Manasseh King of Judah
1Manasseh was 12 years old when he became king. He ruled in Jerusalem for 55 years. 2Manasseh did what was evil in the eyes of the Lord. He followed the practices of the nations. The Lord hated those practices. The Lord had driven out those nations to make room for the Israelites. 3Manasseh rebuilt the high places. His father Hezekiah had destroyed them. Manasseh also set up altars to the gods that were named Baal. He made poles used to worship the female god named Asherah. He even bowed down to all the stars and worshiped them. 4He built altars in the Lord’s temple. The Lord had said about his temple, “My Name will remain in Jerusalem forever.” 5In the two courtyards of the Lord’s temple Manasseh built altars to honor all the stars in the sky. 6He sacrificed his children in the fire to other gods. He did it in the Valley of Ben Hinnom. He practiced all kinds of evil magic. He took part in worshiping evil powers. He got messages from people who had died. He talked to the spirits of people who have died. He did many things that were evil in the eyes of the Lord. Manasseh made the Lord very angry.
7Manasseh had carved a statue of a god. He put it in God’s temple. God had spoken to David and his son Solomon about the temple. He had said, “My Name will be in this temple and in Jerusalem forever. Out of all the cities in the tribes of Israel I have chosen Jerusalem. 8I gave this land to your people who lived long ago. I will not make the Israelites leave it again. But they must be careful to do everything I commanded them. They must follow all the laws, directions, and rules I gave them through Moses.” 9But Manasseh led Judah and the people of Jerusalem astray. They did more evil things than the nations the Lord had destroyed to make room for the Israelites.
10The Lord spoke to Manasseh and his people. But they didn’t pay any attention to him. 11So the Lord brought the army commanders of the king of Assyria against them. They took Manasseh as a prisoner. They put a hook in his nose. They put him in bronze chains. And they took him to Babylon. 12When Manasseh was in trouble, he asked the Lord his God to help him. He made himself very humble in the sight of the God of his people. 13Manasseh prayed to him. When he did, the Lord felt sorry for him. He answered his prayer. The Lord brought Manasseh back to Jerusalem and his kingdom. Then Manasseh knew that the Lord is God.
14After that, Manasseh rebuilt the outer wall of the City of David. It was west of the Gihon spring in the valley. It reached all the way to the entrance of the Fish Gate. It went around the entire hill of Ophel. Manasseh also made the wall much higher. He stationed military commanders in all the cities in Judah that had high walls around them.
15Manasseh got rid of the false gods. He removed the statue of one of those gods from the Lord’s temple. He also removed all the altars he had built on the temple hill and in Jerusalem. He threw them out of the city. 16Then he made the Lord’s altar look like new again. He sacrificed friendship offerings and thank offerings on it. He told the people of Judah to serve the Lord, the God of Israel. 17The people continued to offer sacrifices at the high places. But they offered them only to the Lord their God.
18The other events of Manasseh’s rule are written down in the official records of the kings of Judah. These records include his prayer to his God. They also include the words the prophets spoke to him in the name of the Lord, the God of Israel. 19Everything about Manasseh is written in the records of the prophets. That includes his prayer and the fact that God felt sorry for him. It includes everything he did before he made himself humble in the Lord’s sight. It includes all his sins and the fact that he wasn’t faithful to the Lord. It includes the locations where he built high places. It includes the places where he set up poles used to worship the female god named Asherah. And it includes the places where he set up statues of other gods. 20Manasseh joined the members of his family who had already died. He was buried in his palace. Manasseh’s son Amon became the next king after him.
Amon King of Judah
21Amon was 22 years old when he became king. He ruled in Jerusalem for two years. 22Amon did what was evil in the eyes of the Lord, just as his father Manasseh had done. Amon worshiped and offered sacrifices to all the statues of gods that Manasseh had made. 23He didn’t make himself humble in the Lord’s sight as his father Manasseh had done. So Amon became even more guilty.
24Amon’s officials made plans against him. They murdered him in his palace. 25Then the people of the land killed all those who had made plans against King Amon. They made his son Josiah king in his place.
پاشایەتی مەنەشە
1مەنەشە کوڕێکی دوازدە ساڵان بوو کە بوو بە پاشا، پەنجا و پێنج ساڵ لە ئۆرشەلیم پاشایەتی کرد و 2لەبەرچاوی یەزدان خراپەکاری کرد، وەک نەریتە قێزەونەکانی ئەو گەلانەی کە یەزدان لەبەردەم نەوەی ئیسرائیل دەریکردبوون. 3جا گەڕایەوە و ئەو نزرگانەی سەر بەرزایی بنیاد ناوە کە حەزقیای باوکی ڕووخاندنی، هەروەها چەند قوربانگایەکی بۆ بەعلەکان دانا و ستوونە ئەشێراکانی دروستکرد و کڕنۆشی بۆ هەموو هێزەکانی ئاسمان برد و ئەوانی پەرست. 4چەند قوربانگایەکیشی لە پەرستگای یەزدان بنیاد نا، ئەوەی یەزدان لەبارەیەوە فەرمووبووی: «بۆ هەتاهەتایە ناوم لە ئۆرشەلیمدا دەبێت.» 5لە هەردوو حەوشەکەی پەرستگای یەزدان قوربانگای بۆ هەموو هێزەکانی ئاسمان بنیاد نا. 6ئەوە بوو لە دۆڵی بەن‌هینۆم کوڕەکانی خۆی بەناو ئاگردا تێپەڕاند، بەخت خوێندنەوە و فاڵگرتنەوە و جادووگەری کرد، نێوانگر33:6 نێوانگر: لێرە بەو واتایە دێت، کەسێکە کە گوایە هۆی پەیوەندی ڕێکخەرە لەنێوان خەڵکی مردوو و زیندوودا. و ڕۆح ئامادەکاری33:6 ڕۆح ئامادەکار: بەو کەسە دەگوترێت کە ڕۆح ئامادە دەکات. بڕوانە یەکەم ساموئێل 28:3؛ 8–9. بەکارهێنا، لەبەرچاوی یەزدان خراپەی زیاتریشی کرد بۆ پەستکردنی.
7هەروەها ئەو پەیکەرە داتاشراوەی کە دروستی کردبوو، بردی و لەناو پەرستگای خودا داینا کە خودا لەبارەیەوە بە داود و سلێمانی کوڕی فەرمووبوو: «لەم پەرستگایە و لە ئۆرشەلیم ئەوەی لەناو هەموو هۆزەکانی ئیسرائیل هەڵمبژاردووە بۆ هەتاهەتایە ناوی خۆمی تێدا دادەنێم. 8جارێکی دیکە وا ناکەم ئیسرائیل ئەو خاکە بەجێبهێڵێت کە بۆ باوباپیرانیان دیاریم کرد، تەنها ئەگەر ئاگاداربن لە جێبەجێکردنی هەموو ئەوەی فەرمانم پێ کردوون لە ڕێگەی موساوە لە هەموو فێرکردن و فەرز و حوکمەکان.» 9بەڵام مەنەشە یەهودا و دانیشتووانی ئۆرشەلیمی گومڕا کرد، هەتا لەو گەلانە خراپتر بکەن کە یەزدان لەبەردەم نەوەی ئیسرائیلدا قڕی کردن.
10یەزدان لەگەڵ مەنەشە و گەلەکەیدا دوا، بەڵام گوێیان نەگرت. 11ئیتر یەزدان سەرکردەکانی هێزەکانی پاشای ئاشوری هێنایە سەریان، ئەوانیش مەنەشەیان بە دیل گرت و لووتەوانەیان کردە لووتی و بە زنجیری بڕۆنز کۆتیان کرد و بردیان بۆ بابل. 12لە تەنگانەدا لە یەزدانی پەروەردگاری خۆی پاڕایەوە و لەبەردەم خودای باوباپیرانیدا خۆی زۆر نزم کردەوە. 13نوێژی کرد، خوداش وەڵامی دایەوە و گوێی لە پاڕانەوەکەی گرت، گەڕاندییەوە ئۆرشەلیم بۆ سەر تەختی پاشایەتییەکەی خۆی. ئەو کاتە مەنەشە زانی کە یەزدان خودایە.
14پاشان ئەو شوورایەی بنیاد نایەوە کە لە دەرەوەی شاری داود بوو بەلای ڕۆژئاوای کانی گیحۆن لە دۆڵەکە هەتا دەگاتە دەروازەی ماسی، بەدەوری گردی عۆفێل؛ هەروەها زۆر بەرزتری کردەوە. سەرکردەکانی سوپای لە هەموو شارە قەڵابەندەکان لە یەهودا دانا.
15خوداوەندە نامۆکان و پەیکەرە داتاشراوەکەی ناو پەرستگای یەزدانی لابرد، هەروەها هەموو ئەو قوربانگایانەشی کە لە کێوی پەرستگای یەزدان و ئۆرشەلیمدا بنیادی نابوو؛ هەموو ئەوانەی فڕێدایە دەرەوەی شارەکە. 16ئینجا قوربانگاکەی یەزدانی نۆژەن کردەوە، قوربانی هاوبەشی و قوربانی سوپاسگوزاری لەسەر سەربڕی و فەرمانی بە خەڵکی یەهودا کرد کە یەزدانی پەروەردگاری ئیسرائیل بپەرستن. 17لەگەڵ ئەمەش گەل هێشتا لە نزرگەکانی سەر بەرزاییەکان قوربانییان سەردەبڕی، بەڵام تەنها بۆ یەزدانی پەروەردگاری خۆیان.
18ڕووداوەکانی دیکەی پاشایەتی مەنەشە و نزاکەی لە خودا و قسەکانی ئەو کەسانەی کە بە ناوی یەزدانی پەروەردگاری ئیسرائیلەوە پەیامیان پێ ڕادەگەیاند، لە پەڕتووکی کاروباری ڕۆژانەی پاشاکانی ئیسرائیل33:18 ئیسرائیل: مەبەستی لە یەهودایە، لێرە و لە زۆر شوێنی دیکە لە دووەم پوختەی مێژوو. تۆمار کران. 19نوێژەکەی و چۆنیەتی وەڵامدانەوەی خودا، لەگەڵ هەموو گوناه و ناپاکییەکانی، هەروەها ئەو شوێنانەی کە پێش ئەوەی بێفیز بێت نزرگەکانی سەر بەرزایی تێدا بنیاد نا و ستوونە ئەشێرا و بتەکانی دانا، هەمووی لە تۆمارەکانی ڕاگەیەنەرانی پەیامی خودادا نووسراون. 20مەنەشە لەگەڵ باوباپیرانی سەری نایەوە و لە کۆشکەکەی خۆیدا ناشتیان. ئیتر ئامۆنی کوڕی لەدوای خۆی بوو بە پاشا.
پاشایەتی ئامۆن
21ئامۆن گەنجێکی بیست و دوو ساڵان بوو کاتێک بوو بە پاشا، دوو ساڵ لە ئۆرشەلیم پاشایەتی کرد. 22ئەمیش وەک مەنەشەی باوکی لەبەرچاوی یەزدان خراپەکاری کرد. قوربانی بۆ هەموو ئەو بتانە سەربڕی کە مەنەشەی باوکی دروستی کردن، ئامۆن هەموو ئەوانی پەرست. 23ئەو بە پێچەوانەی مەنەشەی باوکیەوە لەبەردەم یەزداندا خۆی نزم نەکردەوە، بەڵکو زیاتر خۆی تاوانبار کرد.
24خزمەتکارەکانی ئامۆن پیلانیان لە دژی ئامۆن گێڕا و لە کۆشکەکەی خۆی کوشتیان. 25ئینجا گەلی خاکەکە هەموو پیلانگێڕەکانی ئامۆن پاشایان کوشت، هەروەها یۆشیای کوڕییان لە جێی ئەو کردە پاشا.
