Blessings for obedience
1If you fully obey the Lord your God and carefully follow all his commands that I give you today, the Lord your God will set you high above all the nations on earth. 2All these blessings will come on you and accompany you if you obey the Lord your God:
3You will be blessed in the city and blessed in the country.
4The fruit of your womb will be blessed, and the crops of your land and the young of your livestock – the calves of your herds and the lambs of your flocks.
5Your basket and your kneading trough will be blessed.
6You will be blessed when you come in and blessed when you go out.
7The Lord will grant that the enemies who rise up against you will be defeated before you. They will come at you from one direction but flee from you in seven.
8The Lord will send a blessing on your barns and on everything you put your hand to. The Lord your God will bless you in the land he is giving you.
9The Lord will establish you as his holy people, as he promised you on oath, if you keep the commands of the Lord your God and walk in obedience to him. 10Then all the peoples on earth will see that you are called by the name of the Lord, and they will fear you. 11The Lord will grant you abundant prosperity – in the fruit of your womb, the young of your livestock and the crops of your ground – in the land he swore to your ancestors to give you.
12The Lord will open the heavens, the storehouse of his bounty, to send rain on your land in season and to bless all the work of your hands. You will lend to many nations but will borrow from none. 13The Lord will make you the head, not the tail. If you pay attention to the commands of the Lord your God that I give you this day and carefully follow them, you will always be at the top, never at the bottom. 14Do not turn aside from any of the commands I give you today, to the right or to the left, following other gods and serving them.
Curses for disobedience
15However, if you do not obey the Lord your God and do not carefully follow all his commands and decrees I am giving you today, all these curses will come on you and overtake you:
16You will be cursed in the city and cursed in the country.
17Your basket and your kneading trough will be cursed.
18The fruit of your womb will be cursed, and the crops of your land, and the calves of your herds and the lambs of your flocks.
19You will be cursed when you come in and cursed when you go out.
20The Lord will send on you curses, confusion and rebuke in everything you put your hand to, until you are destroyed and come to sudden ruin because of the evil you have done in forsaking him.28:20 Hebrew me 21The Lord will plague you with diseases until he has destroyed you from the land you are entering to possess. 22The Lord will strike you with wasting disease, with fever and inflammation, with scorching heat and drought, with blight and mildew, which will plague you until you perish. 23The sky over your head will be bronze, the ground beneath you iron. 24The Lord will turn the rain of your country into dust and powder; it will come down from the skies until you are destroyed.
25The Lord will cause you to be defeated before your enemies. You will come at them from one direction but flee from them in seven, and you will become a thing of horror to all the kingdoms on earth. 26Your carcasses will be food for all the birds and the wild animals, and there will be no-one to frighten them away. 27The Lord will afflict you with the boils of Egypt and with tumours, festering sores and the itch, from which you cannot be cured. 28The Lord will afflict you with madness, blindness and confusion of mind. 29At midday you will grope about like a blind person in the dark. You will be unsuccessful in everything you do; day after day you will be oppressed and robbed, with no-one to rescue you.
30You will be pledged to be married to a woman, but another will take her and rape her. You will build a house, but you will not live in it. You will plant a vineyard, but you will not even begin to enjoy its fruit. 31Your ox will be slaughtered before your eyes, but you will eat none of it. Your donkey will be forcibly taken from you and will not be returned. Your sheep will be given to your enemies, and no-one will rescue them. 32Your sons and daughters will be given to another nation, and you will wear out your eyes watching for them day after day, powerless to lift a hand. 33A people that you do not know will eat what your land and labour produce, and you will have nothing but cruel oppression all your days. 34The sights you see will drive you mad. 35The Lord will afflict your knees and legs with painful boils that cannot be cured, spreading from the soles of your feet to the top of your head.
36The Lord will drive you and the king you set over you to a nation unknown to you or your ancestors. There you will worship other gods, gods of wood and stone. 37You will become a thing of horror, a byword and an object of ridicule among all the peoples where the Lord will drive you.
38You will sow much seed in the field but you will harvest little, because locusts will devour it. 39You will plant vineyards and cultivate them but you will not drink the wine or gather the grapes, because worms will eat them. 40You will have olive trees throughout your country but you will not use the oil, because the olives will drop off. 41You will have sons and daughters but you will not keep them, because they will go into captivity. 42Swarms of locusts will take over all your trees and the crops of your land.
43The foreigners who reside among you will rise above you higher and higher, but you will sink lower and lower. 44They will lend to you, but you will not lend to them. They will be the head, but you will be the tail.
45All these curses will come on you. They will pursue you and overtake you until you are destroyed, because you did not obey the Lord your God and observe the commands and decrees he gave you. 46They will be a sign and a wonder to you and your descendants for ever. 47Because you did not serve the Lord your God joyfully and gladly in the time of prosperity, 48therefore in hunger and thirst, in nakedness and dire poverty, you will serve the enemies the Lord sends against you. He will put an iron yoke on your neck until he has destroyed you.
49The Lord will bring a nation against you from far away, from the ends of the earth, like an eagle swooping down, a nation whose language you will not understand, 50a fierce-looking nation without respect for the old or pity for the young. 51They will devour the young of your livestock and the crops of your land until you are destroyed. They will leave you no corn, new wine or olive oil, nor any calves of your herds or lambs of your flocks until you are ruined. 52They will lay siege to all the cities throughout your land until the high fortified walls in which you trust fall down. They will besiege all the cities throughout the land the Lord your God is giving you.
53Because of the suffering your enemy will inflict on you during the siege, you will eat the fruit of the womb, the flesh of the sons and daughters the Lord your God has given you. 54Even the most gentle and sensitive man among you will have no compassion on his own brother or the wife he loves or his surviving children, 55and he will not give to one of them any of the flesh of his children that he is eating. It will be all he has left because of the suffering that your enemy will inflict on you during the siege of all your cities. 56The most gentle and sensitive woman among you – so sensitive and gentle that she would not venture to touch the ground with the sole of her foot – will begrudge the husband she loves and her own son or daughter 57the afterbirth from her womb and the children she bears. For in her dire need she intends to eat them secretly because of the suffering your enemy will inflict on you during the siege of your cities.
58If you do not carefully follow all the words of this law, which are written in this book, and do not revere this glorious and awesome name – the Lord your God – 59the Lord will send fearful plagues on you and your descendants, harsh and prolonged disasters, and severe and lingering illnesses. 60He will bring on you all the diseases of Egypt that you dreaded, and they will cling to you. 61The Lord will also bring on you every kind of sickness and disaster not recorded in this Book of the Law, until you are destroyed. 62You who were as numerous as the stars in the sky will be left but few in number, because you did not obey the Lord your God. 63Just as it pleased the Lord to make you prosper and increase in number, so it will please him to ruin and destroy you. You will be uprooted from the land you are entering to possess.
64Then the Lord will scatter you among all nations, from one end of the earth to the other. There you will worship other gods – gods of wood and stone, which neither you nor your ancestors have known. 65Among those nations you will find no repose, no resting-place for the sole of your foot. There the Lord will give you an anxious mind, eyes weary with longing, and a despairing heart. 66You will live in constant suspense, filled with dread both night and day, never sure of your life. 67In the morning you will say, ‘If only it were evening!’ and in the evening, ‘If only it were morning!’ – because of the terror that will fill your hearts and the sights that your eyes will see. 68The Lord will send you back in ships to Egypt on a journey I said you should never make again. There you will offer yourselves for sale to your enemies as male and female slaves, but no-one will buy you.
Ang mga Panalangin
(Lev. 26:3-13; Deu. 7:11-24)
1“Kon tumanon ninyo sa hingpit ang Ginoo nga inyong Dios ug sundon ang tanan niyang mga sugo nga ginahatag ko kaninyo karong adlawa, himuon niya kamong labaw sa tanang nasod dinhi sa kalibotan. 2Kon tumanon ninyo ang Ginoo nga inyong Dios mainyo kining tanang mga panalangin:
3“Panalanginan niya ang inyong lungsod ug ang inyong uma. 4Panalanginan niya kamo sa daghang mga kabataan, abunda nga abot, ug daghang mga kahayopan. 5Panalanginan niya ang inyong abot ug pagkaon. 6Panalanginan niya ang tanan ninyong pagabuhaton. 7Ipapildi sa Ginoo kaninyo ang mga kaaway nga mosulong kaninyo. Mag-usa silang mosulong kaninyo apan magkatibulaag sila nga moikyas gikan kaninyo. 8Panalanginan sa Ginoo nga inyong Dios ang tanan ninyong pagabuhaton ug pun-on niya sa mga abot ang inyong mga bodega. Panalanginan niya kamo sa yuta nga ihatag niya kaninyo. 9Sumala sa gisaad kaninyo sa Ginoo nga inyong Dios, himuon niya kamo nga iyang pinili nga katawhan, kon tumanon ninyo ang iyang mga sugo ug magkinabuhi subay sa iyang mga pamaagi. 10Unya ang tanang katawhan sa kalibotan makahibalo nga gipili kamo sa Ginoo, ug mahadlok sila kaninyo. 11Panalanginan gayod kamo sa Ginoo didto sa yuta nga iyang gisaad sa inyong mga katigulangan nga ihatag kaninyo. Padaghanon niya ang inyong mga anak, ang inyong mga kahayopan, ug ang inyong mga abot. 12Padad-an kamo sa Ginoo ug ulan sa hustong panahon gikan sa tipiganan sa iyang bahandi sa langit, ug panalanginan niya ang tanan ninyong pagabuhaton. Magpahulam kamo sa daghang mga nasod, apan kamo dili manghulam. 13Himuon kamo sa Ginoo nga pangulo sa mga nasod, ug dili sumusunod lang. Oo, kanunay kamong magmauswagon ug magmalampuson kon tumanon ug sundon ninyo pag-ayo ang mga sugo sa Ginoo nga inyong Dios nga ginahatag ko kaninyo karong adlawa. 14Busa dili ninyo lapason ang bisan unsa nga ginasugo ko kaninyo karon, ug dili kamo magsunod sa uban nga mga dios ug mag-alagad kanila.
Ang Balos sa Dili Pagkamatinumanon
(Lev. 26:14-46)
15“Apan kon dili kamo motuman sa Ginoo nga inyong Dios ug dili ninyo sundon ang tanan niyang mga pamalaod ug mga sugo nga ginahatag ko kaninyo karong adlawa, mahiagoman ninyo kining tanan nga panghimaraot: 16Panghimaraoton sa Ginoo ang inyong lungsod ug ang inyong uma. 17Panghimaraoton niya ang inyong abot ug pagkaon. 18Panghimaraoton niya kamo pinaagi sa paghatag kaninyo ug gamay ra nga mga anak, mga abot, ug mga kahayopan. 19Panghimaraoton niya ang tanan ninyong buhaton. 20Padad-an kamo ug kasamok ug kalibog sa tanan ninyong buhaton hangtod nga malaglag kamo ug kalit lang mangawala tungod sa daotan ninyong buhat sa pagsalikway kaniya.28:20 kaniya: sa Hebreo, ako. 21Padad-an kamo sa Ginoo ug mga sakit hangtod nga mangalaglag kamo didto sa yuta nga inyong sudlon ug panag-iyahan. 22Oo, paantuson kamo sa Ginoo sa makamatay nga sakit, hilanat, hubag-hubag, init nga hangin, taas nga hulaw,28:22 hulaw: sa Hebreo, espada. ug mga sakit sa tanom hangtod nga mahurot kamo. 23Ang langit mahisama sa bronsi nga dili na kini mohatag ug ulan ug ang yuta mahisama kagahi sa puthaw. 24Imbes nga tubig ang ihatag sa Ginoo kaninyo ingon nga ulan, abog ang iyang ihatag. Paulanan niya kamo ug abog hangtod nga mangalaglag kamo.
25“Ipapildi kamo sa Ginoo sa inyong mga kaaway. Mag-usa kamong mosulong kanila, apan magkatibulaag kamo nga moikyas gikan kanila. Kangil-aran kamo sa tanang gingharian sa kalibotan. 26Ang inyong mga patayng lawas kaonon sa mga langgam ug sa mabangis nga mga mananap, ug walay moabog kanila. 27Paantuson kamo sa Ginoo sa mga hubag-hubag nga sama sa iyang gipadala sa mga Ehiptohanon. Patuboan niya kamo ug mga tumor, mga kabahong, ug mga nuka-nuka nga dili na maayo. 28Buangon kamo sa Ginoo, butahan ug libogon. 29Sama sa buta mangapkap kamo bisan adlaw. Dili kamo magmauswagon bisan unsay inyong pagabuhaton. Kanunay kamong daog-daogon ug kawatan, ug walay motabang kaninyo.
30“Ang babaye nga inyong pangasaw-onon ilogon28:30 ilogon: o, lugoson. sa laing lalaki. Magpatukod kamo ug balay apan dili kamo makapuyo niini. Magtanom kamo ug mga ubas apan dili kamo makapulos sa mga bunga niini. 31Ihawon ang inyong baka sa inyong atubangan, apan dili kamo makakaon niini. Pugson sa pagkuha gikan kaninyo ang inyong mga asno, ug dili na kini ibalik. Panguhaon sa inyong mga kaaway ang inyong mga karnero, ug walay motabang sa pagbawi niini. 32Samtang nagatan-aw kamo, dad-on ang inyong mga anak ingon nga mga ulipon sa ubang mga nasod, ug adlaw-adlaw kamong maghulat kanila, apan wala kamoy mahimo. 33Ang mga tawo nga wala ninyo mailhi mao ang mokaon sa tanan ninyong hinagoan, ug kanunay lang kamong daog-daogon ug paantuson. 34Mabuang kamo niining tanan ninyong makita. 35Patuboan kamo sa Ginoo ug mga hubag-hubag nga dili na maayo, gikan sa inyong lapalapa hangtod sa ulo.
36“Kamo ug ang inyong pinili nga hari ipabihag sa Ginoo sa nasod sa diin kamo ug ang inyong mga katigulangan wala masuheto. Didto mosimba kamo sa ubang mga dios nga hinimo sa kahoy ug bato. 37Kangil-aran kamo, bugalbugalan, ug tamayon sa mga lumulupyo sa mga nasod diin kamo gibihag.
38“Daghan ang inyong itanom apan gamay lang ang inyong maani, kay kaonon kini sa mga dulon. 39Motanom kamo ug ubas ug atimanon ninyo kini, apan dili kamo makapamupo sa bunga niini o makainom sa duga niini, kay kaonon kini sa mga ulod. 40Magtanom kamo ug daghang mga olibo bisan asa sa inyong dapit, apan wala kamoy lana nga makuha, kay mangatagak ang mga bunga niini. 41Manganak kamo, apan dili sila magpabilin kaninyo kay bihagon sila. 42Kaonon sa daghang mga gagmayng mananap ang tanan ninyong mga kahoy ug mga tanom.
43“Ang mga langyaw nga nagapuyo uban kaninyo, mag-anam ug kakusgan ug kadato; samtang kamo, mag-anam ug kaluya ug kapobri. 44Makapautang sila kaninyo apan dili kamo makapautang kanila. Sila ang mangulo kaninyo ug kamo magsunod-sunod lang. 45Mahitabo kining tanan nga tunglo kaninyo hangtod nga mangamatay kamo kon dili ninyo tumanon ang Ginoo nga inyong Dios ug ang iyang mga pamalaod ug mga sugo nga iyang gihatag kaninyo. 46Kini nga mga tunglo mahimong pasidaan kaninyo ug sa inyong mga kaliwat hangtod sa kahangtoran. 47Tungod kay wala ninyo alagari nga may kalipay ang Ginoo nga inyong Dios sa panahon sa inyong kaharuhay, 48itugyan niya kamo sa mga kaaway nga ipadala niya kaninyo ug magaalagad kamo kanila. Gutomon kamo ug uhawon, kulangon sa bisti, ug makabsan sa bisan unsa nga butang. Paantuson niya kamo nga daw gitaoran kamo ug puthaw nga yugo hangtod nga mangamatay kamo.
49“Ipasulong kamo sa Ginoo sa usa ka nasod nga gikan sa layong dapit, sa kinatumyang bahin sa kalibotan, kansang pinulongan dili ninyo masabtan. Sulongon nila kamo nga daw sama sa agila nga nagasakdap. 50Bangis sila ug walay kalooy sa mga tigulang ug mga kabataan. 51Kaonon nila ang inyong mga kahayopan ug ang inyong mga abot hangtod nga mangamatay kamo. Wala silay ibilin kaninyo nga trigo, duga sa ubas, lana, o mga kahayopan hangtod nga mangalaglag kamo. 52Sulongon nila ang tanan ninyong mga lungsod nga gihatag sa Ginoo nga inyong Dios kaninyo hangtod nga mangalumpag ang tanang tag-as nga mga paril niini nga inyong gisaligan.
53“Sa higayon nga libotan kamo sa inyong mga kaaway, kaonon ninyo ang inyong mga anak nga gihatag kaninyo sa Ginoo nga inyong Dios tungod sa labihang kagutom. 54Bisan ang maloloy-on ug hinhin kaayo nga tawo wala nay kalooy sa iyang igsoon, sa iyang pinalanggang asawa, ug sa iyang nahibiling mga anak. 55Dili niya sila hatagan sa iyang ginakaon nga unod sa iyang anak kay mahadlok siya nga mahutdan ug pagkaon. Mao kana ang mahitabo kaninyo sa higayon nga libotan na sa inyong mga kaaway ang tanan ninyong mga lungsod. 56Bisan ang maloloy-on ug hinhin nga babaye, nga dili gani molakaw nga magtiniil, mahimong bangis sa iyang pinalanggang bana ug sa iyang mga anak. 57Tagoan niya ang iyang anak nga bag-o lang gayod natawo ug ang inunlan niini aron kaonon niya sa tago, kay mahadlok siya nga tingalig wala na siyay kaonon samtang ginalibotan sa inyong mga kaaway ang inyong mga lungsod.
58“Kon dili ninyo tumanon pag-ayo kining tanang mga sugo nga nahisulat niini nga libro, ug dili ninyo tahoron ang halangdon ug katingalahang ngalan sa Ginoo nga inyong Dios, 59padad-an niya kamo ug ang inyong mga kaliwat ug talagsaon ug makalilisang nga mga katalagman, ug mga kasakit nga grabe ug walay kaayohan. 60Ipahiagom niya kamo sa mga makalilisang nga mga sakit nga gipadala niya sa Ehipto, ug magapabilin kini kaninyo. 61Ipahiagom usab kamo sa Ginoo sa tanang matang sa sakit nga wala nasulat niining libro sa kasugoan, hangtod nga mangamatay kamo. 62Bisan sama kamo kadaghan sa bitoon sa langit, diotay lang ang mahibilin kaninyo kay wala kamo magtuman sa Ginoo nga inyong Dios. 63Maingon nga gikalipay sa Ginoo ang pagpauswag ug pagpadaghan kaninyo, ikalipay usab niya ang paglaglag ug pagpamatay kaninyo, hangtod nga mangawala kamo sa yuta nga inyong sudlon ug panag-iyahan.
64“Katagon kamo sa Ginoo ngadto sa tanang nasod, hangtod sa kinatumyang bahin sa kalibotan. Ug didto magasimba kamo sa ubang mga dios nga hinimo sa kahoy ug bato, nga wala gani ninyo ug sa inyong mga katigulangan mailhi. 65Wala kamo didtoy kalinaw ug dapit nga mapahulayan. Himuon kamo sa Ginoo nga hadlokan ug mabalak-on, ug mawad-an kamo ug paglaom. 66Ang inyong kinabuhi anaa kanunay sa kakuyaw; adlaw ug gabii kanunay lang kamong kulbaan, ug walay kasigurohan ang inyong kinabuhi. 67Tungod sa inyong kahadlok sa mga butang nga inyong makita sa palibot, moingon kamo kon buntag, ‘Maayo unta ug gabii na.’ Ug kon gabii na, moingon kamo, ‘Maayo unta ug buntag na.’ 68Pabalikon kamo sa Ginoo ngadto sa Ehipto sakay sa barko, bisan nagaingon ako kaninyo nga dili na gayod niya kamo pabalikon didto. Didto ibaligya ninyo ang inyong kaugalingon sa inyong mga kaaway ingon nga mga ulipon, apan walay mopalit kaninyo.”
