Stephen Speaks to the Sanhedrin
1Then the high priest questioned Stephen. “Is what these people are saying true?” he asked.
2“Brothers and fathers, listen to me!” Stephen replied. “The God of glory appeared to our father Abraham. At that time Abraham was still in Mesopotamia. He had not yet begun living in Harran. 3‘Leave your country and your people,’ God said. ‘Go to the land I will show you.’ (Genesis 12:1)
4“So Abraham left the land of Babylonia. He settled in Harran. After his father died, God sent Abraham to this land where you are now living. 5God didn’t give him any property here. He didn’t even give him enough land to set his foot on. But God made a promise to him and to all his family after him. He said they would possess the land. The promise was made even though at that time Abraham had no child. 6Here is what God said to him. ‘For 400 years your family after you will be strangers in a country not their own. They will be slaves and will be treated badly. 7But I will punish the nation that makes them slaves,’ God said. ‘After that, they will leave that country and worship me here.’ (Genesis 15:13,14) 8Then God made a covenant with Abraham. God told him that circumcision would show who the members of the covenant were. Abraham became Isaac’s father. He circumcised Isaac eight days after he was born. Later, Isaac became Jacob’s father. Jacob had 12 sons. They became the founders of the 12 tribes of Israel.
9“Jacob’s sons were jealous of their brother Joseph. So they sold him as a slave. He was taken to Egypt. But God was with him. 10He saved Joseph from all his troubles. God made Joseph wise. He helped him to become the friend of Pharaoh, the king of Egypt. So Pharaoh made Joseph ruler over Egypt and his whole palace.
11“There was not enough food for all Egypt and Canaan. This brought great suffering. Jacob and his sons couldn’t find food. 12But Jacob heard that there was grain in Egypt. So he sent his sons on their first visit. 13On their second visit, Joseph told his brothers who he was. Pharaoh learned about Joseph’s family. 14After this, Joseph sent for his father Jacob and his whole family. The total number of people was 75. 15Then Jacob went down to Egypt. There he and his family died. 16Some of their bodies were brought back to Shechem. They were placed in a tomb Abraham had bought. He had purchased it from Hamor’s sons at Shechem. He had purchased it for a certain amount of money.
17“In Egypt the number of our people grew and grew. It was nearly time for God to make his promise to Abraham come true. 18Then ‘a new king came to power in Egypt. Joseph didn’t mean anything to him.’ (Exodus 1:8) 19The king was very evil and dishonest with our people. He treated them badly. He forced them to throw out their newborn babies to die.
20“At that time Moses was born. He was not an ordinary child. For three months he was taken care of by his family. 21Then he was placed outside. But Pharaoh’s daughter took him home. She brought him up as her own son. 22Moses was taught all the knowledge of the people of Egypt. He became a powerful speaker and a man of action.
23“When Moses was 40 years old, he decided to visit the people of Israel. They were his own people. 24He saw one of them being treated badly by an Egyptian. So he went to help him. He got even by killing the man. 25Moses thought his own people would realize that God was using him to save them. But they didn’t. 26The next day Moses saw two Israelites fighting. He tried to make peace between them. ‘Men, you are both Israelites,’ he said. ‘Why do you want to hurt each other?’
27“But the man who was treating the other one badly pushed Moses to one side. He said, ‘Who made you ruler and judge over us? 28Are you thinking of killing me as you killed the Egyptian yesterday?’ (Exodus 2:14) 29When Moses heard this, he escaped to Midian. He lived there as an outsider. He became the father of two sons there.
30“Forty years passed. Then an angel appeared to Moses in the flames of a burning bush. This happened in the desert near Mount Sinai. 31When Moses saw the bush, he was amazed. He went over for a closer look. There he heard the Lord say, 32‘I am the God of your fathers. I am the God of Abraham, Isaac and Jacob.’ (Exodus 3:6) Moses shook with fear. He didn’t dare to look.
33“Then the Lord said to him, ‘Take off your sandals. You must do this because the place where you are standing is holy ground. 34I have seen my people beaten down in Egypt. I have heard their groans. I have come down to set them free. Now come. I will send you back to Egypt.’ (Exodus 3:5,7,8,10)
35“This is the same Moses the two men of Israel would not accept. They had said, ‘Who made you ruler and judge?’ But God himself sent Moses to rule the people of Israel and set them free. He spoke to Moses through an angel. The angel had appeared to him in the bush. 36So Moses led them out of Egypt. He did wonders and signs in Egypt, at the Red Sea, and for 40 years in the desert.
37“This is the same Moses who spoke to the Israelites. ‘God will send you a prophet,’ he said. ‘He will be like me. He will come from your own people.’ (Deuteronomy 18:15) 38Moses was with the Israelites in the desert. He was with the angel who spoke to him on Mount Sinai. Moses was with our people of long ago. He received living words to pass on to us.
39“But our people refused to obey Moses. They would not accept him. In their hearts, they wished they were back in Egypt. 40They told Aaron, ‘Make us a god who will lead us. This fellow Moses brought us up out of Egypt. But we don’t know what has happened to him!’ (Exodus 32:1) 41That was the time they made a statue to be their god. It was shaped like a calf. They brought sacrifices to it. They even enjoyed what they had made with their own hands. 42But God turned away from them. He let them go on worshiping the sun, moon and stars. This agrees with what is written in the book of the prophets. There it says,
“ ‘People of Israel, did you bring me sacrifices and offerings
for 40 years in the desert?
43You have taken with you the shrine of your false god Molek.
You have taken with you the star of your false god Rephan.
You made statues of those gods to worship.
So I will send you away from your country.’ (Amos 5:25–27)
God sent them to Babylon and even farther.
44“Long ago our people were in the desert. They had with them the holy tent. The tent was where the tablets of the covenant law were kept. Moses had made the holy tent as God had commanded him. Moses made it like the pattern he had seen. 45Our people received the tent from God. Then they brought it with them when they took the land of Canaan. God drove out the nations that were in their way. At that time Joshua was Israel’s leader. The tent remained in the land until David’s time. 46David was blessed by God. So David asked if he could build a house for the God of Jacob. 47But it was Solomon who built the temple for God.
48“But the Most High God does not live in houses made by human hands. As God says through the prophet,
49“ ‘Heaven is my throne.
The earth is under my control.
What kind of house will you build for me?
says the Lord.
Where will my resting place be?
50Didn’t my hand make all these things?’ (Isaiah 66:1,2)
51“You stubborn people! You won’t obey! You won’t listen! You are just like your people of long ago! You always oppose the Holy Spirit! 52Was there ever a prophet your people didn’t try to hurt? They even killed those who told about the coming of the Blameless One. And now you have handed him over to his enemies. You have murdered him. 53The law you received was given by angels. But you haven’t obeyed it.”
Stephen Is Killed
54When the members of the Sanhedrin heard this, they became very angry. They were so angry they ground their teeth at Stephen. 55But he was full of the Holy Spirit. He looked up to heaven and saw God’s glory. He saw Jesus standing at God’s right hand. 56“Look!” he said. “I see heaven open. The Son of Man is standing at God’s right hand.”
57When the Sanhedrin heard this, they covered their ears. They yelled at the top of their voices. They all rushed at him. 58They dragged him out of the city. They began to throw stones at him to kill him. The people who had brought false charges against Stephen took off their coats. They placed them at the feet of a young man named Saul.
59While the members of the Sanhedrin were throwing stones at Stephen, he prayed. “Lord Jesus, receive my spirit,” he said. 60Then he fell on his knees. He cried out, “Lord! Don’t hold this sin against them!” When he had said this, he died.
Szczepan przez Wysoką Radą
1—Czy te oskarżenia są prawdziwe?—zapytał Szczepana najwyższy kapłan.
2—Wysłuchajcie mnie, drodzy przyjaciele i starsi—odpowiedział Szczepan. —Bóg, któremu należy się chwała, ukazał się naszemu przodkowi Abrahamowi w Mezopotamii, zanim jeszcze ten przeniósł się do Charanu. 3Powiedział mu wtedy: „Opuść swój kraj i krewnych i idź do miejsca, które ci wskażę”. 4Pozostawił więc Abraham kraj Chaldejczyków i zamieszkał w Charanie. Po śmierci jego ojca, Bóg przyprowadził go tutaj, do kraju, w którym teraz mieszkacie, 5ale nie dał mu w posiadanie nawet skrawka tej ziemi. Obiecał jednak dać cały ten kraj jemu i jego potomstwu, mimo że Abraham nie miał wtedy jeszcze dzieci! 6Bóg powiedział również, że jego potomkowie przeniosą się do innego kraju, tam staną się niewolnikami i przez czterysta lat będą żyć w cierpieniu. 7„Lecz Ja ukarzę naród, który ich zniewoli”—powiedział Bóg. „I ostatecznie mój lud go opuści, i będzie Mi służyć na tej ziemi”. 8Wtedy też Bóg zawarł z Abrahamem przymierze, którego znakiem było obrzezanie. Gdy więc urodził mu się syn Izaak, Abraham obrzezał go ósmego dnia po urodzeniu. Tak samo postąpił Izaak z synem Jakubem, a Jakub—z dwunastoma synami, przodkami narodu Izraela.
9Oni to z zazdrości sprzedali Józefa w niewolę do Egiptu. Lecz Bóg czuwał nad nim. 10Wybawił go ze wszystkich nieszczęść, dał mu mądrość i obdarzył przychylnością faraona, władcy Egiptu. W końcu sprawił, że Józef otrzymał władzę nad całym krajem i nad dworem faraona. 11Po pewnym czasie w Egipcie i w Kanaanie zapanował straszny głód. Nasi przodkowie nie mieli co jeść. 12Gdy więc Jakub dowiedział się, że w Egipcie są jeszcze zapasy zboża, posłał tam swoich synów, aby kupili je. 13Gdy po raz kolejny pojechali do Egiptu, Józef dał się rozpoznać braciom i przedstawił ich faraonowi. 14Następnie posłał po swojego ojca, Jakuba, i resztę rodziny. W sumie sprowadził do Egiptu siedemdziesiąt pięć osób. 15Jakub przybył więc do Egiptu i już tam zmarł. Pomarli też jego synowie. 16Ich ciała przeniesiono do Sychem i pochowano w grobowcu, który Abraham kupił od synów Chamora.
17Gdy zbliżał się czas wypełnienia Bożej obietnicy, danej Abrahamowi, liczba Izraelitów w Egipcie szybko wzrosła. 18Wtedy właśnie rozpoczął rządy nowy władca, który nie znał Józefa i jego zasług. 19Zaczął prześladować nasz naród i zmuszał rodziców do porzucania swoich niemowląt, powodując ich śmierć. 20W tym właśnie czasie urodził się Mojżesz—dziecko ukochane przez Boga. Przez trzy miesiące trzymano go potajemnie w domu rodzinnym, 21a gdy już został porzucony, znalazła go córka faraona. Zaopiekowała się nim i uczyniła swoim synem. 22Dzięki temu Mojżesz zdobył całą wiedzę Egiptu i stał się potężny zarówno w słowach, jak i czynach. 23Pewnego dnia, gdy miał już prawie czterdzieści lat, postanowił odwiedzić swoich rodaków—Izraelitów. 24Zobaczył wtedy, jak pewien Egipcjanin znęca się nad Izraelitą. Stanął w jego obronie i zabił Egipcjanina. 25Spodziewał się, że rodacy zrozumieją, iż przez niego sam Bóg przychodzi im na ratunek. Ale oni tego nie pojęli. 26Następnego dnia Mojżesz zobaczył dwóch bijących się Izraelitów. Próbował ich pogodzić, wołając: „Jesteście przecież rodakami! Dlaczego więc krzywdzicie się nawzajem?”. 27Wtedy ten, który bił drugiego, odepchnął Mojżesza i powiedział: „Kto cię ustanowił naszym przywódcą i sędzią? 28Może i mnie chcesz zabić, tak jak wczoraj tego Egipcjanina?”. 29Słysząc to, Mojżesz uciekł z Egiptu i zamieszkał jako cudzoziemiec w kraju Madian. Tam urodziło mu się dwóch synów.
30Czterdzieści lat później, na pustyni, w pobliżu góry Synaj, ukazał mu się anioł—w krzaku, który płonął, ale się nie spalał. 31Zaciekawiony tym widokiem, Mojżesz podszedł bliżej i wtedy usłyszał głos Pana: 32„Jestem Bogiem twoich przodków—Abrahama, Izaaka i Jakuba”. Mojżesz przeraził się i nie miał odwagi dłużej na to patrzeć. 33„Zdejmij buty—powiedział Pan—bo miejsce, na którym stoisz, to święta ziemia. 34Widziałem cierpienia mojego ludu w Egipcie i słyszałem jego jęki. Zstąpiłem więc, aby go wyzwolić. Chodź, poślę cię teraz do Egiptu”. 35Właśnie tego Mojżesza, którego Izraelici odrzucili, mówiąc: „Kto cię ustanowił naszym przywódcą i sędzią?”, Bóg posłał jako przywódcę i wybawiciela swojego narodu, pod opieką anioła, którego zobaczył w płonącym krzaku. 36I to właśnie on wyprowadził Izraelitów z niewoli, dokonując przy tym wielu niezwykłych cudów, zarówno w Egipcie, jaki i przy przejściu przez Morze Czerwone oraz podczas czterdziestu lat wędrówki przez pustynię.
37To właśnie Mojżesz powiedział Izraelitom: „Bóg powoła spośród was proroka podobnego do mnie”. 38I to on był na pustyni pośrednikiem między aniołem, który przemawiał do niego na górze Synaj, a zgromadzeniem Izraela. Od niego otrzymał słowa dające życie—Boże Prawo, aby przekazać je również nam. 39Lecz nasi przodkowie nie chcieli słuchać Mojżesza. Gdy na pewien czas ich opuścił, odrzucili go i zapragnęli wrócić do Egiptu. 40Powiedzieli Aaronowi: „Zrób nam podobizny bogów! Niech nas poprowadzą z powrotem, bo nie wiemy, co się stało z Mojżeszem, który wyprowadził nas z Egiptu”. 41Zrobili więc bożka, złożyli mu ofiarę i cieszyli się ze swojego dzieła. 42Wtedy Bóg odwrócił się od nich i dopuścił, aby oddawali cześć gwiazdom na niebie. Opisane to jest w księdze jednego z proroków:
„Izraelici! Czy to dla Mnie składaliście ofiary
będąc przez całe czterdzieści lat na pustyni?
43Nie! Czciliście bożka Molocha w jego namiocie
i gwiazdę bożka Refana.
Kłanialiście się figurom,
które sami sobie zrobiliście.
Dlatego pójdziecie w niewolę,
daleko, aż za Babilon”.
44Nasi przodkowie mieli na pustyni namiot przymierza, dowód obecności Boga—kontynuował Szczepan. —To On nakazał Mojżeszowi wykonać go dokładnie według przedstawionego wzoru. 45Później pod wodzą Jozuego podbili oni ziemię narodów, które Bóg przed nimi wypędził. Wtedy wnieśli ten namiot do Kanaanu i mieli go aż do czasów króla Dawida. 46Dawid cieszył się przychylnością Boga Jakuba i prosił Go o zgodę na wybudowanie dla Niego świątyni, 47ale zrobił to dopiero Salomon. 48Najwyższy Bóg nie mieszka jednak w świątyniach wzniesionych przez ludzi. Prorok Izajasz powiedział:
49„Bóg mówi: Niebo jest moim tronem,
a ziemia jedynie moim podnóżkiem.
Jaki więc dom Mi zbudujecie?
Jakie miejsce odpoczynku?
50Czy ziemia i niebo nie są moim dziełem?”.
51Jesteście uparci—mówił dalej Szczepan—a wasze serca i uszy są nieczułe jak u pogan! Zawsze sprzeciwiacie się Duchowi Świętemu, tak samo jak wasi przodkowie. 52Który prorok nie był przez nich prześladowany? Zabili nawet tych, którzy przepowiadali nadejście Prawego, czyli Jezusa. A wy Jego samego zdradziliście i zamordowaliście! 53Nie przestrzegaliście Prawa Mojżesza, chociaż otrzymaliście je z rąk aniołów.
Śmierć Szczepana
54Przywódcy, słysząc słowa Szczepana, wpadli w gniew. 55Lecz on, pełen Ducha Świętego, wpatrywał się w niebo. I ujrzał chwałę Boga oraz Jezusa, stojącego po Jego prawej stronie.
56—Widzę otwarte niebo—powiedział—i Syna Człowieczego stojącego po prawej stronie Boga.
57Tego już nie mogli znieść. Zaczęli krzyczeć, zatkali sobie uszy i wszyscy razem rzucili się na Szczepana. 58Wywlekli go za miasto i zaczęli obrzucać kamieniami. Oficjalni świadkowie tej egzekucji zdjęli swoje płaszcze i zostawili je u młodego człowieka imieniem Szaweł. 59Gdy rzucali w Szczepana kamieniami, on zawołał:
—Panie Jezu! Przyjmij mojego ducha!
60Chwilę później, osuwając się na kolana, zawołał jeszcze głośniej:
—Panie! Nie policz im tego grzechu!
Po tych słowach umarł.