Laws About Keeping Property Safe
1“Suppose someone steals an ox or a sheep. And suppose that person kills it or sells it. Then the thief must pay back five oxen for the ox. Or the thief must pay back four sheep for the sheep.
2“Suppose you catch a thief breaking into your house at night. And suppose you hit the thief and the thief dies. Then you are not guilty of murder. 3But suppose it happens after the sun has come up. Then you are guilty of murder.
“Anyone who steals must pay for whatever they steal. But suppose the thief does not have anything. Then the thief must be sold to pay for what was stolen. 4What if the stolen ox, donkey or sheep is found alive with the thief? Then the thief must pay back twice as much.
5“Suppose someone lets their livestock eat grass in someone else’s field or vineyard. Then they must pay that person back from the best crops of their own field or vineyard.
6“Suppose a fire breaks out and spreads into bushes. Suppose it burns cut and stacked grain or grain that is still growing. Or suppose it burns the whole field. Then the one who started the fire must pay for the loss.
7“Suppose someone gives a neighbor silver or other things to keep safe. And suppose they are stolen from the neighbor’s house. The thief, if caught, must pay back twice as much as was stolen. 8But suppose the thief is not found. Then the neighbor must go to the judges. They will decide whether the neighbor has stolen the other person’s property. 9Suppose you have an ox, donkey, sheep or clothing that does not belong to you. Or you have other property lost by someone else. And suppose someone says, ‘That belongs to me.’ Then both people must bring their case to the judges. The one the judges decide is guilty must pay back twice as much to the other person.
10“Suppose someone asks their neighbor to take care of a donkey, ox, sheep or any other animal. And suppose the animal dies or gets hurt. Or suppose it is stolen while no one is looking. 11Then the problem will be settled by promising the Lord to tell the truth. Suppose the neighbor says, ‘I didn’t steal your property.’ Then the owner must accept what the neighbor says. No payment is required. 12But suppose the animal really was stolen. Then the neighbor must pay the owner back. 13Or suppose it was torn to pieces by a wild animal. Then the neighbor must bring in what is left as proof. No payment is required.
14“Suppose someone borrows an animal from their neighbor. And it gets hurt or dies while the owner is not there. Then the borrower must pay for it. 15But suppose the owner is with the animal. Then the borrower will not have to pay. If the borrower hired the animal, the money paid to hire it covers the loss.
Laws About Social Problems
16“Suppose a man meets a virgin who is not engaged. And he talks her into having sex with him. Then he must pay her father the price for a bride. And he must marry her. 17But suppose her father absolutely refuses to give her to him. Then he must still pay the price for getting married to a virgin.
18“Do not let a woman who does evil magic stay alive. Put her to death.
19“Anyone who has sex with an animal must be put to death.
20“Anyone who sacrifices to any god other than the Lord must be destroyed.
21“Do not treat outsiders badly. Do not give them a hard time. Remember, you were outsiders in Egypt.
22“Do not take advantage of widows. Do not take advantage of children whose fathers have died. 23If you do, they might cry out to me. I will certainly hear them. 24And I will get angry. I will kill you with a sword. Your wives will become widows. Your children’s fathers will die.
25“Suppose you lend money to one of my people among you who is in need. Then do not treat it like a business deal. Do not charge any interest at all. 26Suppose your neighbor owes you money and gives you a coat as a promise to pay it back. Then return it by sunset. 27That coat is the only thing your neighbor owns to wear or sleep in. When they cry out to me, I will listen, because I am loving and kind.
28“Do not speak evil things against God. Do not curse the ruler of your people.
29“Do not keep for yourself your grain offerings or wine offerings.
“You must give me the oldest of your sons. 30Do the same with your cattle and sheep. Let them stay with their mothers for seven days. But give them to me on the eighth day.
31“I want you to be my holy people. So do not eat the meat of any animal that has been torn by wild animals. Throw it to the dogs.
Ang mga Kasugoan bahin sa mga Kabtangan
1“Kon ang usa ka tawo nasakpan nga nangawat ug baka o karnero, unya giihaw niya kini o gibaligya, kinahanglan nga magbayad siya. Sa usa ka baka nga iyang gikawat, magbayad siyag lima ka baka. Ug sa usa ka karnero nga iyang gikawat, magbayad siyag upat ka karnero. 2Kon sa gabii siya nangawat ug nadakpan siya sa akto, unya gipatay siya, ang nakapatay kaniya walay tulubagon. 3Apan kon nahitabo kini sa adlaw, ang nakapatay sa kawatan may tulubagon.
“Ang kawatan nga madakpan kinahanglan magbayad sa iyang gikawat. Apan kon wala siyay ikabayad, ibaligya siya ingon nga ulipon ug ang iyang bili ibayad sa iyang gikawat. 4Kon ang iyang gikawat nga baka, o asno, o karnero makaplagan nga buhi diha kaniya, bayran niya kinig doble.
5“Kon ang mananap sa usa ka tawo iyang gipasabsab o gibuhian sa uma o sa ubasan sa ubang tawo, kinahanglang bayran niya ang nasabsab nga tanom sa pinakamaayong klase sa abot sa iyang uma o ubasan.
6“Kon may tawo nga magdaob, unya ang kalayo mikuyanap sa mga sagbot ug ngadto sa mga tanom sa uma sa ubang tawo, kinahanglang bayran sa nagdaob ang mga tanom nga nangadaot.
7“Pananglit gipatipigan sa usa ka tawo ang iyang kuwarta o ang bisan unsa nga butang didto sa balay sa iyang silingan ug unya gikawat kini, kon madakpan ang kawatan, kinahanglan magbayad siyag doble. 8Apan kon dili madakpan ang kawatan, ang gibilinan dad-on sa presensya sa Dios,22:8 Dios: o, mga pangulo. aron mahibaloan kon siya ba ang nagkuha niini o dili.
9“Pananglit, may duha ka tawo nga maglalis kon kinsa kanila ang tag-iya sa usa ka butang sama sa baka, asno, karnero, bisti, o bisan unsa nga butang, kinahanglan dad-on nila ang ilang kaso atubangan sa Dios.22:9 atubangan sa Dios: o, mga pangulo. Ang tawo nga hukman sa Dios nga sad-an, magbayad ug doble sa tinuod nga tag-iya niini.
10“Pananglit, gipaalimahan sa usa ka tawo ang iyang asno, baka, karnero, o bisan unsang mananap ngadto sa iyang silingan, unya namatay kini, o nasamdan, o nawala, o gikuha nga walay nakakita sa panghitabo, 11ang nagaalima kinahanglan moadto sa presensya sa Ginoo ug manumpa nga wala siyay sala sa nahitabo. Kinahanglan tuohan kini sa tag-iya, ug dili niya kini pabayron. 12Apan kon gikawat ang mananap, kinahanglan mobayad ang nagaalima ngadto sa tag-iya. 13Kon ang mananap gipatay sa mabangis nga mananap, kinahanglang dad-on niya ang nahibilin nga bahin sa mananap ingon nga ebidensya, ug dili niya kini kinahanglang bayran.
14“Kon manghulam ang usa ka tawo ug mananap sa iyang isigka-tawo unya nasamad kini o namatay ug wala diha ang tag-iya sa pagkahitabo niini, ang nanghulam kinahanglan mobayad niini. 15Apan kon anaa ang tag-iya sa pagkahitabo, ang nanghulam dili na mobayad. Kon giabangan ang mananap, ang kuwarta nga gibayad sa pag-abang mao na ang bayad sa nasamad o namatay nga mananap.
Ang Uban pa nga mga Kasugoan
16“Kon tintalon sa usa ka lalaki ang usa ka dalaga nga dili pa kaslonon, unya makighilawas siya kaniya, kinahanglan mobayad ang lalaki sa pamilya sa babaye sa kantidad nga ilang pangayoon, ug pakaslan niya ang babaye. 17Kon dili gayod mosugot ang amahan sa babaye nga ipakasal ang iyang anak sa maong lalaki, mobayad gihapon ang lalaki sa kantidad nga ilang pangayoon.
18“Patya ninyo ang mga mamamarang.
19“Si bisan kinsa nga makighilawas sa mananap kinahanglang patyon.
20“Si bisan kinsa nga maghalad ngadto sa ubang mga dios gawas kanako laglagon sa hingpit.22:20 laglagon sa hingpit: Ang Hebreo nga pulong niini nagakahulogan sa mga gitugyan ngadto sa Ginoo pinaagi sa paghalad o paglaglag niini.
21“Ayaw ninyo daog-daoga ang mga dumuduong22:21 mga dumuduong: Ang buot ipasabot, mga dili Israelinhon nga mga lumulupyo sa Israel. kay mga dumuduong usab kamo kaniadto sa Ehipto.
22“Ayaw ninyo daog-daoga ang mga biyuda ug ang mga ilo. 23Kon himuon ninyo kini ug unya magpakitabang sila kanako, sigurado gayod nga tabangan ko sila. 24Masuko gayod ako kaninyo ug pamatyon ko kamo sa gira.22:24 gira: sa literal, espada. Mabalo ang inyong mga asawa ug mailo ang inyong mga anak.
25“Kon magpahulam kamog kuwarta kang bisan kinsa sa akong katawhan nga kabos nga nagapuyo uban kaninyo, ayaw ninyo kini patuboi sama sa ginahimo sa mga tigpahulam ug kuwarta. 26Kon kuhaon ninyo ang kupo sa inyong isigka-tawo ingon nga garantiya sa iyang utang kanimo, iuli kini kaniya sa dili pa mosalop ang adlaw, 27kay mao lang kana ang iyang itabon sa iyang lawas kon matulog siya inigkagabii. Kon dili ninyo kini iuli, ug unya magpakitabang siya kanako, tabangan ko siya kay maloloy-on man ako.
28“Ayaw ninyo pasipalahi ang Dios ug ayaw ninyo panghimaraota ang inyong pangulo.
29“Ayaw ninyo kalimti ang paghatag ug mga halad kanako gikan sa inyong mga abot, mga bino, ug mga lana.
“Ihalad ninyo kanako ang inyong kamagulangang anak nga lalaki, 30ug ang unang anak nga laki sa inyong mga baka ug mga karnero. Ang bag-ong natawo nga baka o karnero kinahanglan magpabilin sa iyang inahan sulod sa pito ka adlaw. Apan sa ikawalo ka adlaw, mahimo na kining ihalad kanako.
31“Kamo ang akong piniling katawhan, busa ayaw kamo pagkaon ug karne sa bisan unsang mananap nga gipatay sa mabangis nga mananap. Ipakaon ninyo kini sa mga iro.
