1Joseph went and told Pharaoh, “My father and brothers, with their flocks and herds and everything they own, have come from the land of Canaan and are now in Goshen.” 2He chose five of his brothers and presented them before Pharaoh.
3Pharaoh asked the brothers, “What is your occupation?”
“Your servants are shepherds,” they replied to Pharaoh, “just as our fathers were.” 4They also said to him, “We have come to live here for a while, because the famine is severe in Canaan and your servants’ flocks have no pasture. So now, please let your servants settle in Goshen.”
5Pharaoh said to Joseph, “Your father and your brothers have come to you, 6and the land of Egypt is before you; settle your father and your brothers in the best part of the land. Let them live in Goshen. And if you know of any among them with special ability, put them in charge of my own livestock.”
7Then Joseph brought his father Jacob in and presented him before Pharaoh. After Jacob blessed47:7 Or greeted Pharaoh, 8Pharaoh asked him, “How old are you?”
9And Jacob said to Pharaoh, “The years of my pilgrimage are a hundred and thirty. My years have been few and difficult, and they do not equal the years of the pilgrimage of my fathers.” 10Then Jacob blessed47:10 Or said farewell to Pharaoh and went out from his presence.
11So Joseph settled his father and his brothers in Egypt and gave them property in the best part of the land, the district of Rameses, as Pharaoh directed. 12Joseph also provided his father and his brothers and all his father’s household with food, according to the number of their children.
Joseph and the Famine
13There was no food, however, in the whole region because the famine was severe; both Egypt and Canaan wasted away because of the famine. 14Joseph collected all the money that was to be found in Egypt and Canaan in payment for the grain they were buying, and he brought it to Pharaoh’s palace. 15When the money of the people of Egypt and Canaan was gone, all Egypt came to Joseph and said, “Give us food. Why should we die before your eyes? Our money is all gone.”
16“Then bring your livestock,” said Joseph. “I will sell you food in exchange for your livestock, since your money is gone.” 17So they brought their livestock to Joseph, and he gave them food in exchange for their horses, their sheep and goats, their cattle and donkeys. And he brought them through that year with food in exchange for all their livestock.
18When that year was over, they came to him the following year and said, “We cannot hide from our lord the fact that since our money is gone and our livestock belongs to you, there is nothing left for our lord except our bodies and our land. 19Why should we perish before your eyes—we and our land as well? Buy us and our land in exchange for food, and we with our land will be in bondage to Pharaoh. Give us seed so that we may live and not die, and that the land may not become desolate.”
20So Joseph bought all the land in Egypt for Pharaoh. The Egyptians, one and all, sold their fields, because the famine was too severe for them. The land became Pharaoh’s, 21and Joseph reduced the people to servitude,47:21 Samaritan Pentateuch and Septuagint (see also Vulgate); Masoretic Text and he moved the people into the cities from one end of Egypt to the other. 22However, he did not buy the land of the priests, because they received a regular allotment from Pharaoh and had food enough from the allotment Pharaoh gave them. That is why they did not sell their land.
23Joseph said to the people, “Now that I have bought you and your land today for Pharaoh, here is seed for you so you can plant the ground. 24But when the crop comes in, give a fifth of it to Pharaoh. The other four-fifths you may keep as seed for the fields and as food for yourselves and your households and your children.”
25“You have saved our lives,” they said. “May we find favor in the eyes of our lord; we will be in bondage to Pharaoh.”
26So Joseph established it as a law concerning land in Egypt—still in force today—that a fifth of the produce belongs to Pharaoh. It was only the land of the priests that did not become Pharaoh’s.
27Now the Israelites settled in Egypt in the region of Goshen. They acquired property there and were fruitful and increased greatly in number.
28Jacob lived in Egypt seventeen years, and the years of his life were a hundred and forty-seven. 29When the time drew near for Israel to die, he called for his son Joseph and said to him, “If I have found favor in your eyes, put your hand under my thigh and promise that you will show me kindness and faithfulness. Do not bury me in Egypt, 30but when I rest with my fathers, carry me out of Egypt and bury me where they are buried.”
“I will do as you say,” he said.
31“Swear to me,” he said. Then Joseph swore to him, and Israel worshiped as he leaned on the top of his staff.47:31 Or Israel bowed down at the head of his bed
1Unya milakaw si Jose ug miadto sa hari sa Ehipto47:1 hari sa Ehipto: sa Hebreo, Faraon. Mao usab sa mosunod nga mga bersikulo. uban ang lima niya ka igsoon. Miingon si Jose sa hari, “Miabot na ang akong amahan ug mga igsoon gikan sa Canaan, ug dala nila ang ilang kahayopan ug ang tanan nilang kabtangan. Tua sila karon sa Goshen.” 2Unya gipaila-ila niya sa hari ang lima niya ka igsoon. 3Gipangutana sila sa hari, “Unsa ang inyong trabaho?” Mitubag sila, “Mga magbalantay kamig kahayopan, sama sa among mga ginikanan. 4Mianhi kami aron dinhi una magpuyo tungod kay labihan gayod ang kagutom sa Canaan, ug wala nay masabsab ang among kahayopan. Nagahangyo kami nga kon mahimo, tugotan mo kami nga mopuyo sa Goshen.”
5Miingon ang hari kang Jose, “Karon nga ania na ang imong amahan ug mga igsoon, 6andam ang Ehipto pagdawat sa imong panimalay. Papuy-a sila sa Goshen, nga usa ka maayong yuta sa Ehipto. Kon may mahibaloan kang kasaligan diha kanila, himoa silang tigdumala sa mga magbalantay sa akong kahayopan.”
7Gidala ni Jose ang iyang amahan ngadto sa hari ug gipaila-ila. Gipanalanginan47:7 Gipanalanginan: o, Gipangamusta. ni Jacob ang hari, 8ug gipangutana siya niini, “Pila na ang imong edad?” 9Mitubag siya, “130 ka tuig na ako. Mubo ug lisod ang akong kinabuhi. Dili kini sama kataas sa kinabuhi sa akong mga katigulangan.” 10Pagkahuman gipanalanginan na usab ni Jacob ang hari,47:10 gipanalanginan… hari: o, nananghid si Jacob sa hari nga mopauli na siya. ug unya mihawa siya sa presensya sa hari.
11Sumala sa sugo sa hari, gipahimutang ni Jose ang iyang amahan ug mga igsoon sa Ehipto; gihatag niya kanila ang lugar sa Rameses,47:11 Rameses: o, Goshen. nga usa ka maayong yuta sa Ehipto. 12Gisustentohan ni Jose ug pagkaon ang iyang amahan ug mga igsoon, ug ang tibuok nga panimalay sa iyang amahan, basi sa gidaghanon sa ilang mga anak.
13Unya, misamot pa gayod ang kagutom sa Ehipto ug sa Canaan, ug ang mga tawo wala nay pagkaon. 14Gitigom ni Jose ang tanang kuwarta nga gibayad sa mga taga-Ehipto ug taga-Canaan sa pagkaon nga ilang gipalit, ug gidala niya kini sa palasyo sa hari. 15Miabot ang panahon nga nahurot ang kuwarta sa mga taga-Ehipto ug taga-Canaan. Miadto ang mga taga-Ehipto kang Jose ug miingon, “Wala na kami kuwarta. Hatagi kami ug pagkaon kay mamatay na kami sa kagutom.” 16Miingon si Jose, “Kon wala na kamoy kuwarta, dad-a ninyo dinhi ang inyong kahayopan ug bayloan ko ug pagkaon.” 17Busa gidala nila kang Jose ang ilang mga kabayo, karnero, baka, ug asno, ug gibayloan kini ug pagkaon. Nianang tibuok tuig, gihatagan sila ni Jose ug pagkaon baylo sa ilang kahayopan.
18Paglabay sa usa ka tuig, miadto na usab ang mga tawo kang Jose ug miingon, “Dili malimod kanimo nga wala na kamiy kuwarta ug ang among kahayopan anaa na kanimo. Wala na gayoy nahibilin kanamo, gawas sa among kaugalingon ug sa among mga yuta. 19Pasagdan mo lang ba kami nga mamatay ug mapasagdan ang among mga yuta? Palita kami ug ang among yuta. Mosugot kami nga mahimong ulipon sa hari ug maiya na ang among kayutaan aron lang makakaon kami. Hatagi kami ug mga binhi nga among ikatanom aron dili kami mamatay ug aron dili namo mapasagdan ang among kayutaan.” 20Busa gibaligya sa tanan nga taga-Ehipto ang ilang mga yuta ngadto kang Jose tungod kay labihan na gayod ang kagutom. Gipalit ni Jose kining tanan alang sa hari, ug ang tanang kayutaan napanag-iya sa hari. 21Gihimo ni Jose nga ulipon sa hari ang katawhan sa tibuok Ehipto. 22Ang mga yuta lang sa mga pari ang wala mapalit ni Jose. Wala ibaligya sa mga pari ang ilang kayutaan tungod kay gisustentohan sila sa hari.
23Miingon si Jose sa mga tawo, “Karon nga napalit ko na kamo ug ang inyong kayutaan alang sa hari, ania ang binhi aron itanom ninyo. 24Inig-ani ninyo, ihatag ngadto sa hari ang ikalima nga bahin sa inyong abot. Ug ang mahibilin inyo na, aron nga may itanom kamo ug may pagkaon ang inyong tibuok nga panimalay.” 25Miingon ang mga tawo, “Sir, maayo ka kaayo kanamo; giluwas mo ang among kinabuhi. Mosugot kami nga mahimong ulipon sa hari.” 26Busa gihimo ni Jose nga balaod sa yuta sa Ehipto nga ang ikalima nga bahin sa abot alang sa hari. Kini nga balaod nagapadayon pa hangtod karon. Ang mga yuta lang gayod sa mga pari ang wala mapanag-iya sa hari.
27Didto na namuyo ang mga Israelinhon sa Goshen nga sakop sa Ehipto. Nakaangkon sila didto ug yuta ug midaghan ang ilang kaliwat. 28Mipuyo si Jacob sa Ehipto sulod sa 17 ka tuig; nagkinabuhi siya hangtod sa edad nga 147 ka tuig. 29Sa dihang hapit na siya mamatay, gipatawag niya si Jose ug giingnan, “Kon mahimo itapion ang imong kamot taliwala sa duha ko ka paa47:29 Tan-awa usab ang 24:2b. ug panumpa nga ipadayon mo ang imong kaayo kanako. Ayaw ako ilubong dinhi sa Ehipto. 30Kon mamatay na ako, ilubong mo ako didto sa lubnganan sa akong mga katigulangan.” Mitubag si Jose, “Tumanon ko ang imong giingon.” 31Unya miingon si Jacob, “Panumpa kanako nga tumanon mo gayod kini.” Busa nanumpa si Jose kaniya. Unya miluhod si Jacob47:31 Jacob: sa Hebreo, Israel. sa ulohan sa iyang higdaanan aron pasalamatan ang Dios.
