1In the Lord’s hand the king’s heart is a stream of water
that he channels toward all who please him.
2A person may think their own ways are right,
but the Lord weighs the heart.
3To do what is right and just
is more acceptable to the Lord than sacrifice.
4Haughty eyes and a proud heart—
the unplowed field of the wicked—produce sin.
5The plans of the diligent lead to profit
as surely as haste leads to poverty.
6A fortune made by a lying tongue
is a fleeting vapor and a deadly snare.21:6 Some Hebrew manuscripts, Septuagint and Vulgate; most Hebrew manuscripts vapor for those who seek death
7The violence of the wicked will drag them away,
for they refuse to do what is right.
8The way of the guilty is devious,
but the conduct of the innocent is upright.
9Better to live on a corner of the roof
than share a house with a quarrelsome wife.
10The wicked crave evil;
their neighbors get no mercy from them.
11When a mocker is punished, the simple gain wisdom;
by paying attention to the wise they get knowledge.
12The Righteous One21:12 Or The righteous person takes note of the house of the wicked
and brings the wicked to ruin.
13Whoever shuts their ears to the cry of the poor
will also cry out and not be answered.
14A gift given in secret soothes anger,
and a bribe concealed in the cloak pacifies great wrath.
15When justice is done, it brings joy to the righteous
but terror to evildoers.
16Whoever strays from the path of prudence
comes to rest in the company of the dead.
17Whoever loves pleasure will become poor;
whoever loves wine and olive oil will never be rich.
18The wicked become a ransom for the righteous,
and the unfaithful for the upright.
19Better to live in a desert
than with a quarrelsome and nagging wife.
20The wise store up choice food and olive oil,
but fools gulp theirs down.
21Whoever pursues righteousness and love
finds life, prosperity21:21 Or righteousness and honor.
22One who is wise can go up against the city of the mighty
and pull down the stronghold in which they trust.
23Those who guard their mouths and their tongues
keep themselves from calamity.
24The proud and arrogant person—“Mocker” is his name—
behaves with insolent fury.
25The craving of a sluggard will be the death of him,
because his hands refuse to work.
26All day long he craves for more,
but the righteous give without sparing.
27The sacrifice of the wicked is detestable—
how much more so when brought with evil intent!
28A false witness will perish,
but a careful listener will testify successfully.
29The wicked put up a bold front,
but the upright give thought to their ways.
30There is no wisdom, no insight, no plan
that can succeed against the Lord.
31The horse is made ready for the day of battle,
but victory rests with the Lord.
1የንጉሥ ልብ በእግዚአብሔር እጅ ነው፤
እርሱም እንደ ቦይ ውሃ ደስ ወዳሰኘው ይመራዋል።
2ለሰው መንገዱ ሁሉ ቀና ይመስለዋል፤
እግዚአብሔር ግን ልብን ይመዝናል።
3ከመሥዋዕት ይልቅ ጽድቅንና ፍትሕን ማድረግ፣
በእግዚአብሔር ዘንድ ተቀባይነት አለው።
4ትዕቢተኛ ዐይን፣ እብሪተኛ ልብ፣
የክፉዎችም መብራት ኀጢአት ናቸው።
5የትጉህ ሰው ዕቅድ ወደ ትርፍ ያመራል፤
ችኰላም ወደ ድኽነት ያደርሳል።
6በሐሰተኛ አንደበት የተገኘ ሀብት፣
በንኖ የሚጠፋ ተን፣ ለሞትም የሚያበቃ ወጥመድ ነው።21፥6 አንዳንድ የዕብራይስጥ ጽሑፎች፣ የሰብዓ ሊቃናትና የቩልጌት ትርጕሞች ከዚህ ጋር ይስማማሉ፤ አያሌ የዕብራይስጥ ጽሑፎች ግን ሞትን ለሚሹ በንኖ እንደሚጠፋ ተን ነው ይላሉ።
7ክፉዎችን ዐመፃቸው ይጠራርጋቸዋል፤
ቅን ነገር ማድረግ አይወድዱምና።
8የበደለኛ መንገድ ጠማማ ነው፤
የንጹሕ ሰው ጠባይ ግን ቀና ነው።
9ከጨቅጫቃ ሚስት ጋር በአንድ ቤት ከመኖር፣
በጣራ ላይ ጥግ ይዞ መኖር ይሻላል።
10ክፉ ሰው ክፋትን አጥብቆ ይመኛል፤
ባልንጀራውም ከእርሱ ዘንድ ርኅራኄን አያገኝም።
11ፌዘኛ ሲቀጣ፣ አላዋቂ ጥበብን ያተርፋል፤
ጠቢብ ሰው ቢማር ዕውቀትን ያገኛል።
12ጻድቁ21፥12 ወይም ጻድቁ ሰው የክፉዎችን ቤት ልብ ብሎ ይመለከታል፤
ክፉዎችንም ያጠፋቸዋል።
13ሰው የድኾችን ጩኸት ላለመስማት ጆሮውን ቢዘጋ፣
እርሱም ይጮኻል፤ መልስም አያገኝም።
14በስውር የተደረገ ስጦታ ቍጣን ያበርዳል፤
በጕያ የተሸሸገ እጅ መንሻም ታላቅ ቍጣን ጸጥ ያደርጋል።
15ፍትሕ ሲሰፍን ጻድቁን ደስ ያሰኘዋል፤
ክፉ አድራጊዎችን ግን ያሸብራል።
16የማስተዋልን መንገድ የሚስት ሰው፣
በሙታን ጉባኤ ያርፋል።
17ቅንጦትን የሚወድድ ይደኸያል፤
የወይን ጠጅና ዘይት የሚወድድም ባለጠጋ አይሆንም።
18ክፉ ሰው ለጻድቅ፣
ወስላታም ለቅን ሰው ወጆ ይሆናል።
19ከጨቅጫቃና ከቍጡ ሚስት ጋር ከመኖር፣
በምድረ በዳ መኖር ይሻላል።
20በጠቢብ ቤት ምርጥ ምግብና ዘይት ተከማችቶ ይገኛል፤
ተላላ ሰው ግን ያለ የሌለውን ያሟጥጣል።
21ጽድቅንና ፍቅርን የሚከተል፤
ሕይወትን ብልጽግናንና21፥21 ወይም ጽድቅን ክብርን ያገኛል።
22ጠቢብ የኀያላንን ከተማ ቅጥር ጥሶ ይገባል፤
መታመኛ ምሽጋቸውንም ያፈርሳል።
23አንደበቱንና ምላሱን የሚቈጣጠር፣
ራሱን ከመቅሠፍት ይጠብቃል።
24ትዕቢተኛና ኵሩ ሰው “ፌዘኛ” ይባላል፤
በጠባዩም እብሪተኛ ነው።
25ታካችን የሚገድለው ምኞቱ ነው፤
እጆቹ መሥራት አይፈልጉምና።
26ክፉ ሰው ቀኑን ሙሉ ይመኛል፤
ጻድቅ ግን አንዳች ሳያስቀር ይሰጣል።
27የክፉ ሰው መሥዋዕት አስጸያፊ ነው፤
በክፉ ዐላማ ሲያቀርብማ የቱን ያህል አስከፊ ይሆን!
28ሐሰተኛ ምስክር ይጠፋል፤21፥28 ወይም የታዛዥ ሰው ቃል ግን ጸንቶ ይኖራል
እውነቱን የሚናገር ግን ጸንቶ ይኖራል።
29ክፉ ሰው በዐጕል ድፍረት ይቀርባል፤
ቅን ሰው ግን አደራረጉን ያስተውላል።
30እግዚአብሔርን ለመቋቋም የሚያስችል፣
አንዳችም ጥበብ፣ ማስተዋልና ዕቅድ የለም።
31ፈረስ ለጦርነት ቀን ይዘጋጃል፤
ድል ግን ከእግዚአብሔር ዘንድ ነው።
