanila sa tibuok nilang kinabuhi. Apan ayaw gayod ninyo daog-daoga ang inyong isigka-Israelinhon nga nahimo ninyong ulipon.
47Kon ang usa ka kabos nga Israelinhon nagbaligya sa iyang kaugalingon isip ulipon ngadto sa usa ka adunahan nga langyaw nga nagapuyo uban kaninyo o sa paryente niini, 48kana nga Israelinhon mahimo pa nga malukat. Mahimo siyang lukaton sa iyang igsoon, 49uyoan, ig-agaw, o si bisan kinsa nga duol niyang paryente. Mahimo usab nga siya mismo ang molukat sa iyang kaugalingon kon makakaya na siya. 50-52Ang iyang himuon, sumahon niya ug sa nagpalit kaniya kon pila ka tuig ang iyang pag-alagad isip ulipon ug kon pila ka tuig ang nahibilin ayha moabot ang Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. Basi sa gidugayon sa nahibilin nga tuig, sumahon kon pila ang kantidad kon bayran siya, sama sa sinuholan nga trabahante. Ang sumada sa sweldo mao ang bayad alang sa iyang kagawasan. 53Kinahanglan nga isipon siya sa nagpalit kaniya nga usa ka sinuholan nga trabahante ug dili niya siya daog-daogon. 54Kon dili siya malukat sa ingon niini nga mga paagi, malibre gihapon siya ug ang iyang mga anak sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. 55Busa walay magpabilin kaninyo nga mga ulipon hangtod sa kahangtoran, kay mga ulipon ko kamo, kamo nga gipagawas ko gikan sa Ehipto. Ako mao ang Ginoo nga inyong Dios.
