1The Lord detests dishonest scales,
but accurate weights find favor with him.
2When pride comes, then comes disgrace,
but with humility comes wisdom.
3The integrity of the upright guides them,
but the unfaithful are destroyed by their duplicity.
4Wealth is worthless in the day of wrath,
but righteousness delivers from death.
5The righteousness of the blameless makes their paths straight,
but the wicked are brought down by their own wickedness.
6The righteousness of the upright delivers them,
but the unfaithful are trapped by evil desires.
7Hopes placed in mortals die with them;
all the promise of11:7 Two Hebrew manuscripts; most Hebrew manuscripts, Vulgate, Syriac and Targum When the wicked die, their hope perishes; / all they expected from their power comes to nothing.
8The righteous person is rescued from trouble,
and it falls on the wicked instead.
9With their mouths the godless destroy their neighbors,
but through knowledge the righteous escape.
10When the righteous prosper, the city rejoices;
when the wicked perish, there are shouts of joy.
11Through the blessing of the upright a city is exalted,
but by the mouth of the wicked it is destroyed.
12Whoever derides their neighbor has no sense,
but the one who has understanding holds their tongue.
13A gossip betrays a confidence,
but a trustworthy person keeps a secret.
14For lack of guidance a nation falls,
but victory is won through many advisers.
15Whoever puts up security for a stranger will surely suffer,
but whoever refuses to shake hands in pledge is safe.
16A kindhearted woman gains honor,
but ruthless men gain only wealth.
17Those who are kind benefit themselves,
but the cruel bring ruin on themselves.
18A wicked person earns deceptive wages,
but the one who sows righteousness reaps a sure reward.
19Truly the righteous attain life,
but whoever pursues evil finds death.
20The Lord detests those whose hearts are perverse,
but he delights in those whose ways are blameless.
21Be sure of this: The wicked will not go unpunished,
but those who are righteous will go free.
22Like a gold ring in a pig’s snout
is a beautiful woman who shows no discretion.
23The desire of the righteous ends only in good,
but the hope of the wicked only in wrath.
24One person gives freely, yet gains even more;
another withholds unduly, but comes to poverty.
25A generous person will prosper;
whoever refreshes others will be refreshed.
26People curse the one who hoards grain,
but they pray God’s blessing on the one who is willing to sell.
27Whoever seeks good finds favor,
but evil comes to one who searches for it.
28Those who trust in their riches will fall,
but the righteous will thrive like a green leaf.
29Whoever brings ruin on their family will inherit only wind,
and the fool will be servant to the wise.
30The fruit of the righteous is a tree of life,
and the one who is wise saves lives.
31If the righteous receive their due on earth,
how much more the ungodly and the sinner!
1Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo, pero ginakalipay niya ang mga wala nagapangdaya.
2Ang nagapabugal mahuy-an, pero ang nagapaubos mangin maalamon.
3Ang tawo nga matarong makahibalo kon ano ang iya himuon tungod nga husto ang iya nga pagkabuhi, pero ang maluibon nga tawo malaglag tungod nga indi husto ang iya nga pagkabuhi.
4Ang manggad indi makabulig kon silutan na sang Dios ang tawo sing kamatayon, pero ang matarong nga pagkabuhi makaluwas sa iya sa kamatayon.
5Ang matarong nga pagkabuhi sang tawo nga wala sing kasawayan makapahapos sang iya pagpangabuhi, pero ang malaot nga pagkabuhi sang malaot nga tawo amo ang makapalaglag sa iya.
6Ang matarong nga pagkabuhi sang tawo nga nagakabuhi sing husto makaluwas sa iya, pero ang malaot nga mga handom sang maluibon nga tawo makahalit sa iya mismo.
7Kon mapatay ang mga malaot, madula ang ila paglaom; ang ila mga ginahandom mangin wala sing pulos.
8Ginaluwas sang Dios sa kalisod ang mga matarong pero ang mga malaot iya wala.
9Ginahalitan sang mga indi diosnon ang ila isigkatawo paagi sa ila ginahambal.
Nagakaluwas ang mga matarong paagi sa ila kaalam.
10Nagahinugyaw sa kalipay ang mga pumuluyo sang isa ka siyudad kon nagauswag ang mga matarong kag amo man kon nagakalamatay ang mga malaot.
11Nagauswag ang siyudad paagi sa pagbendisyon sang mga matarong, pero nagakalaglag ini paagi sa pagpakalain sang mga malaot.
12Ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagayaguta sa iya isigkatawo, pero ang tawo nga may pag-intiendi wala nagayaguta.
13Ang palakutsokutso nagapanugid sang sekreto, pero ang masaligan nga tawo makatago sang sekreto.
14Malaglag ang isa ka nasyon kon wala ini sing mga manuglaygay, pero kon may madamo ini nga mga manuglaygay, may kalig-on ini.
15Delikado kon magpromisa ka nga magbayad sang utang sang iban. Gani kon indi mo gusto magkaproblema indi ina paghimua.
16Ang mabuot nga babayi nagaani sang pagpadungog, pero ang mapintas nga tawo hasta lang sa pag-angkon sang manggad.
17Kon maayo ka sa iban, makapaayo ini sa imo, pero kon mapintas ka, makahalit ini sa imo.
18Ang malaot nga tawo indi makabaton sang matuod nga balos, pero ang nagahimo sang matarong makabaton sang matuod nga balos.
19Ang tawo nga nagahimo sang matarong padayon nga magakabuhi, pero ang nagahimo sang malaot mapatay.
20Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga tawo nga tiko ang ila panghunahuna, pero ginakalipay niya ang mga tawo nga ang ila pagkabuhi wala sing kasawayan.
21Sigurado gid nga pagasilutan ang mga malaot, pero ang mga matarong iya indi.
22Ang katahom sang babayi nga indi maalamon pareho lang sang bulawan nga singsing sa sungad sang baboy.
23Ang mga ginahandom sang mga matarong makapaayo, pero ang mga ginahandom sang mga malaot makapaakig.
24May mga tawo nga mahinatagon pero nagadugang pa gid ang ila manggad; may ara man nga mga dalok pero nagaimol pa gani.
25Ang mahinatagon nga tawo magauswag. Ang tawo nga nagabulig sa iban pagabuligan man.
26Ginapakamalaot sang mga tawo ang nagatago sang iya baligya agod ibaligya ini kon magtaas na ang presyo, pero ginadayaw sang mga tawo ang wala nagatago.
27Ang tawo nga nagahandom sang maayo pakitaan sang kaayo, pero ang tawo nga nagapangita sing gamo makita niya ini.
28Mapaslawan ang tawo nga nagasalig sa manggad, pero ang matarong magauswag pareho sa nagalambo nga tanom.
29Ang mga buang-buang nga nagadala sang gamo sa ila panimalay wala gid sing may mapanubli sa ulihi. Mangin ulipon lang sila sang mga maalamon.
30Ang mga binuhatan sang matarong nga tawo makabulig sa iban nga mag-ayo kag maglawig ang ila kabuhi.11:30 makabulig… kabuhi: sa literal, kahoy nga nagahatag sang kabuhi. Kag madala niya ang mga tawo sa iya kaalam.11:30 Kag… kaalam: Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sini.
31Kon ang mga matarong sa kalibutan nagabaton sang balos sa ila mga ginahimo, labi na gid nga balusan ang mga malaot kag mga makasasala.
